Motîfên Teyran Di Dîwana Melayê Cizîrî Da

Yıl 2020, , 49 - 62, 20.12.2020

Veysi İnci

https://doi.org/10.5281/zenodo.4309771

Öz

Yek ji motîfên qumaşa gerdûna edebîyatê çanda mîtolojîyê ye. Têkîlîyê edebîyat û mitolojîyê têkilîyek qedîm e. Bandora hinek remzên mîtolojiya gerdûnî li ser edebîyata her milletekê çêbûye. Yek ji wan remzan motîfên heywanan in. Lewra di çand û edebiyata her milletî da sembolên heywanan cihekê xwe yê girîg heye. Lewra em dibînin ku her milletekî buyerên wek hêzdarî, bextewarî, bextreşî û bê oxirî yê bi motîfan heywanan sembolîze kirin e. Ev girîngîya ha hem di edebiyata gelêrî hem jî di edebiyata dîwanî û tesewifî da cihê xwe girtîye. Li ser vê bingehê Melayê Cizîrî jî di dîwana xwe da wek şairekî meşreb sofî bi rêya hunera teşbîhê gelek motifên teyran bikar anîye. Di vê gotarê da bi awayek têkildarê çand û mîtolojîyê, wê tehlîla van motîfê teyran bêne kirin.

Anahtar Kelimeler

Melayê Cizîrî, Mîtolojî, Edebiyat, Motîf, Teyr

Kaynakça

• Abdulbaki,Turan.Melayê Cizîrî Divanı ve Şerhi. İstanbul: Nûbihar. 2010.
• Abdurrahman Adak. Destpêka Edebîyata Kurdî ya Klasîk.İstanbul: Nûbîharê. 2013.
• Akalın Şükrü Halûk vd. Türk Dil Kurmu Türkçe Sözlük,Ankara:Türk Dil Kurumu Yayınları, 11.Basım, 2011.
• Celadettin Yöyler. Şîroveya Dîwana Melayê Cizîrî. Stenbol: Weşanên Enstîtuya Kurdî ya Stenbolê, Çapa 1ê,1992.
• Cevizci Ahmet, Felsefe Terimler Sözlüğü.İstanbul: Paridgma yayınları 2000.
• Ebû’l-Qasim, Muhammed b.‘Umer,ez-Zemaxşerî,el-Keşşâf ʿan ḥeqaiqi t-tenzîl ve ʿuyûni’l-‘eqavîl fî vucûhi t-teʾvîl, Beyrût: Darul-marîfe,2009.
• Ehmed Abdu Seyfedin.Ferhenga Ronak.Dimeşq: Darû Zaman, 2007.
• Ehmed bin Mela Muhemmed ez-Ziwîngî.el-Iqdu’l-Cewherî fi Şerhî Dîwani’ş-Şeyxî’l Cezerî,2 Cilt.Qamişlo:Çapa 1ê, Matbaatu Rafideyn, 1958.
• Donna Rosenberg. Dünya Mitolojisi. Büyük Destan ve Söylenceler Antolojisi. çev. Kuray Akten vd. Ankara: İmge Kitapevi 2003.
• Feridü’dîn Attar. Mantıkut-tayr, kuşların diliyle. çev. M.Çiçekler, İstanbul: Kaknüs Yayınları 5.Basım,2015.
• İbn Manzûr,Cemalûddin, Ebu Fedil Muhammed b. Mukerrem. Lisanu’l- E’reb. 10 Cilt. Beyrut: Weşanên Daru’l-Kutubî’l-‘Îlmîyye.Çapa 2 yan, 2013.
• İbnul Qeyseran, Muhammed b. Tahir b.‘Elî el Maqdîsî. Zahîretu’l huffaz el muxrec ‘ale’l huruf we’l elfaz. 5 Cilt. Riyad: Daru s-Selef, ç.1ê 1826.
• İskender Pala, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi.Ankara: TDV Yayınları, 1991.
• Mecmaul-luxatil-arabîyye. el-Muʿcemu’l-wasîṭ.Misir: Mektebetü’l- Şuruku Dewlîyye,2004.
• Mela Ehmed Zivingî. Gerdenîya Cewherî Şerha Dîwana Melayê Cizîrî, amd, wer. Emîn Narozî. Stenbol: Weşanên Avesta, Çapa 1ê, 2013.
• Mela Abdusselam b.Murad Cizîrî.Şerha Dîwana Melayê Cizîrî.Dihok:Weşanên Sipîris,2003
• Muhammed b.Musa, ed-Demîrî. Heyatul-Heyewanil-Kûbra. 5 Cilt. Dimeşq: Darul- Beşaîr,ç.1ê, 2005.
• Teftezanî Sadeddîn Mesud b. Umer Muxteserû’l-Meanî,Weşanên Salah Bilici Kitap Evi, İstanbul.
• Nesim Doru. Melayê Cizîrî Felsefi ve Tasavvufi Görüşleri.İstanbul:Nûbihar, Çapa 1ê, 2012.
• Nesim Sönmez.Dîwana Şêx Muşerrefê Xinûkî. Diyarbakır:Weşanên Seyda Kitap Evî, 2018. Sami Akalın. Türk Folklorunda Kuşlar. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları,1993.
• Tehsîn İbrahîm Doskî. Dîwana Melayê Cizîrî. İstanbul: Weşanên Nûbîharê, Çapa 1ê,2012.