İç Savaş’ın Yetimhaneleri: Yannis Atzakas’ın Otobiyografik Romanı Denizin Bulanık Dibi

Yıl 2022, Cilt: 2 Sayı: 1, 4 - 18, 30.06.2022

Suat Baran

https://doi.org/10.54281/kundergisi.18

Öz

Yetim ve kimsesiz karakterler modern edebiyatta çok sık işlenirve bu karakterlere ait hayatta kalmahikâyeleri, “yetişme”romanlarının güçlü örnek-lerini oluşturur.Buna karşılık, yetimhaneler, çocuk yuvaları, yetiştirme yurt-ları, anlaşılır bir şekilde edebiyatta daha az işlenen konular olagelmiştir. Bunun bir nedeni yetimhanelerin, eserlerin üretildikleri toplumda var olan kolektif ve bireysel hassasiyetlerle olan yoğun ilişkisidir. Yazı boyunca ele alınan Yunan edebiyatından Yannis Atzakas’ın Tholos Vithos(Denizin Bulanık Dibi)adlı otobi-yografik romanı arkasını İç Savaş gibi yoğun toplumsal bir travmaya dayar. Bu toplumsal travma,hâliyle,konunun konuşulmasını ve işlenmesini zorlaştıran bir etmen olmuştur. Yazının amacı,suskunlukla geçiştirilen böylesi bir toplumsal ve bireysel travmanın Atzakas’ın romanında görünür olduğu noktaları bireysel ve kolektif bağlamda inceleyip Althusser’in “devletin ideolojik aygıtları”olarak sorunsal-laştırdığı kavram üzerinden irdelemektir. Althusser’in kavramı çerçevesinden bakıldığında, devlet ve bireyin kesiştiği mekânlar olarak yetimhaneler ideoloji-nin kendini güçlü şekilde gösterdiği yerlerdir. Dayatmanın ve direnişin iç içe geçtiği bu mekânlar,Atzakas’ın roman karakterinin yetişkin ve çocuk olarak ikiye bölünmesine neden olur. Yunan İç Savaşı’nın bir sonucu olarak Yunan Kraliçesi Frederika tarafından kurulan farklı pedopolislerde, yani çocuk yuvala-rında altı yıl geçiren roman karakteriYannis Arhondis’in bu ideolojik mekânlarda geçirdiği yıllar travmatik deneyimlerinin merkezini oluşturur. Bu deneyimler onu farklı yetimhanelerdeki çocukların deneyimine de yakın kılar.

Anahtar Kelimeler

Yunan İç Savaşı, pedopolis, yetimhane, devletin ideolojik aygıtları.

Orphanages of the Civil War: “The Blur Bottom of the Sea,”an Auto-biographical Novel by Yannis Atzakas

Öz

Although orphans and outcast kids have been one of the mostly written characters in the modern literature and their fight to survive and grow has brought forth the major examples of the great literature; orphanages, children’s institutions and foundling hospitals have rarely become the subject of scrutiny in fiction. The primary reason of this fact is the relation of the topic with the collective and individual sensitivity and the traumas experienced in the society where these works are meant to be produced. In this study an autobiographical novel, Tholos Vithos(The Blur Bottom of the Sea)by Yannis Atzakasis chosen from Modern Greek literature, which is set on a collective trauma, i.e. Greek Civil War. This collective trauma becomes the main reason leading the subject to be less spoken and written. The article aims at scrutinizing the traces of this individual and collective trauma as displayed throughout the novel by Atzakas, within the frame of “ideologicalstate apparatuses”as theorized by Althusser. From the viewpoint of this notion, orphanages can be regarded as places where ideology displays itself quite powerfully. These institutions where impositions and resistance are interwoven lead the child protagonist to be split in two as a child and grown-up during the entire novel by Atzakas. The experiences that Yannis Arhondis, the main character of the novel acquired in pedopolises, founded by the Greek Queen Frederika during and in the wake of Greek Civil War, become the center of this narrative. These experiences relate his story to other children’s own experiences in other orphanages.

Anahtar Kelimeler

Greek Civil War, paidopolis, orphanages, ideological state apparat-uses

Kaynakça

• Althusser, Louis. İdeoloji ve Devletin İdeolojik Aygıtları. Çev. Alp Tümertekin. İstanbul: İthaki Yayınları, 2017.
• Atzakas, Yannis. Tholos Vithos. Atina: Ekdoseis Agra, 2008.
• Bachelard, Gaston. Mekânın Poetikası. Çev. Alp Tümertekin. İstanbul: İthaki Yayınları, 2017.
• Baran, Suat. “Bir Yahudi Çocuğun ‘Yetimlik’ Hikâyesi”. 13 Ağustos 2020. K24. İnternet. 26 Şubat 2022. https://t24.com.tr/k24/yazi/bir-yahudi-cocugun-yetimlik-hikayesi,2806.
• Danforth, Loring M. ve Riki Van Boeschoten. “The Paidopoleis of Queen Frederica.” Children of the Greek Civil War: Refugees and the Politics of Memory. Chicago ve Londra: The University of Chicago Press, 2012. 85-114.
• Gürel, Emel ve Canan Muter. “Psikomitolojik Terimler: Psikoloji Literatüründe Mitolojinin Kullanılması”. Sosyal Bilimler Dergisi 7.1 (2007): 537-69.
• Mendel, Gerard. “Annenin Bilinçaltı İmgelerinin Yansıması”. Babaya İsyan: Sosyopsikanalitik Bir Deneme. Çev. Hüseyin Portakal. İstanbul: Cem Yayınevi, 2000. 91-101.
• Pimplis, Manolis. “Ehoun vari iskio oi simasies.” 28 Aralık 2009. Ta Nea. İnternet. 12 Ocak 2020. https://www.tanea.gr/2009/12/28/lifearts/culture/exoyn-bary-iskio-oi-simaies/.
• Spivak, Gayatri C. “Can the Subaltern Speak?” Colonial Discourse and Post-Colonial Theory: A Reader. Der. Patrick Williams ve Laura Chrisman. New York: Harvester/Wheatsheaf, 1994. 66-112.
• Spivak, Gayatri Chakravorty. “Resistance that Cannot be Recognized as Such.” Söyleşiyi yapan Suzana Milewska. Conversations with Gayatri Chakravorty Spivak. Ed. Swapan Chakravorty, Suzana
• Milevska ve Tani E. Barlow. Londra: Seagull Books, 2006. 57-85.
• Winnicott, D. W. Oyun ve Gerçeklik. Çev. Tuncay Birkan. İstanbul: Metis Yayınları, 1998