Nedim Gürsel’in BoğazkesenRomanına Yeni Tarihselci Bir Bakış

Yıl 2022, Cilt: 2 Sayı: 2, 38 - 58, 23.12.2022

Musa Bilik

https://doi.org/10.54281/kundergisi.23

Öz

Geçmişin kaleme alınarak yeniden inşa edilmesinde gerçeğin ne olduğu edebî metinlerde sorgulanırken tarih, metinsel boyutta farklı pek çok anlama açılımı olan bir varlık şeklinde postmodernist romanlarda yer almıştır. Postmodernist romanlarda geçmiş, tarihsel niteliği olan ve kaynakça özelliği taşıyan belgeler üzerinden veriliyor izlenimi yaratsa da aslında tarih, kayıp noktalar-dan kaynaklı boşlukları kurgusal metinlerle doldurarak tarihsel olanı yeniden vermektedir. Tarihsel olanın postmodern kurgudaki yerine odaklanan yeni tarihselcilik kuramı, kimi boyutlarıyla metinlerdeki tarih anlayışını ve algısını değiştirerek tarihe yeni bir perspektif kazandırmıştır. Yeni tarihselcilik; nedensellik, hakikat, gerçekçilik, kültür, örüntü gibi kavramların eleştiriye tabi tutulmasıyla postmodern çağa uygun bir tarih anlayışıdır. Bu anlamda yeni tarihselcilik, geçmişte yaşanmış ilişki ve güç dengelerini, sonradan kurgulanan metinler için geçerliği olan bağlamda eleştirel bir yaklaşımdır. Bu çalışmada Nedim Gürsel’in Boğazkesen romanında postmodernist roman unsurları belirlenmiş, yeni tarihselcilik kuramının temel göstergelerinden hareketle yazarın tarih algısı ve tarihi ele alışı üzerine yeni tarihselcilik kuramı ışığında bir değerlendirme yapılmıştır. Çalışmada “hakikat, nesnellik, otantiklik, doğruluk, estetik, düzgüsellik, gerçeklik, kesinlik” gibi terimlerin nasıl değerlendirildiği, bu romanın tarihe tanıklık eden bir metin şeklinde ele alınıp alınmayacağı, metinde kullanılan dilin tarihî gerçekçiliği yansıtıp yansıtmadığı, söz konusu romanın tarihi yeniden inşada ve estetik bağlamda resmî tarihî me-tinlerden hangi niteliklerle ayrıldığı, dönemin ideolojisinin iktidar kişilik ile yapılarının, davranış ve tutumlarının metinde görünür kılınıp kılınmadığı gibi sorularla tartışılmakla birlikte Osmanlının önemli şahsiyetleri ile dönemin sosyo-kültürel değerlerini kendine referans alarak arkaik bir anlatı düzlemi yaratan Nedim Gürsel’in belgelere dayanan nesnel tarih ile nasıl bağlantı kurduğu ve kurmacaya dayalı yeniden üretilen tarihin metinde ne şekilde yer aldığı belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Boğazkesen, Nedim Gürsel, postmodernizm, tarih, yeni ta-rihselcilik

A New Historical Perspective To Nedim Gursel's Boğazkesen Novel

Öz

While questioned in literary texts about what the truth is in the rebuild-ing of the past, history has been included in postmodernist novels in the form of a presence with many different meanings in the text dimension. Although postmodernist novels have theimpression that history is given through docu-ments of historical quality and resource property, history actually reinvents the historical one by filling the gaps from missing points with fictional text. The new theory of historicism, which focuses on the place of the historical in post-modern fiction, has given a new perspective to history by changing the under-standing and perception of history in texts with some dimensions. New his-toricsm; causality, truth, realism, culture, it is a historical concept thatis suitable for postmodern age, with the criticism of concepts such as patterns. In this sense, new historicsm is a critical approach that considers past relationship and power balances as a context that applies to later-made text.In this study, postmodernist novel elements were identified in Nedim Gürsel's Boğazkesen novel, and an assessment was made on the author's per-ception of history and his treatment of history in the light of the new historicism theory, based on the main indicators of the new historicism theory. "Truth, ob-jectivity, authenticity, accuracy, esthetics, how to evaluate terms such as "smoothness, reality, certainty", whether or not this novel will be treated as text that testifies to history, whether the language used in the text reflects historical realism, what qualifications of the novel in the historical rebuilding and estheti-cally speaking, the ideology of the period is divided by the characteristics of the ruling personality and structures, It has been discussed with questions, such as whether their behavior and attitudes are visible in the text, but it has been de-termined how Nedim Gürsel, who created a background narrative plane based on documents and how he connected to the historical reproduced text based on fiction, with reference to the important figures of the Ottomans and the socio-cultural values of the period

