Translation From Turkhish to Kurdish and Using Some Kurdish Words and Phrases in Translation

Yıl 2020, Sayı: 1, 83 - 103, 20.06.2020

Zafer Açar

https://doi.org/10.5281/zenodo.3895077

Öz

The translation is one of the most important human activities that enables the transfer of information from one language to another for diffrent purposes. Because the logic of languages can sometimes be the same, sometimes close or different, thanks to translation, the culture and civilization of the societies together with the neccesary information can be learned in this way.
Translation from Turkish to Kurdish, especially in the last century, became inseparable part of the lives of the kurds’ and it is a important debate in our present day. It is essantial to know gerundials, prepositions and conjuctions in Turkish well, especially in the long and complex sentences, and use their meanings in Kurdish for a good translation.
When translating from Turkish to Kurdish, whether writting or verbal, according to translated sentence and expression, their kurdish equivalents must be appropriate. The aim of this study is to provide examples from these sentences and expressionns, and to contribute to this field by exemplifying the translation from Turkish to Kurdish with some phrasal, prepositions, conjunctions, and auxiliary word in Kurdish along with some examples.
This study is primarily; briefly, it contains the definition of translation, some linguistic features of Kurdish and Turkish, and then offers some examples of Turkish sentences and patterns with their Kurdish equivalents. It is also worth noting that some sentences and patterns used in this study were selected from varius works and used for sampling purposes.  

Wergera ji Tirkî bo Kurdî û Bikaranîna Hin Peyv û Qalibên Girîngê ên Kurdî di Wergerê de

Öz

Çeviri farklı amaçlarla bir dilden başka bir dile bilgi aktarımına olanak sağlayan en önemli insan etkinliklerinden biridir. Dillerin mantığı bazı durumlarda aynı veya benzer olmakta, bazen birbirine yakın özelliklere sahipken bazen de farklı olabildiği için çeviri eylemi sayesinde, bir dilden başka bir dile gerekli bilgilerin aktarılmasıyla beraber toplumların sahip olduğu kültür ve medeniyet de bu yolla öğrenilebilmektedir.
Türkçeden Kürtçeye çeviri, özellikle de son yüzyılda, her zaman Kürtlerin hayatının ayrılmaz bir parçası olmuştur ve bugün önemli bir tartışma konusudur. İyi bir çeviri için özellikle de kompleks ve uzun cümlelerde Türkçedeki fiilimsiler, edat ve bağlaçların iyi bilinmesi ve Kürtçedeki karşılıklarının doğru konulması lazımdır.
İster yazılı olsun ister sözlü olsun, Türkçeden Kürtçeye çeviri yapıldığı zaman, çevirilen cümle ve ifadelere göre Kürtçe karşılıklarının uygun olması lazımdır. Bu çalışmanın amacı bu cümle ve ifadelerden örnekler sunmak, kimi şivesel örnekleriyle beraber Kürtçedeki bazı fiilimsi, edat, bağlaç ve yardımcı kelimelerle Türkçeden Kürtçeye çeviriyi örneklendirerek bu alana katkıda bulunmaktır.
Bu çalışma öncelikle; kısaca çevirinin tanımına, Kürtçe ve Türkçenin bazı dilsel özelliklerine yer vermekte, daha sonra Kürtçe karşılıklarıyla beraber bazı örnek Türkçe cümle ve kalıpları sunmaktadır. Ayrıca şunu da belirtmek gerekir ki, bu çalışmada kullanılmış olan örnek bazı cümle ve kalıplar muhtelif eserlerden seçilmiş ve örneklendirme yapmak amacıyla kullanılmışlardır. 

Anahtar Kelimeler

Türkçeden Kürtçeye Çeviri, Kompleks Cümleler, Bağlaç, Yardımcı Sözcükler

Wergera ji Tirkî bo Kurdî û Bikaranîna Hin Peyv û Qalibên Girîngê ên Kurdî di Wergerê de

Öz

Werger yek ji girîngtirîn çalakiyên însanan e ku bi xêra wergerê ji zimanekî bo zimanê din agahî tên guheztin bi mebestên cuda. Ji bo ku mantiqê zimanan carna wekî hev an jî nêzî hev û carna jî dûrî hev in bi rêya wergerê digel agahiyên pêdivî çand û şaristaniya civakan bi rêya zimanê wan tên hînbûn.
Wergera ji Tirkî bo Kurdî, xusûsen jî sedsala dawî, her di jiyana kurdan de bûye ku îro wekî babeteke sereke ya qise û gengeşiyan e. Ji bo ku wergereke baş bê kirin, bi taybetî jî di hevokên kompleks û yên dirêj de; navdêrandinên Tirkî, daçek û gihanekên wê divê baş bê zanîn û berdêlên wan ên Kurdî divê rast bên bikaranîn.
Dema ji Tirkî bo Kurdî werger hat kirin, çi di axaftinê çi jî di nivîsandinê de be li gorî hevok an jî îfadeyan divê berdêlê wan ên Kurdî lê werin. Armanca vê xebatê ew e ku nimûneyên wergera hin hevok û qalibên ji Tirkî bo Kurdî pêşkeş bike. Dîsa digel hin nimûneyên devokî, lêkernav, hin daçek, gihanek û peyvên alîkar ên Kurdî di wergerandina ji Tirkî bo Kurdî de nîşan bide û bi van nimûneyan têkariya vê biwarê bike.
Ev xebat serî de bi kurtasî cî dide pênaseya wergerê, hin xusûsiyetên herdu zimanên Kurdî û Tirkî, paşê jî hin hevok û qalibên nimûne yên Tirkî û beramberî wan ên Kurdî pêşkeş dike. Divê ev jî bê gotin ku hin nimûneyên ji bo wergerê hatine bijartin ji berhemên muxtelîf hatine wergirtin.

