TURGUT UYAR: SANAT HAYATI VE ESERLERİ

Yıl 2012, Cilt: 2 Sayı: 1, 143 - 162, 01.03.2012

Zübeyde Şenderin

Öz

İkinci Yeni şiiri, Cumhuriyet sonrası şiir tarihimizin kilometre taşlarından biridir.
Bu akım, 1950 sonrasında ortaya çıkmış; şiirimizi, biçim, dil ve içerik bağlamında
köklü bir değişikliğe uğratmıştır. Turgut Uyar, İkinci Yeni şiirinin önde gelen
isimlerinden biridir. Diğer İkinci Yeni şairleri gibi kentli bireyin kişisel trajedisini
anlatmaya odaklanmış, bu tema etrafında çok özgün şiirsel denemeler
gerçekleştirmiştir. Şair, bu denemeler aracılığıyla şiiri geleneksel anlatım
kalıplarından kurtararak yeni anlatım olanaklarına kavuşmasını sağlamıştır. Bu
nedenle özellikle son yıllarda Turgut Uyar şiiri araştırmacı ve okurun ilgi odağı
durumundadır. Nitekim şiiri, içerdiği zengin malzeme nedeniyle çok farklı
unsurlara odaklanarak defalarca irdelenebilecek çok katmanlı bir yapıya sahiptir.
Bu makalede, Turgut Uyar’ın sanat hayatı, eserlerindeki biçim, dil ve içerik
bağlamındaki değişimlere odaklanarak anlatılmaktadır. Aynı zamanda şairin
eserlerinde gözlemlenen değişme ve gelişmelerde, yaşamöyküsünün yanısıra
siyasal ve toplumsal ortamın etkisi de tespit edilmeye çalışılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Şiir, Şair, Eser, Toplum

