YAŞAR KEMAL’İN ‘ALLAH’IN ASKERLERİ’ İSİMLİ ESERİNİ EDEBİ GAZETECİLİK (RÖPORTAJ) TEKNİĞİ ÜZERİNDEN YENİDEN OKUMAK

Yıl 2021, Cilt: 29 Sayı: 2, 1 - 26, 30.06.2021

Deniz Elif Yavalar , Hamza Çakır

Öz

Türkiye ve bazı Avrupa ülkelerinde röportaj olarak bilinen gazete yazı türü, Kuzey Amerika’da edebi gazetecilik şeklinde isimlendirilmektedir (Özer, 2012, s. 168; Erdem, 2016, s. 132). Bir gazete yazı türü olan edebi gazetecilik ürünleri farklı coğrafyalarda çeşitli kavramlarda hayat bulsa da, bu ürünlerin ortak özelliği edebi yöntemler ile gazeteciliğin esaslarını bir arada kullanarak gerçeği aktarmalarıdır. Yazarlar olaylara bizzat şahit olup gözlemleyerek, görüşmeler, araştırmalar yaparak yapıtlarında aktardıkları gerçekliği, görsel unsurlarla desteklemektedir. Yaşar Kemal’in, Allah’ın Askerleri isimli röportaj kitabı ilk kez 1978 yılında yayınlanmıştır. Allah’ın Askerleri, Yaşar Kemal tarafından kitaplaştırılmadan önce, “Çocuklar İnsandır” başlığı ile dizi röportajlar halinde 14 Eylül-26 Ekim 1975 tarihleri arasında Cumhuriyet gazetesinde yayınlanmıştır. Bu röportajlara, vaktiyle Ara Güler’in fotoğrafları ve Turhan Selçuk’un çizimleri de eşlik etmiştir. Bu çalışmada, Prof. Dr. Norman Sims ve Tom Wolfe’un edebi gazetecilik için oluşturduğu “sahne sahne, tasarım/oluşumu, üçüncü kişi bakış açısı anlatımı, tam kayıt ya da tam diyalog, durum ayrıntıları, belgeye dayalı konular, derin ve ayrıntılı araştırma yapmak ve olayların/konunun öznesi olmak, edebi anlatım” şeklindeki 7 özelliğine göre Allah’ın Askerleri isimli yapıtın edebi gazeteciliğin özelliklerini taşıyıp taşımadığı sorusuna yanıt aranmıştır. Yaşar Kemal’in söz konusu eserini edebi gazeteciliğin özellikleri bağlamında ilk kez inceleyen bu çalışmanın, Türkiye’deki edebi gazetecilik çalışmaları literatürüne katkı sağlayacağı ifade edilebilmektedir.