Kaynakça

• Ali, Omed Hussein Ali. Ciwankarî di Pend û Gotinên Pêşiyan de bi Mînakên Pendî Pêşînan a Şêx Mihemedê Xal de. Wan: Yüzüncü Yıl, Teza Mastirê, 2017.
• Altınkılıç Umran. “Pirsgirêka Ragihandina Axaftinê di Romana Kurdî de”. Uluslararası Sosyal Bilimler Kongresi. ed. Mehmet Bilen vd. Diyarbakır: Şarkiyat Vakfı, 2017.
• Aydoğan, Îbrahim Seydo. Guman-1. Ankara: Lîs, 2013.
• Baran, Bahoz. Rêzimana Kurmancî. Stenbol: Belkî, 2012.
• Boztaş, İsmail. “Çeviri, Çevirmen, Dilbilim İlişkisi, Çeviride Eşdeğerlik ve Kayıplar”. Hacetepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 10/2, (Aralık 1993), 55-65.
• Bedirxan, Celadet - Lescot, Roger. Kürtçe Dililgisi-Kurmanci. Stenbol: Doz, 2011.
• Cündioğlu, Dücane. Felsefenin Türkçesi. İstanbul: Kapı Yayınları, 2010.
• Çetinkaya, Serkan. İkidillilik ve Çeviri. İstanbul: İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çeviribilim Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, 2015.
• Çiftçi, Hasan. “Ortak Atasözlerinin Hikayeleri, Farsî-Kurmancî-Zazakî”, Bingöl Üniversitesi Yaşayan Diller Enstitüsü Dergisi, 2/3, (Mayıs 2016), 8-22.
• Çoraylı, Oya. Farklı Metin Türlerinin Çevirisinde Karşılaşılan Sorunlara Eleştirel Bir Bakış. Sakarya: Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2008.
• Demir, Ahmed. İslamın Anadoluya Gelişi. İstanbul: Kent Yayınları, 2008.
• Evdirehman, Eliyê. Gundê Mêrxasan. Amed: Lîs, 2012.
• Evdirehman, Eliyê. Morof. Amed: Lîs, 2012.
• Güzel, Şerif. Lêkolîneke Sentaksî li ser Berhema Camî’eya Rîsaleyan û Hikayetan. Muş: Muş Alparslan, Enstituya Zanistên Civakî, Teza Mastirê, 2018.
• Munday, Jeremy. Introduction Translation Studies-Theories and Applications. London and Newyork: Routledge, 2001.
• Newmark, Peter. A Textbook of Translation. Newyork: Prentice Hall, 1988.
• Pamuk, Orhan. Saf ve Düşünceli Romancı. İstanbul: İletişim Yayınları, 2011.
• Öcek, Nezir Rêzimana Kurmancî. Stenbol: Sîtav, 2014.
• Saeed, Mohammad Nooruldeen. Layenê Perwerdekirinê di Gotinên Mezinan da. Wan: Yüzüncü Yıl, Teza Mastirê, 2019.
• Tan, Samî. Rêzimana Kurmancî. Stenbol: Enstîtuya Kurdî, 2011.
• Uzun, Mehmed. Hawara Dicleyê. Stockholm: Nefel, 2003.
• Yıldırım, Kadri. Temel Alıştırma ve Metinlerle Kürtçe Dilbilgisi-Kurmancî Lehçesi. Stenbol: Weşanên Mardin Artuklu Üniversitesi, 2012.
• Yıldırımçakar, Ziyattin. Werger Wek Kirineke Çandî -Li Ser Riyên Ji Wergernasiyê Ber Bi Kurdolojiyê Ve. Mardin: Mardîn Artuklu, Enstituya Zimanên Jîndar, Teza Lîsansa Bilind, 2016.
• Yıldız, Ayhan. Hunera Vegotina Bedew a Devkî û Nivîskî -1, Wan: Lorya, 2017.
• Zeraq, Dilawer. Deyimler Sözlüğü-Ferhenga Biwêjan. Stenbol: Enstîtuya Kurdî, 2005.