2000 Sonrası Popüler Romanlarda Erkeklikler

Yıl 2022, Cilt: 25(1) Sayı: 49, 123 - 152, 08.03.2022

Onur Can Sümen

https://doi.org/10.18691/kulturveiletisim.985709

Öz

Türkiye’de, 2000’li yıllar sonrasında yükselişe geçmeye başlayan –aralarında Erken Kaybedenler, Müptezeller, Piç, Tol gibi eserler bulunan– kaybeden anlatıları; çoksatan edebi eserler arasında yer almıştır. Narsisist örüntülerin yer aldığı Alper Canıgüz romanları da aynı dönemin önemli romanları olarak karşımıza çıkmaktadır. Birbiriyle yakından ilişkili olan hınç ve narsisizm, erkeklikle de sıkı sıkıya bağlıdır. Bu çalışmada, hınç ve narsisizm arasındaki ilişkinin erkeklikle bağı, literatürden faydalanılarak çözümlenmeye çalışılmıştır. Ayrıca Türkçe edebiyatta erkekliklerin görünümleri, bu çalışmanın odak noktasını oluşturmaktadır. Bu odağı kurarken Svetlana Boym’un nostaljiye ilişkin kavramsallaştırmaları, erkekliğin tezahürlerini çözümlemeye ilişkin son derece önemli bir teorik arka plan sunmaktadır: “Düşünsel nostalji” kavramı, erkekliğe ilişkin bir tür açıklık olarak karşılık bulurken “yeniden kurucu nostalji” ise hınç olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu durum özellikle Murat Uyurkulak’ın Tol romanında baskın bir şekilde yer bulmaktadır. Çalışmanın en temel bulgusu; kaybeden romanlarında hınç örüntüleri güçlü bir şekilde görülürken, orta sınıf anlatılarında narsisizmin öne çıktığıdır. Barış Bıçakçı’nın Bizim Büyük Çaresizliğimiz romanı ise Alper Canıgüz’ün alaycı tutumunun aksine ironiyi eleştirel olarak kullanır. Bu roman eleştirel bir erkeklik kuran bir orta sınıf anlatısı olması bakımından, narisisizmden ziyade anlayışlı bir erkekliği kurmaktadır ve bu bakımdan 2000’ler sonrası Türkçe edebiyat içerisindeki yerine ilişkin şerh düşmek gerekmektedir. Öte yandan orta sınıf anlatılarının karşılaşmalara kapalı olduğu, kaybeden anlatılarının ise karşılaşmalara oldukça açık olduğu tespit edilebilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Erkeklik, hınç, narsisizm, nostalji, 2000 sonrası çağdaş Türkçe edebiyat.

Teşekkür

Tezimdeki destekleri için Göze Orhon'a, jürideki katkıları için Jale Özata Dirlikyapan ve Emek Çaylı Rahte'ye teşekkür borçluyum.

Masculinities in Popular Novels After 200

Öz

Having started to rise in the 2000s’ Turkey—with works such as Erken Kaybedenler, Müptezeller, Piç, Tol—the loser narratives have found their way into the bestseller lists in fiction literature. Alper Canıgüz’s novels with narcissistic patterns are among the prominent novels of the same period. Resentment and narcissism are closely related to each other and both are closely linked to masculinity. In this study, the relationship between resentment and narcissism, and masculinity has been analyzed through relevant literature. Furthermore, representations of masculinities in Turkish literature are the focal point of this study. In establishing this focus, Svetlana Boym's conceptualizations of nostalgia provide an extremely important theoretical background for analyzing manifestations of masculinity, while the concept of “intellectual nostalgia” finds its response as a kind of openness regarding masculinity, “reconstructive nostalgia” appears as resentment. This is especially prevalent in Murat Uyurkulak’s Tol. The main finding of the study is that while resentment patterns are strongly seen in loser novels, narcissism is prominent in middle-class narratives. Bizim Büyük Çaresizliğimiz (Barış Bıçakçı’s novel) uses irony critically, contrary to Alper Canıgüz's cynical attitude. As a middle-class narrative establishing a critical masculinity, this novel on the other hand, provides a sympathetic/sensible masculinity rather than narcissism. Therefore, it is necessary to comment on its place in Turkish literature. On the other hand, it has been observed that middle class narratives are closed to encounters, while loser narratives are quite open to encounters.

Anahtar Kelimeler

Masculinity, resentment, narcissism, nostalgia, 2000s Turkish literature.

