DANASÎNA NUSXEYÊN DESTXET ÊN BERHEMÊN FEQIYÊ TEYRAN ÊN KOLEKSÎYONA ALEXANDER JABA

Yıl 2022, Sayı: 7, 1 - 18, 30.11.2022

Şehmus Kurt

https://doi.org/10.55106/kurdiname.1169260

Cited By: 1

Öz

Aleksander Auguste Jaba's Kurdish manuscript collection which was prepared with the Mollah Mahmoud-i Bazidi has an important place in the history of Kurdish Studies. As it gives valuable information both on Kurds and their 19th century lives and also has saved many poems, stories, songs, epics and masnawis from being destroyed and reached them to the day. This Jaba’s collection is also important for the history of Kurdish literature because it has introduced eight classic Kurdish literary poets along with many other classic and folk literature works. Feqiyê Teyran is also named among these poets and information on his life and works is given. Moreover, in the collection itself, there are six independent copies of the works of Feqiyê Teyran beside the poems in different gildings. Two copies belong to the poem Ey av û avê, but at the end of the manuscript there is a part of Îro qewi giryê me tê poem untitled and uninterrupted. The remaining four copies are manuscripts of Sheikh Senani poetry. One of these copies is incomplete but the remaining three are complete copies. The main objective of this study is to introduce Faqiyê Teyran’s works that take part in Jaba’s collection. We hope that this work will open a way for the researchers for future studies on Feqi and make it easier for the researchers to find the works of Feqi. In this study, a short history of Jaba’s collectio has been given, followed by information about the life and works of Feqiyê Teyran. Subsequently, six independent copies of Ey Av û Avê and Sheikh Senani and two copies of Ey Av û Avê which places in different gildings are presented under a total of 27 titles.

Anahtar Kelimeler

Feqiyê Teyran, Mollah Mahmoud Bazidi, Jaba Collection, Transcipt, Manuscript

DANASÎNA NUSXEYÊN DESTXET ÊN BERHEMÊN FEQIYÊ TEYRAN ÊN KOLEKSÎYONA ALEXANDER JABA

Öz

Koleksîyan destxetên kurdî ya Aleksander Auguste Jabayî ya ku bi alîkarîya Mela Mehmûdê Bazîdî ve hatiye amadekirin di dîroka xebatên Kurdolojiyê de xwedî payeyekî bilind e. Ji ber ku hem derbarê Kurdan û jiyana wan a di sedsala 19an de agahiyên berkeftî dayîne, hem jî gelek helbest, çîrok, destan û mesnewî ji nemanê xilas kirine û gehandine roja me. Ev koleksîyon ji bo tarîxa edebiyata kurdî jî girîng e, ji ber ku digel gelek xebatên dî yên edebiyata klasîk, edebiyata gelêrî û qadên dîtir ên wekî tarîx, bawerî, civaknasîyê Jaba di nava vê koleksîyonê de heşt helbestvanên Kurd ên edebiyata klasîk a kurdî jî dide nasin. Navê Feqiyê Teyran jî di nava wan helbestvanan de tê hejmartin û derbarê jiyan û berhemên wî de agahî tên dayîn. Herwiha di koleksîyonê bi xwe de digel gelekên dî ên di berhevokên cuda cuda de, şeş nusxeyên berhemên Feqiyê Teyran ên serbixwe jî hene. Ji wan nusxeyan du lib destxetên Ey Av û Avê ne ku di dawiya wan de bêyî serenav qismek ji helbesta Îro qewî girya me tê heye. Her çar nusxeyên dî destxetên Şêxê Sen’anî ne. Ji wan nusxeyan yek destxeteke kêm e, lê yên mayî nusxeyên kamil in. Armanca vê xebatê danasîna hemû xebatên Feqî ne yên ku di koleksîyona Jabayî de hene. Em hêvî dikin ev xebat ji bo xebatên ku siberojê li ser Feqî bêne kirin, dê rêyekê bo lêkoleran veke û di peydakirina berhemên Feqî de karê lêkoleran hêsantir bike. Di xebatê de me behsa dîrokçeya koleksîyona Jabayî kiriye, derheqê jiyan û berhemên Feqiyê Teyran de bi kurtasî agahî pêşkeş kirine û me her şeş nusxeyên serbixwe yên Ey Av û Avê û Şêxê Sen’anî digel du nusxeyên dî yên menzûmeya Ey Ev û Avê yên ku di mecmûayên cuda cuda de cih digirin, di bin banê 27 xalan de dayîne nasîn.

Anahtar Kelimeler

Feqiyê Teyran, Mela Mehmûdê Bazidî, Koleksîyona Jaba, Nusxe, Destxet

Kaynakça

• Adak, A. (2015). Destpêka Edebiyat kurdî ya Klasîk, (ç.3) Stenbol: Nûbihar.
• Adak, A.; Baluken, Y.; Acar, H. (2014). “Gora Feqiyê Teyran” Nûbihar Akademî, 1/1, 111-120.
• Aykaç, Y. (2021). “Danasîn û Tewsîfa Mecmû‘eyên Helbestan di Koleksîyona Aleksandre Jaba de”. Kurdiyat, (4), 23-60. https://dergipark.org.tr/tr/pub/kurdiyat/issue/66314/1003150
• Aykaç, Y. (2022). “Miks: Navendeke Dîrokî, ‘Ilmî, Tesewufî û Edebî”. The Journal of Mesopotamian Studies , 7 (1) , 67-102 . DOI: 10.35859/jms.2022.1070581
• Dêreşî, S. (2011). Dîwana Feqiyê Teyran. Weşanên Lîs: Diyarbekir.
• Jaba, Aleksander. (2000). Çîrokên Kurmancî, Amd. Cankurd. Stokholm: Çanda Nûjen.
• Kurdo, Q. (1992). Tarîxa Edebyata kurdî, (2. B.). Ankara: Özge Yayınları.
• Öztürk. M. (2017). Koleksîyona Aleksandre Jaba ya Destnivîsên Kurdî (Vekolî&Saloxdan). Diyarbekir: Lîs:
• Rohat. (1991). Kürdoloji Biliminin 200 Yıllık Geçmişi (1787-1987). (ç.2). İstanbul: Deng
• Sadinî, M.X. (2012).Feqiyê Teyran-Jiyan, Berhem û Helbestên Wî, (ç.6). Stenbol: Nûbihar.
• Yıldırım, K. (2014). Dîwana Feqiyê Teyran, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.