FLÂNEUR’DEN POSTMODERN TÜKETİCİ BİREYE DÖNÜŞÜM SÜRECİNDE TÜKETİM KÜLTÜRÜ KAVRAMI VE GELİŞİMİ

Yıl 2023, Cilt: 31 Sayı: 1, 20 - 30, 14.10.2023

Koray Çankaya

Öz

Bu metinde Jean Baudrillard’ın simülasyon kuramı perspektifinden tükeci birey ve postmodern tüketim evreni ele alınmaktadır. Simulasyon perspektifi ile günümüz tüketici bireyinin yaşam evreni Walter Benjamin’in Pasajlar eserinde modern kent analizi ile incelediği flâneur ile günümüz tüketici bireyinin tüketim evreni karşısındaki farkları incelenmektedir.
Benjamin modern kent analizini materyalist diyalektik bakış açısı ve üretim ilişkilerine dayalı bir tüketim evreninin yarattığı tarih, antikiteye bağlı mitsel ve de toplumsal gerçekliklere bağlı bir meta evreninin şeyleşmiş panoramasını sunmaktadır. Burada tüketim arenası olan mimari yapı olan Paris’in alışveriş arenası olan pasajlar üzerinden analiz yapılmaktadır. Pasajlarda tarihe ait toplumsal gerçeklikler ve mitolojiye gönderme yapan bir mimari yapı simgelerinin yarattığı fantastik göstergelerden -simgelerden- oluşan yapıyı diyalektik yöntemle analiz etmektedir.
Jean Baudrillard ise Benjamin’den farklı olarak Paris Pasajlar’da diyalektik yöntemle irdelenen tarihi toplumsal gerçeğe gönderme yapan simgesel yapının aksine simülasyon evreninin anlamsızlık panoramasını tasfir etmektedir. Baudrillard Amerika eserinden verdiği örnekler de, artık tarihe, toplumsal ilişkilere ve gerçekliğe vurgu yapan simgeler yerine hiçbir şeye gönderme de bulunmayan anlamsız göstergeler evreni olan simülasyon evrenini tüketici birey pratikleri üzerinden ortaya koymaktadır. Benjamin’in Pasajlar eserinde tüketim arenasındaki simgeler yerini Baudrillard’ın Amerika eserinde göstergenin içeriği boş olan anlamsız göstergeler olarak da tabir edilebilecek simulakr -simgesel olarak gönderme yapamayan hayali yüzergezer göstergeler- yapıların oluşturduğu simülasyon -anlamsız, tarihsiz, toplumsal gerçekliklerle ilgisiz göstergeler- evrenini tasvir etmektedir.
Bu iki düşünür arasındaki temel bakış açısı farklılıkları ile modern kent analizi olan materyalist diyalektik bakış açısının postmodern durumda geçersiz olduğu yeni bir kapitalist sistemin manzarası tüketici birey ve flâneur arasındaki pratiklerin farkları üzerinden kuramsal olarak tartışılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Simulasyon, Postmodernizm, Tüketim Kültürü

Kaynakça

• Akay Ali (2005). Postmodernizm (1. Baskı) İstanbul: Leyla ile Mecnun yay.
• Baudrilliard Jean; (2013b). Amerika (6. Basım). (Yaşar Avunç Çev.) İstanbul: Ayrıntı
• Bauman Zygmunt; (1992). Intimations of Postmodernity London: Routledge
• Bauman Zygmunt (2012). Küreselleşme Toplumsal Sonuçları (Dördüncü Basım). (Abdullah Yılmaz Çev.) İstanbul: Ayrıntı
• Gorz, Andre (2011). Maddesiz (Işık Erdügen Çev.) Ayrıntı: İstanbul
• Curtis Adam. (Yönetmen). (2002). The Century of the Self [Film].
• Lingis Alphonso; (1997). Ortak Bir Şeyleri Olmayanların Ortaklığı (1. Baskı). (Tuncay Birkan Çev.) İstanbul: Ayrıntı
• Sarup Madan;(2004). Postyapısalcılık ve Postmodernizm (Abdülbaki Güçlü çev.). (2. Basım). Ankara: Bilim Sanat
• Wallerstein Immanuel (2006). Tarihsel Kapitalizm (Dördüncü Basım Mayıs). (Necmiye Alpay Çev.) İstanbul: Metis
• Frisby David; (2012). Modernlik Fragmanları Simmel, Kracauer ve Benjamin'in Eserlerinde Modernlik Teorileri (1. Basım). (Akın Terzi çev.) İstanbul: Metis
• Witte Bernd; (2002). Walter Benjamin (1. Baskı Ocak). (Mustafa Tüzel Çev.) İstanbul: YKY
• Benjamin Walter; (2013). Fotoğrafın Kısa Tarihi (2. Basım). (Osman Akınhay Çev.) İstanbul: Agora Kitaplığı
• Dellaloğlu Besim F. (2005). Benjamin (1. Baskı) İstanbul: Say Yayınları
• Williams Raymond (2003). Televizyon Teknoloji ve Kültürel Biçim (Birinci Baskı) Ankara: Dost