Kaynakça

• Akyıldız, Olcay ve Halim Kara (2015). “Çağdaş Türkçe Kurmacada Şiddeti Yazmak: Tol ve Cennetin Kayıp Toprakları”. Monograf: Edebiyatta Bireyin Hikâyesi, 2015/3: 281-309. http://monografjournal.com/sayilar/3/cagdas-turkce-kurmacada-siddeti-yazmak-tol-ve-cennetin-kayip-topraklari-monograf-sayi-3.pdf Erişim Tarihi: 12.02.2019.
• Arslan, Hüseyin (2016). Yaratıcılık Uğraşı: Amatör Yazarın Deneyimi ve Modern Sanatçı Anlatısıyla İlişkisi Üzerinden Yaratıcılık Performansı ve Tahayyüllerine Dair Etnografik Bir Çalışma [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi] Ankara Üniversitesi Antropoloji Anabilim Dalı.
• Barthes, Roland (2021). Göstergebilimsel Serüven. İstanbul: YKY.
• Benwell, Betha ve Elizabeth, Stokoe (2006). Discourse and identity. Edinburgh: Edinburgh University Press.
• Bıçakçı, Barış (2004). Bizim Büyük Çaresizliğimiz. İstanbul: İletişim.
• Boym, Svetlana (2009). Nostaljinin Geleceği. İstanbul: Metis.
• Canıgüz, Alper (2004). Oğullar ve Rencide Ruhlar. İstanbul: İletişim.
• Canıgüz, Alper (2017). Kan ve Gül. İstanbul: April.
• Cover, Robert (2014). “Şiddet ve Söz”. Çev., Ferit Burak. Ayda Aykut Çelebi (ed.) içinde. Şiddetin Eleştirisi Üzerine. İstanbul: Metis.
• Çelik, Ezgi (2016). “Benim için umut: komünistler ve anarşistler”. BirGün. https://www.birgun.net/haber-detay/murat-uyurkulak-benim-icin-umut-komunistler-ve-anarsistler-99575.html Erişim Tarihi: 12.02.2019.
• Deleuze, Gilles ve Felix Guattari (1980). A Thousand Plateaus: Capitalism and Schizophrenia. Minneapolis: University of Minnesota Press.
• Deleuze, Gilles (2016). Nietzsche ve Felsefe. İstanbul: Norgunk.
• Freud, Sigmund (1997). Narsisizm Üzerine ve Schreber Vakası. İstanbul: Metis.
• Günday, Hakan (2003). Piç. İstanbul: Doğan Kitap.
• Gürbilek, Nurdan (2004). Kör Ayna, Kayıp Şark. İstanbul: Metis.
• Gürbilek, Nurdan (2008). Mağdurun Dili. İstanbul: Metis.
• Gürbilek, Nurdan (1994). “Taşra Sıkıntısı”. Defter dergisi (22). https://defterdergisi.wordpress.com/2012/11/07/sayi-22/ Erişim tarihi: 25.02.2022.
• Gürle, Meltem (2013). “Ruh Fakirliği Üzerine Bir Deneme”. Ayrıntı Dergi. http://ayrintidergi.com.tr/ruh-fakirligi-uzerine-bir-deneme/Erişim Tarihi:12.02.2019.
• Gürle, Meltem (2016). Kırmızı Kazak. İstanbul: Can.
• Koçak, Orhan (2017). Müptezeller: Bir Proleter Bohemi?. K24. https://t24.com.tr/k24/yazi/orhan-kocak,1096 Erişim Tarihi:12.02.2019.
• Kracauer, Siegfried (2012). Caligari’den Hitler’e: Alman Sinemasının Psikolojik Tarihi. Ankara: DeKi.
• Kükrer, Meriç (2020). Etnografik Anlatının Kodlarını Yakalamak: Reşat Enis Metinleri [Yayımlanmamış Doktora Tezi]. Ankara Üniversitesi Antropoloji Anabilim Dalı.
• Sancar, Serpil (2013). Erkeklik: İmkânsız İktidar. İstanbul: Metis Yayınları.
• Serbes, Emrah (2009). Erken Kaybedenler. İstanbul: İletişim.
• Serbes, Emrah (2016). Müptezeller. İstanbul: İletişim.
• Thornton, Edward (2018). “Yaratıcı Bir Çokluk: Deleuze ve Guattari’nin Felsefesi”. Dünyadan Çeviri. https://dunyadanceviri.wordpress.com/2018/03/03/yaratici-bir-cokluk-deleuze-ve-guattarinin-felsefesi-edward-thornton/Erişim Tarihi:12.02.2019.
• Tokdoğan, Nagehan (2018). Türkiye’de Sembolik Siyasetin Duygusal Haznesi: Yeni Osmanlıcı Anlatının Duygusal Tezahürleri [Yayımlanmamış Doktora Tezi]. Hacettepe Üniversitesi İletişim Bilimleri Anabilim Dalı.
• Uyurkulak, Murat (2017). Tol. İstanbul: April.
• Vahapoğlu, Bengü (2018). “Muhkem Duvarda Yeni Bir Çatlak: Veciz Sözler, Bizim Büyük Çaresizliğimiz ve Sinek Isırıklarının Müellifi Romanlarında Eleştirel Erkeklik Kurguları”. Monograf: Beden, Yaz. 2018 (10): 142-164. http://monografjournal.com/sayilar/10/muhkem-duvarda-yeni-bir-catlak-monograf-sayi-10.pdf Erişim Tarihi: 12.02.2019.
• Walsh, Fintan (2010). Male Trouble: Masculinity and the Performance of Crisis. New York: PalgraveMacmillan.
• Yücefer, Hakan (2013). “Deleuze ve Uyurkulak: Hatırlamanın ve Unutmanın Erdemleri”. Varlık, Aralık 2013 (1275): 43-52.