UBEYDULLAH ES-SİNDÎ’NİN İLHÂMÜ’R-RAHMÂN ADLI TEFSİRİNE DAİR BAZI DEĞERLENDİRMELER

Yıl 2022, Cilt: 2 Sayı: 1, 1 - 19, 30.03.2022

Hikmet Akdemir

Öz

Ubeydullah es-Sindî (1872-1944), çağdaş dönemde Hindistan’ın yetiştirdiği, hayatını ilme ve cihada adamış aksiyoner bir bilim adamıdır. Aynı zamanda çok yönlü bir siyasi kişiliğe sahip olan Sindî, hedefine ulaşmak için bütün meşru vasıtaları kullanmasını bilmiştir. Bu vasıtaları, teorik alana dair olanlar ve pratik alanla ilgili olanlar diye iki kısma ayırmak mümkündür. İlk gruba giren kısmı, onun eserleri oluşturur. Kısaca İlhâmu’r-Rahmân adıyla bilinen tefsiri, onun birçok eserinden biridir. Kur’an’ın ilk dört suresinin tefsirini içeren bu eser, Sindî’nin derslerindeki konuşmalarını Musa Carullah’ın (1875-1949) yazıya geçirmesiyle Mekke’de 150 günde telif edilmiştir. Sindî, bu eserinde ele aldığı ilk dört suredeki ayetleri Şah Veliyyullah ed-Dihlevî’nin (1703-1762) anlayışına göre tefsir etmiştir. Eserde Kur’an’ın ve Hz. Peygamber’in (s) risaletinin evrensel olduğu, zamanındaki Müslümanların bazı yanlış tutumlarına getirilen eleştiriler ve öneriler, günümüzde hilafet müessesesinin nasıl teşekkül etmesi gerektiği, yabancı dilde verilen eğitimin verimli olmadığı, inşa ettiği toplumsal düzen açısından Kur’an’ın mucize olduğu gibi pek çok özgün görüşler mevcuttur. Öte yandan İlhâmu’r-Rahmân, içinde teşbih ve tecsimi çağrıştıran ifadelerin bulunması, müfessirlere ve fakihlere yöneltilen bazı haksız eleştiriler, Hz. Âdem’in ilk insan olmadığı, evrim teorisinin gerçek olduğu, Arapça bilmediği için ayetlerin manasını anlamayan Müslümanların namazda, ayetlerin kendi ana dillerindeki çevirisini okumaları gerektiği gibi birçok yönden eleştiriye açıktır.

Anahtar Kelimeler

Tefsir Tarihi, Tefsir, Çağdaş Tefsirler, Ubeydullah es-Sindî, İlhâmu’r-Rahmân

Kaynakça

• Âlemgîriyye. el-Fetâvâ el-Hindiyye. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1310.
• Beyzâvî, Nâsırüddîn Ebû Saîd -Ebû Muhammed- Abdullah b. Ömer b. Muhammed el-Beyzâvî. Envârü’t-tenzîl ve esrârü’t-te’vîl. nşr. Muhammed Abdurrahman el-Marʻaşlî. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, 1418.
• Birışık, Abdulhamit. Sosyalist Müfessir Ubeydullah Sindî’nin Dinî-Siyasî Düşüncesi ve Tefsiri. Bursa: Emin Yayınları, 2012.
• Bulğen, Mehmet- Baloğlu, Adnan Bülent. “Tenâsüh”. TDV İslâm Ansiklopedisi. 40/443-446. İstanbul: TDV Yayınları, 2011.
• Çelebi, İlyas. “Remil,” TDV İslâm Ansiklopedisi. 34/ 555-556. İstanbul: TDV Yayınları, 2007,
• Demirci, Kürşat. “Hinduizm”, TDV İslam Ansiklopedisi. 18/341-344. İstanbul: TDV Yayınları, 1998.
• Ebussuûd Efendi, Şeyhülislâm Ebussuûd b. Muhammed el-İmâdî. İrşâdü’l-akli’s-selîm ilâ mezâya’l-Kitâbi’l-Kerîm/Ebussuûd Tefsiri. Tahkik: Mehmet Taha Boyalık, Ahmet Aytep, Ziyaüddin el-Kaliş, Muhammed İmâd Nabulsî. Ankara: TDV Yayınları, 2021.
• Gürkan, Ahmet. İslâm Kültürünün Garbı Medenileştirmesi. Ankara: Akçağ Yayınları, 1969.
• Karataş, Ali İhsan. “Osmanlı Devleti’nde Gayrimüslimlere Tanınan Din ve Vicdan Hürriyeti”. Uludağ Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi. 267-284. 15/1, (2006).
• Mergīnânî, Ebü’l-Hasen Burhânüddîn Alî b. Ebî Bekr b. Abdilcelîl el-Fergānî el-Mergīnânî. el-Hidâye fî şerhi bidâyeti’l-mübtedî. nşr. Talâl Yusuf. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, t.y.
• Mukâtil b. Süleyman. Tefsîru Mukâtil b. Süleyman. nşr. Abdullah Mahmûd Şehhâte. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, 1423.
• Nesefî, Ebü’l-Berekât Abdullah b. Ahmed b. Mahmud en-Nesefî. Medârikü’t-tenzîl ve hakâiku’t-te’vîl. nşr. Yusuf Ali el-Büdeyvî. Beyrut: Dâru’l-Kelimi’t-Tayyib 1419/1998.
• Okur, Kaşif Hamdi. “Ebû Hanîfe’nin Kur’ân ve Ana Dilde İbâdet Anlayışı”. Devirleri Aşan Meş’ale İmâm-ı A’zâm Ulusal Sempozyum Tebliğler Kitabı. 139-147. Eskişehir: Osmangazi Üniversitesi, 2015.
• Okur, Kaşif Hamdi. “Temel Fıkıh Kaynaklarına Göre İbadetin Dili” Dini Araştırmalar. 171-203. 1/3, (Haziran 1999).
• Okur, Kaşif Hamdi. “Ebȗ Hanȋfe ve Ana Dilde İbadet”, İslȃmȋ Araştırmalar. 83-90. 15/1-2, (2002).
• Okur, Kaşif Hamdi. “Serahsȋ’nin Referans Kaynağı Olarak Kur’ân’a Bakışı ve İbadet Dili Anlayışı”, Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 211-227. 11/22, (2012/2).
• Râzî, Fahreddin Ebû Abdullah Muhammed b. Ömer. Mefâtihu’l-gayb Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, 1420.
• Sindî, İmâm Ubeydullah İbn el-İslâm es-Sindî. İlhâmu’r-Rahmân fî tefsîri’l-Kur’ân ‘alâ usûli’l-İmâm Şâh Veliyyullah ed-Dihlevî, [İmla eden: Sindî, Yazıya geçiren: Musâ Cârullah]. Karaçi: Beytü’l-Hikme, ts.
• Taberî, Muhammed b. Cerîr b. Yezîd el-Âmülî et-Taberî el-Bağdâdî. Câmiʻu’l-beyân fî te’vîli’l-Kur’an. nşr. Ahmed Muhammed Şâkir. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1420/2000.
• Zemahşerî, Ebü’l-Kasım Mahmud b. Ömer b. Ahmed. el-Keşşâf an hakāʾikı gavâmizi’t-tenzîl ve uyûni’l-ekāvîl fî vücûhi’t-teʾvîl. Beyrut: Dâru’l-Kitâbi’l-Arabî, 1408.