SİNEMASAL ANLATILARDA KONUŞMA SESİNİN TONALİTESİ ve ANLAM YARATIMI: ÖRNEK FİLMLER, ÇÖZÜMLEMELER

Yıl 2020, Cilt: 28 Sayı: 1, 169 - 193, 30.06.2020

Mustafa Sözen

Öz

Bir filmin ses kuşağını oluşturan bileşenler arasındaki -muhtemelen- en gizemli öğe, konuşma seslerindeki tonalitenin öykülemeye getirdiği anlamsal duyumsamalardır. Bu çalışmada, filmlerdeki karakterlerin sessel tonalitesi ve onların anlam yaratım ilişkilerine odaklanılarak bu bağlamda konuşmaların anlatımsal süreçleri nasıl etkilediği gösterilmeye çalışılmaktadır. Konuşmalar, sesin düzeyi (pitch), akıcılığı veya yavaşlığı, artikülâsyonu vb. değişkenleri içeren bir yapılanma üzerinden duyulur. Konuşmanın tonalitesi, kişiye ait güçlü bir ifade yansıtımı olarak işlev görür ve birçok anlamı açığa vurma kadar maskeleme potansiyelini de üstünde taşır. Konuşma sesinin tonalitesindeki minör veya majör olmanın yarattığı duygu farkları eşliğinde tekrarlar, doğaçlamalar, kekelemeler, sözcüklerin yutumu, vb. olgular, karakter(ler)in kişiselliğini yaratır. Bunun yanı sıra, yaş, toplumsal cinsiyet, sınıf, vb. kimlik belirteci olarak belirli yansıtımlar da yapar. Eş deyişle filmsel öyküde konuşmaların tonalitesi karakterleri, karakterler de öykülemenin dramatik duygusunu belirler. Bu çalışmada çözümleme nesnesi olarak ele alınan üç filmden elde edilen veriler, konuşma sesindeki tonalite değişkenlerinin, anlatım ve anlam arasında örüntülü (pattern) bir ilişkinin varlığını ortaya koymaktadır. Elde edilen veriler, bu ilişkinin, anlamsal/dramatik inşa yaratımına yönelik önemli gereksinimlere yanıt verdiğini göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Sinemasal anlatılar, konuşmalar, entonasyon, tını

Kaynakça

• Bonitzer, Pascal. (1995). Bakış ve Ses, ( Çev:İzzet Yasar) Yapı-Kredi yayınları. İstanbul.
• Bordwell ve Thompson (2008). Film Sanatı (Ertan Yılmaz, Emrah Suat Onat) De ki Basım Yayım, Ankara.
• Chion, Michel. (1994). Audio-Vision, Columbia University Press, New York, USA.
• Chion ,Michel. (1999). The Voice in Cinema, (Ed. and trans: Claudia Gorbman ), New York, Columbia University Press, USA.
• Erez, Emek. (2014). Kış Uykusu Filminde Foucaultcu İktidar Vurgusu, https://emekerez.wordpress.com/2014/11/06/kis-uykusu-filminde-foucaultcu-iktidar-vurgusu/
• Halsall, Philip. ( 2002). The Films of David Lynch: 50 Percent Sound, The British Film Resource, http://www.britishfilm.org.uk/lynch/Schap1.html
• Huwiler, Elke (2005). The Radio Journal – International Studies in Broadcast and Audio Media Volume 3, Number 1. (Intellect Ltd). USA.
• Özön, Nijat. (2008). Sinema Sanatına Giriş, Agora Kitaplığı, İstanbul.
• Shingler, Martin. (2006). Fasten Your Seatbelts and Prick Up Your Ears: The Dramatic Human Voice in Film. Scope, 5. pp. 1-12. ISSN 14659166. U.K.
• Sözen, Mustafa. (2015).Sinemasal Anlatılarda Öznel Ses Tasarımı ve Örnek Filmler, Assos Journal, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 3, Sayı: 15, s. 1-20
• Suner, Asuman. (2006). Hayalet Ev-Yeni Türk Sinemasında Aidiyet, Kimlik ve Bellek. Metis Yayıncılık, İstanbul.
• Suner, Levent ( 2004) Ses ve Oyuncu, Tiyatro Araştırmaları Dergisi, Sayı 18, s. 4-21. Ankara.