Anahtar Kelimeler

Boğazkesen, Nedim Gürsel, postmodernism, metafiction, new historicsm

Kaynakça

• Aktulum, Kubilay. Metinlerarası İlişkiler. Ankara: Kanguru Yayınları, 2014.
• Atasü, Erendiz. Benim Yazarlarım. Ankara: Bilgi Yayınları, 2000.
• Barthes, Roland. Post-Structuralism and the Question of History. Cambridge: Cambridge University Publications, 1987.
• Chartier, Roger. Yeniden Geçmiş. (Çev. Lale Arslan). Ankara: Dost Kitabevi Yayınları, 1997.
• Collingwood, R. George. Tarih Tasarımı. (Çev. Kurtuluş Dinçer). İstanbul: Ara Yayıncılık, 1990.
• Çavuş, Rumeysa. “Edebiyat İncelemelerinde Tarihe Yeni Bir Dönüş.” Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi 42-2 (2002): 121-29.
• Çeri, Bahriye. “Fatih’in Romanı Boğazkesen”. Tarih ve Roman. Der. Bahriye Çeri. İstanbul: Can Yayınları, 2001. 9-142.
• Derrida, Jacques. “Gramatoloji”. Çev. İsmet Birkan. İstanbul: Bilgesu Yayınları, 2011.
• Eagleton, Terry. “Edebiyat Kuramı”. Çev. Tuncay Birkan. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2011.
• Ecevit, Yıldız. Türk Romanında Postmodernist Açılımlar. İstanbul: İletişim Yayınları, 2018.
• Foucault, Michel. “Cinselliğin Tarihi”. Çev. Hülya Uğur Tanrıöver. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2020.
• Foucault, Michel. “Hakikat, İktidar ve Kendilik”. Çev. Osman Akınhay. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2014.
• Geçikli, Kubilay. “Edebiyatta Yeni Tarihselcilik.” Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 1 (2016): 173-88.
• Greenblatt, Stephen ve Gallagher, Catherine. “Yeni Tarihselciliği Uygulamak.” Çev. Berat Açıl. Kritik 1 (2008): 20-35.
• Greenblatt, Stephen. “Yeni Tarihselcilik.” Çev. Türkan Mignon. Hece Dergisi Eleştiri Özel Sayısı 77/78/79 (2003): 744-50.
• Gürsel, Nedim. Boğazkesen. İstanbul: Doğan Kitap, 2003.
• Hawthorn, Jeremy. Cunning Passages: New Historicism, Cultural Materialism and Marxism in the Contemporary Literary Debate. London: Arnold Press, 1996.
• İggers, Georg. “Bilimsel Nesnellikten Postmodernizme Yirminci Yüzyılda Tarih Yazımı”. Çev. Gül Çağalı Güven. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 2011.
• Kundera, Milan. Roman Sanatı. (Çev. Aysel Bora). İstanbul: Can Yayınları, 2019.
• Lemon, Mick. The Discipline of History and the History of Thought. London: Routledge Press, 1995.
• Munslow, Alun. Tarihin Yapısökümü. (Çev. Abdullah Yılmaz). İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2000.
• Oppermann, Serpil. Postmodern Tarih Kuramı: Tarih yazımı, Yeni Tarihselcilik ve Roman. Ankara: Phoenix Yayınevi, 2006.
• Ören, Aytaç. Üst kurgu/Üstkurmaca Üzerine. Ankara: Hece Yayınları, 2016.
• Rosenau, P. Marie. “Post-modernizm ve Toplum Bilimleri”. (Çev. Tuncay Birkan). Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları, 2004.
• Selden, Raman. Practicing Theory and Reading Literature:An Introduction. Kentucky: Univer-sity Press of Kentucky, 1989.
• Stone, Lawrence. History and Postmodernism. Florida: Suny Press, 1991.
• Uslu, M. Fatih. “Greenblatt’ın Yeni Tarihselci Eleştirisi”. Edebiyatın Omzundaki Melek. Haz. Zeynep Uysal. İstanbul: İletişim Yayınları, 2017. 25-53.
• Yalçın Çelik, Dilek. Yeni Tarihselcilik Kuramı ve Türk Edebiyatında Postmodern Tarih Romanları. İstanbul: Hiperyayın, 2021.
• Yeşilyurt, Şamil. “Nedim Gürselin Romanlarının Yeni Tarihselci Bağlamda Okunması.” Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic I-II (2009): 1989-2009.