SÜREYYA DURU’NUN “KELOĞLAN” (1971) FİLMİNİN VLADİMİR PROPP’UN “MASALIN BİÇİMBİLİMİ”NDEKİ DİZİMSEL ÇÖZÜMLEME YÖNTEMİNE GÖRE İNCELENMESİ

Yıl 2019, Cilt: 27 Sayı: 1, 60 - 80, 30.01.2019

Levent Yaylagül , Şebnem Soygüder

Öz

Bu incelemede, Süreyya Duru’nun Keloğlan (1971) filmi, ünlü Rus formalist, edebiyat eleştirmeni ve halk bilimci Vladimir Propp’un Masalın Biçimbilimi adlı ünlü eserinde kullandığı yapısalcı yaklaşım çerçevesinde incelenmiştir. Propp, masallarda, yapısal olarak sabit işlevler bulunduğunu, bunların masalları yapısal açıdan biçimlendiren kanunlar olduğunu ortaya koymuştur. Propp’un analiz metodu sadece masallar için değil, aynı zamanda sinema filmlerinin de dahil olduğu pek çok anlatı türü için geçerli bir inceleme yöntemidir. Propp, tüm masallarda bütün işlevler bulunmasa da, işlevlerin sırasının değişmeyeceğini belirtmiştir. Yapısal unsurlarına ayrılarak çözümlenen filmin Propp’un ortaya koyduğu 31 işlevin büyük bir çoğunluğunu taşıdığı anlaşılmıştır. Ancak bir sinema metnine uygulandığında bazı işlevlerin sırasının değiştiği görülmüştür. Buna rağmen Vladimir Propp’un yapısalcı analiz metodu, kurgusal iletişim içeriklerinin analizinde kullanılabilecek önemli bir metot olmaya devam etmektedir.

Anahtar Kelimeler

Vladimir Propp, Masalın Biçimbilimi, Keloğlan, Süreyya Duru

Kaynakça

• Akkaya, Nevin (2014). “Keloğlan Masallarında Yer Alan Değerlerin İncelenmesi”. ASOS Journal (Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi-The Journal of Academic Social Science). Yıl:2. Sayı:2/1. Haziran. Ss.:312-324.
• Bayraktar, Zülfükar (2014). “Geleneğin Güncellenmesi Bağlamında Masalardan Çizgi Filme Keloğlan Tipi Üzerine”. Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi. Cilt/Sayı: XLIX. ss.: 19-51.
• Boratav, Pertev Naili (2018). Zaman Zaman İçinde. Ankara: İmge.
• Buttler, Andrew M. (2011). Film Çalışmaları. Türkçesi: Ali Toprak. İstanbul: Kalkedon.
• Çıblak, Nilgün (2005). “V. Propp’un Masal Çözümleme Metodu”. Türk Dili. Sayı:638. Şubat. Ss.: 127-140.
• Coward, Rosalind ve Ellis, John (1985). Dil ve Maddecilik. Çeviren: Esen Tarım. İstanbul: İletişim.
• Erdoğan, İrfan (2003). Pozitivist Metodoloji. Ankara: Erk.
• Evren, Burçak (2006). Türk Sinema Yönetmenleri Sözlüğü. Antalya: Türsak ve Altın Portakal Yayını.
• Hayward, Susan (2000). Cinema Studies: Key Concepts. Florance: Routlage.
• Jameson, Frederic (1989). The Political Unconscious: Narrative as a Socially Symbolic Act. London: Routledge.
• Karabaş, Seyfi (1981). Bütüncül Türk Budunbilimine Doğru. Ankara: ODTÜ Fen ve Edebiyat Fakültesi Yayını. No: 35.
• Keat, Russel ve Urry John (1994). Bilim Olarak Sosyal Teori. Çeviren: Nilgün Çelebi. Ankara: İmge.
• Levi-Strauss, Claude (2013). Mit ve Anlam. Çeviren: Gökhan Yavuz Demir. İstanbul: İthaki.
• Nuhoğlu, Mualla Murat (2015). Keloğlan Masalları. Ankara: Nobel
• Nuhoğlu, Mualla Murat (2014a). “Keloğlan Masalları ve Kültürel Etkileşim”. ASOS Journal (Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi-The Journal of Academic Social Science). Yıl:2. Sayı:6. Eylül. Ss.: 95-106.
• Nuhoğlu, Mualla Murat (2014b). “Keloğlan Masallarında Propp Analizinin Dışında Kalan Örnekler”. ASOS Journal (Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi-The Journal of Academic Social Science). Yıl:2. Sayı:5. Eylül. Ss.: 478-486.
• Özcan, Tarık (2013). “Modern Bir Öncü: Keloğlan”. BİLİG. Bahar. Sayı:65. Ss.: 247-258.
• Propp, Vladimir (1995). “Olağanüstü Masalların Dönüşümleri”. Yazın Kuramı. Der.: Tzvetan Todorov. Çevirenler: Mehmet Rifat ve Sema Rifat. İstanbul: Yapı Kredi. Ss.: 201-224.
• Propp, Vladimir (1985). Masalın Biçimbilimi. Çevirenler: Mehmet Rifat, Sema Rifat, İstanbul: BFS Yayınları.
• Saussure, Ferdinand de (1999). “Dil ve Söz”. Yirminci Yüzyıl Dilbilimi. Derleyen ve Çeviren: Berke Vardar. İstanbul: Multilingual. ss.: 17-50.
• Sezer, Melek Özlem (2011). Masallar ve Toplumsal Cinsiyet. İstanbul: Evrensel Basım Yayın.
• Smith, Philip (2005). Kültürel Kuram. Çevirenler: Selime Güzelsarı ve İbrahim Gündoğdu. İstanbul: Babil.
• Güneş, Zeliha (Ed.) (2018). “Çocuk Edebiyatı ve Metin Türleri (Masal)”. https://www.turkedebiyati.org/cocuk-edebiyati-metin-turleri.html (Erişim:14 Mayıs)
• Filmin Künyesi: http://www.sinematurk.com/film/4555-keloglan/