FRANSIZLARIN 1681 SAKIZ SALDIRISINDA VERDİKLERİ ZARAR KARŞILIĞINDA XIV. LOUİS TARAFINDAN IV. MEHMET’E GÖNDERİLEN TARZİYE HEDİYELERİ

Yıl 2011, Cilt: 1 Sayı: 1, 59 - 77, 01.03.2011

Fatma Açıkgöz

Öz

Osmanlıların Rumeli’de genişlemeye başlamasıyla birlikte gelişen ve kadim dost anlayışı çerçevesinde devam eden Osmanlı-Fransa ilişkileri, Fransa’nın bilhassa XVII. yüzyılda, birbirleriyle çelişen iki farklı politika izlemesiyle, bozulmaya başlamıştır. Osmanlılar, Fransızların bu çift taraflı siyasetlerinin farkında olmuşlar, çoğu kez şiddetli tepkiler göstermişlerdir. Bu yüzyılın sonlarına doğru, 1681’de Fransız amiralinin savaş bayrakları açarak Sakız Limanı’nı topa tutmasıyla bir kez daha gerilen Osmanlı-Fransız ilişkilerinde, bu defa, gerek Osmanlı Devleti gerekse Fransa, meseleye, aradaki dostluğun yenilenmesi açısından yaklaşmışlar ve bunun neticesinde Fransa Kralı’nın hediyeleriyle gerilim bir nebze olsun durdurulmuştur. Böylece, iki ülke arasındaki ilişkilerde diplomatik hediyelerin ve ayrıca bu hediyelerin ayrıntılı listelerinin tutulduğu defterlerin önemi de ortaya çıkmaktadır. Nitekim Fransa Kralı’nın gönderdiği hediyelerin Osmanlı padişahının şanına yakışır nitelikte olduğu ve bunlardan bazılarının dönemin sanatkârlarınca özenle yapıldığı anlaşılmaktadır. Hediyeler arasında yer alan ve son teknoloji ile üretilen sarkaçlı saatler, bu türün Osmanlı Sarayı’na giren ilk örneklerindendir

Anahtar Kelimeler

Osmanlı, Fransa, Sakız Adası, Diplomasi, Hediye

Kaynakça

• Abdurrahman Abdi Paşa. (2008). Vekâyi‘nâme, Hazırlayan: Fahri Çetin Derin, İstanbul: Çamlıca Basım Yayın.
• Bilici, F. (1999). XVII. Yüzyılın İkinci Yarısında Türk-Fransız İlişkileri: Gizli Harpten Objektif İttifaka, Osmanlı, I, 480–492.
• Cippola, C. M. (2002). Zaman Makinesi, Çeviren: Tülin Altınova, İstanbul: Kitap Yayınevi.
• Çalık, S. (1993). 1108 Numaralı Harc-ı Hassa Defteri’nin Transkripsiyon ve Değerlendirmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Danişmend, İ. H. (1972). İzahlı Osmanlı Tarihi Kronolojisi, III, İstanbul: Türkiye Yayınevi.
• Defterdar Sarı Mehmed Paşa. (1995). Zübde-i Vekaiyât Tahlil ve Metin (1066– 1116/1656–1704), Hazırlayan: Abdülkadir Özcan, Ankara: TTK Yayınları.
• Hammer, J. V. (1830). Geschichte des Osmanischen Reiches (1656–1699), C. A. Hartleben’s Verlage.
• Kurz, O. (2005). Sultan İçin Bir Saat-Yakındoğu’da Avrupa Saat ve Saatçileri, Çeviren: Ali Özdamar, İstanbul: Kitap Yayınevi.
• Mayes, S. (2000). Sultanın Orgu. Çeviren: M. Halim Spatar, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Mehmed Raşid (1865). Tarih-i Râşid, I, İstanbul.
• Meyer, W. (Tarihsiz). Topkapı Sarayı Müzesindeki Saatlerin Kataloğu, İstanbul.
• Özkan, S. H. (2009).XVII. Yüzyılın Sonlarında Hıristiyan Birliği Projesi ve Osmanlı-Fransız İlişkileri, SDÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19, 61-72.
• Pul, A. (2009). Osmanlı- Fransız Diplomasisinin İki Mühim Evresi: Girit ve Mısır Seferleri, OTAM Dergisi, 22, 159–176.
• Soysal, İ. (1996). Tük-Fransız İlişkileri, DİA, XIII, İstanbul.
• Yıldız, N. (2006). Osmanlı İmparatorluğu’nda İngiliz Saatleri ve Topkapı Sarayı Koleksiyonu, Belleten, LXX, 259, 919–971. Arşiv Belgeleri:
• Topkapı Sarayı Müzesi Arşivi (TSMA), D. 13: 8/a.
• TSMA, D. 14: 21/a, 21/b. TSMA, D. 15. TSMA, D. 16. TSMA, D. 22. TSMA, D. 1108.
• EK1: TSMAD.14, v. 21/a