Anahtar Kelimeler

edebi gazetecilik, röportaj, Yaşar Kemal, Allahın Askerleri

Kaynakça

• Bülbül, R. (2000). Genel Gazetecilik Bilgileri, Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Böğür, B. Y. ve Özer, Ö. (2019). “George Orwell’ın Edebi Gazetecilik Anlayışı: ‘Wigan İskelesi Yolu’ Yapıtının İncelenmesi”. Etkileşim 4. 12-33.
• Çakır, H. (2007). Gazeteciliğe Giriş, Konya: Tablet Yayınevi.
• Engin, A. (2018). Homeros’un Rüyası, Edebiyatın Kapı Komşusu Röportaj Bir Seçki, Derleyen: Aydın Engin, İstanbul: Siyah Kitap
• Erdem, M. (2016). “Edebi Gazetecilik Kavramı: ABD Örneğindeki Gelişimi, Yapısı ve İçeriği”, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Nisan 20(1): 129-144.
• Girgin, A. (2004). Röportaj/Mülakat/Söyleşi. İÜ İletişim Fak. Dergisi, Sayı: XIX, İstanbul.
• Girgin, A. (2007). Söyleşi mi Röportaj mı, İstanbul: Der Yayınları.
• Güven, K. (2018). Röportaj Üzerine, Homeros’un Rüyası, Edebiyatın Kapı Komşusu Röportaj Bir Seçki. Derleyen: Aydın Engin, İstanbul: Siyah Kitap.
• Kaplan, M. U. (2011). Kurgu Yazarı Olarak Gazeteci veya Gazeteci Olarak Kurgu Yazarı: Değişen Amerika’da Gerçek-Kurgu İlişkisi (1865-1920). (Yayımlanmamış Doktora Tezi). İzmir: Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kabaş, S. (2009). Soru Sorma Sanatı, Dünyada ve Türkiye’de Röportaj ve Söyleşi Geleneği. İstanbul: Doğan Kitap.
• KEEBLE, R. L. (2018). “Literary Journalism”. Oxford Research Encyclopedia of Communication.https://oxfordre.com/communication/view/10.1093/acrefore/9780190228613.001.0001/acrefore-9780190228613-e-836?print=pdf (Erişim Tarihi: 19 Nisan 2020).
• Kemal, Y. (2008). Yaşar Kemal Kendini Anlatıyor, Alain Bosquet ile Görüşmeler, Çev. Altan Gökalp, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Kemal, Y. (2009). Binbir Çiçekli Bahçe, Yayına Hazırlayan: Alpay Kabacalı, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Kemal, Y. (2013). Çocuklar İnsandır, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Kemal, Y. (2020). Allah’ın Askerleri, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Maden, S. (2008). “Türk Edebiyatında Seyahatnameler ve Gezi Yazıları”, A. Ü. Türkiyat Araştırmaları Dergisi, Sayı 37, Erzurum: 147-158.
• Öncel, G. K. (2013). Türkiye’de Soruşturmacı Gazetecilik, İstanbul: Evrensel Kültür Kitaplığı.
• Özer, Ö. (2012). “Edebi Gazetecilik (Röportaj): Bir Röportaj Üstadı Fikret Otyam’ın Yayımlanmış Röportajlarının Çözümlemesi”, Alternatif Medya Alternatif Gazetecilik Türkiye’de Alternatif Gazetecilik Üzerine Değerlendirmeler, Ed. Ömer Özer, Konya: Literatürk Yayınları, s. 167-212.
• Özer, Ö. (2013). Haber Roman George Orwell ve Yaşar Kemal’den Örneklerle Edebi Gazetecilik / Röportaj, Literatürk Yayınları.
• Özer, Ö. (2017). “Edebi Gazetecilik: John Hersey’in Hiroşima’sına İlişkin Bir Çözümleme”, Atatürk İletişim Dergisi. 12. 5-26.
• Özer, Ö. (2018). Türkiye’de Edebi Gazetecilik: Emin Çölaşan’ın Turgut Nereden Koşuyor’unun İncelenmesi, Global Media Journal TR Edition, 8 (16) Bahar/Spring.
• Schlapp, H. (2002). Gazeteciliğe Giriş, İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Yayınları: 5, baskı, İstanbul: Konrad Adenauer Vakfı.
• Schneider, W. ve Raue, J. P. (2000). Gazetecinin El Kitabı, Işık Aygün (çev), Ankara: Konrad Adenauer Vakfı.
• Tanrısal, M. (1988). New Journalism and the NonFiction Novel: Creating Art Through Facts. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Tanrısal, M. (1990). “An Overview of the New Journalism - The Nonfiction Form”. The Birth and Growth of a Department. (107- 120). Ankara: Hacettepe Üniversitesi Fen Fakültesi Basımevi.
• Türkçe Sözlük (1988). Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Ünaydın, R. E. (1972). Diyorlar ki. Haz.:Şemsettin Kutlu. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
• Yıldırım, B. (2015). “İçerik Çözümlemesi Yönteminin Tarihsel Gelişim Uygulama Alanları ve Aşamaları”. İletişim Araştırmalarında Yöntemler Uygulama ve Örneklerle. Editör: Besim Yıldırım. Konya: Literatürk Academia, s.105-155.