Kaynakça

• Akatlı, Füsun. (1999). “Güldalı, Dikenli Ama Güllü, İnce Dirençli ve Kahraman”. Şiirde Dün Yok Mu. İstanbul: Can Yayınları.
• Alpay, Necmiye. (1999). “Üç Düzlem”, Şiirde Dün Yok Mu. İstanbul: Can Yayınları.
• Altan, Erhan. (2005). Ben Koşarım Aşağlara, Koşarım. İstanbul: Dünya Kitapları.
• Ataç, Nurullah. (1952). “Türkiyem’e Önsöz”. Türkiyem. İstanbul: Açıkoturum Yayınları.
• Ataç, Nurullah. (1972). Günce (1953-1955). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Ayvazoğlu, Beşir. (2000). “Divan Şiirinin Yaşama Gücü”. Geleneğin Direnişi. İstanbul: Ötüken Yayınları.
• Can, Ayhan. (1970). “Divana Karşı Bir Divancı”. Yeditepe. 172.
• Çavdar, Tevfik. (2000). Türkiye’nin Demokrasi Tarihi (1950-1995). Ankara: İmge Kitabevi.
• Çelik, Naci. (1970). “Turgut Uyar’la Bir Konuşma”. Yeni Dergi. 68.
• Doğan, Mehmet Can. (1997). “Düşünen Şiir, Duyan Şiir”. Ludingirra. 3.
• Dost . (1965). “Turgut Uyar İle Bir Konuşma”. 11.
• Dökmeci, Avni. (1949). Kaynak. 2.
• Edebiyat ve Eleştiri. (2003). “Hüseyin Cöntürk’ü Kaybettik”. 4.
• Edgü, Ferit. (1997). “Yirmi-Bir Şiirden”, Ludingirra. 3.
• Ercan, Enver. (1985). “Tavrım, Bilinçli Bir Şekilde Taraf Tutan Gözlemci Tavrıdır.” Sonsuz ve Öbürü. İstanbul: Broy Yayınları.
• Fişekçi, Turgay. “Bir Şiirden”. Cumhuriyet. 20 Mayıs 1988.
• Gösteri (1981). “Soruşturma: Türk Klâsikleri Var mıdır?”. 12.
• Kantürk, Turgay. (1983). “Bir Şiirden / Ya Da Zincirin Halkaları”. Yazko Edebiyat. 38.
• Kahraman, Mehmet. (1996). Divan Edebiyatı Üzerine Tartışmalar. İstanbul: Beyan Yayınları.
• Kutlar, Onat. (1959). “Yeni Bir Divan Şiiri mi?”. Yeni A Dergisi. 31.
• Macit, Muhsin. (1996). Gelenekten Geleceğe. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Oktay, Ahmet. (1999). “Zamanla Göz Göze: Uzaklarda Yapıldığı Sanan Bir Şiirin Arka Fonu”. Şiirde Dün Yok mu İstanbul: Can Yayınları..
• Özgüven, Fatih. (1983). “Hangi Soruyu Niye”. Yazko Somut. 27.
• Özkırımlı, Atilla. (1993). Arz-ı Hal ve Sonrası. İstanbul: Can Yayınları.
• Sönmez, Ilgın. (2002) “Verdiğim Özgürlükten Kendime De İsterim”. Milliyet Sanat. 521.
• Süreya, Cemal. (1985). “Turgut Uyar’ın Girişimi”. Günümüzde Kitaplar. 13.
• Şairler Yaprağı. (1955). “Soruşturma”. 17.
• Şenderin, Zübeyde. (2003). Turgut Uyar’ın Hayatı, Sanatı, Şiirleri Üzerine Bir Araştırma. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Ankara.
• Şiirde Dün Yok Mu. (1999). “Yaş ve Şiir Üstüne Söyleşi”. Tomis Uyar (Ed.) İstanbul: Can Yayınları.
• Tahir, Kemal. (1999). “Turgut Uyar’ın Kitabı Dolayısıyla Tarih ve Şiirimiz”. Şiirde Dün Yok Mu. İstanbul: Can Yayınları.
• Tanzimat’tan Bugüne Edebiyatçılar Ansiklopedisi (TBEA) (2001). “Turgut Uyar”, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları. II, 864.
• Uçarol Tuncer. (1985). “Turgut Uyar’ın Büyük Saati”. Varlık. 937.
• Uçarol, Tuncer. (1982). “Kayayı Delen İncir”. Varlık. 897.
• Uyar, Tomris. (1985). “Turgut Uyar Şiirine Girerken”. Sonsuz ve Öbürü. İstanbul: Broy Yayınları.
• Uyar, Turgut. (1947). Yedigün. 46.
• Uyar, Turgut. (1949). Kaynak. 24.
• Uyar, Turgut. (1950). “Şiir Üzerine Mektup”. Varlık. 361.
• Uyar, Turgut. (1952). Türkiyem. İstanbul: Açıkoturum Yayınları.
• Uyar, Turgut. (1957). “Ataç İçin”. Forum. 77.
• Uyar, Turgut. (1958). “Ataç’ın Ölüm Yıldönümü”. Pazar Postası. 20.
• Uyar, Turgut. (1959). Dünyanın En Güzel Arabistanı. Ankara: Açıkoturum Yayınları.
• Uyar, Turgut. (1962). Tütünler Islak. Ankara: Dost Yayınları.
• Uyar, Turgut. (1967). “Ataç Şiirden Anlar mıydı?”. Türk Dili. 188.
• Uyar, Turgut. (1968). Her Pazartesi. İstanbul: Gerçek Yayınları.
• Uyar, Turgut. (1970). Divan. Ankara: Bilgi Yayınları.
• Uyar, Turgut. (1974). Toplandılar. İstanbul: Cem Yayınevi.
• Uyar, Turgut. (1979). “Yaşamımda İlkler”. Milliyet Sanat, 330.
• Uyar, Turgut. (1984). Büyük Saat. İstanbul: Can Yayınları.
• Uyar, Turgut. (1984). Kayayı Delen İncir. İstanbul: Karacan Yayınları.
• Uyar, Turgut. (1993). “Çıkmazın Güzelliği”. Arz-ı Hal ve Sonrası. İstanbul: Can Yayınları.
• Uyar, Turgut. (1999). Bir Şiirden. İstanbul: İyi Şeyler Yayınları.
• Uyguner, Muzaffer. (1959). “Gerçeküstü Bir Kitap: Dünyanın En Güzel Arabistanı”. Yeditepe. 7.
• Varlık. (1952). “Turgut Uyar’la Bir Konuşma”. 386.