OTTOMANS: THE EMPIRE OF DISPUTED ORIGINS IN THE NATIONAL AND INTERNATIONAL LITERATURE

Yıl 2014, Cilt: 4 Sayı: 1, 161 - 175, 08.04.2015

Hakan Doğan

Öz

The issue of ethnic origin and establishment of the Ottomans established by tribes consisting of four hundreds and which reached the stage of history as a small beylik has attracted so many domestic and foreign scientists and it has manifested heated debates on this issue from 20th century. Several different theories have been put forward. The issue of establishment of the Ottomans has enchanted charm which came difficult for historians and researchers to avoid. In the year 1916 American Historian Herbert Adam Gibbons, M. Fuat Koprulu, Paul Wittek, Colim İmber, R Paul Linder, Cemal Kafadar and so many historians have become guests of this World filled with mysteries. Inefficiency of sources and contradictions of available sources to illuminate this period have led to different meanings and different perspectives from researchers

Anahtar Kelimeler

Early Modern Ottomans, Foundation, Ghaza, Tribe, Ottoman Historiography

YERLİ VE YABANCI LİTERATÜRDE KURULUŞU TARTIŞILAN İMPARATORLUK: OSMANLILAR

Öz

Dört yüz çadırdan müteşekkil bir aşiretin tesis ettiği küçük bir uç beyliği olarak tarih sahnesine çıkmış olan Osmanlıların etnik kökeni ve kuruluşu problemi yerli ve yabancı pek çok bilim adamının dikkatini çekmiş ve 20. yüzyılın ilk yıllarından itibaren bu konuda hararetli tartışmalar vuku bulmuştur. Bu doğrultuda da birbirinden farklı çeşitli teoriler ortaya konulmuştur. Osmanlıların kuruluşu meselesinin tarihçi ve araştırmacıların kendilerini çekim alanından kurtarmakta zorlandıkları efsunlu bir cazibesi söz konusudur. 1916 yılında Amerikalı tarihçi Herbert Adams Gibbons ile temelleri atılıp günümüze kadar devam eden gizemle dolu bu dünyanın, M. Fuat Köprülü, Paul Wittek, Halil İnalcık, Colin İmber, R. Paul Lindner, Cemal Kafadar ve daha pek çok konuğu olmuştur. Dönemi aydınlatacak olan kaynakların yetersizliği ve mevcut kaynaklardaki bilgilerin çelişkilerle dolu olması bu araştırmacıların konuya farklı anlamlar yüklemelerine ve farklı bakış açılarına yol açmıştır.

Anahtar Kelimeler

Erken Dönem Osmanlı, Kuruluş, Aşiret, Gaza, Osmanlı Tarihçiliği

Kaynakça

• Akdağ, M. (1949). Osmanlı İmparatorluğu’nun Kuruluş ve İnkişafı Devrinde Türkiye’nin İktisadî Vaziyeti, Belleten, No: 51, 497- 564.
• Akdağ, M. (1999). Türkiye’nin İktisadî ve İçtimaî Tarihi – I (1243- 1453), Ankara: Barış Yayınevi.
• Aşıkpaşazade. (1992). Âşık Paşa Oğlu Tarihi, Haz; Atsız, İstanbul: MEB. Yayınları.
• Barkan, Ö. L. (1944). Osmanlı İmparatorluğunun Teşekkülü Meselesi, AÜSBfD, c. I, S. 2.
• Barkan, Ö. L. (1942). Osmanlı İmparatorluğunda Bir İskân ve Kolonizasyon Metodu Olarak Vakıflar ve Temlikler I, İstilâ Devirlerinin Kolonizatör Türk Dervişleri ve Zaviyeler, Vakıflar Dergisi, II, Vakıflar Umum Müdürlüğü Neşriyatı.
• Barkan, Ö. L. (1988). Hüdavendigâr Livası Tahrir Defterleri, Ankara: TTK Yayınları.
• Barkan, Ö. L. (1943). XV. ve XVI. Asırlarda Osmanlı İmparatorluğu’nda Ziraî Ekono- minin Hukukî ve Malî Esasları, I: Kanunlar, İstanbul: Bürhaneddin Matbaası.
• Demirci, S. (2013). Erken Dönem Osmanlı Tarihi “Kara Bir Delik / A Black Hole” Mi?” Osmanlı Devleti’nin Kuruluşu “Gazi / Gazâ” İdeolojisi İle İlgili Tartışmalar, His- tory Studies International Journal of History, Volume 5, İssue 1, 89- 100.
• Divitçioğlu, S. (2000). Osmanlı Beyliği’nin Kuruluşu, 2. Baskı, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Edirneli Oruç Beğ. (1970). Oruç Beğ Tarihi, Haz; Atsız, İstanbul: Tercüman 1001 Te- mel Eser.
• Efdaleddin (Tekiner). (1330). İstiklâl-i Osmânî Târîh ve Günü Hakkında Tedkîkât, TOEM, V/25.
• Emecen, F. M. (1999). Siyasî ve Jeopolitik Dinamikler Hakkında Bazı Mülahazalar (1300–1389), Beylikten Cihan Devleti’ne, Milliyetçilik ve Milliyetçilik Tarihi Araştırmaları VII. İlmî Kongresi, (Yayına Hazırlayanlar: Bahaeddin Yediyıldız, Yücel Hacaloğlu), Eskişehir: Türk Yurdu Yayınları.
• Emecen, F. M. (2003). İlk Osmanlılar ve Batı Anadolu Beylikler Dünyası, 2. Baskı, İstanbul: Kitabevi Yayınları.
• Galotta, A. (1997). Oğuz Efsanesi ve Osmanlı Devletinin Kökenleri: Bir İnceleme, Os- manlı Beyliği (1299–1389), Editör: Elizabeth A. Zachariadou, İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Gibbons, H. A. (1998). Osmanlı İmparatorluğu’nun Kuruluşu, (Osmanlıca çev; Hüse- yin Dağ -İngilizce çev, Bülent Arı), Ankara: 21. Yüzyıl Yayınları.
• Giese, F. (2000). Osmanlı İmparatorluğu’nun Kuruluşu Meselesi, Söğütten İstanbul’a, Osmanlı Devleti’nin Kuruluşu Üzerine Tartışmalar, (derleyenler; Oktay Özel- Mehmet Öz), Ankara: İmge Kitabevi.
• Heywood, C. J. (1999). Osmanlı Devleti’nin Kuruluş Problemi: Yeni Hipotez Hakkında Bazı Düşünceler, Osmanlı, I. 137- 145.
• Imber, C. (2000). İlk Dönem Osmanlı Tarihinin Kaynakları, Söğütten İstanbul’a, Os- manlı Devleti’nin Kuruluşu Üzerine Tartışmalar, (derleyenler; Oktay Özel- Meh- met Öz), İmge Ankara: Kitabevi Yayınları.
• Imber, C. Osman Gazi Efsanesi, Osmanlı Beyliği (1300–1389), (ed; Elızabeth A. Zacharı- adou- çev; Gül Çağsalı Güven), 2. Baskı, İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Imber, C. (2000). Osmanlı Hanedan Efsanesi”, Söğütten İstanbul’a, Osmanlı Devleti’nin Kuruluşu Üzerine Tartışmalar, (derleyenler; Oktay Özel- Mehmet Öz), Ankara: İmge Kitabevi.
• İlgürel, M. İstimâlet, TDVİA, XXIII, 362- 363.
• İnalcık, H. (2000). Âşıkpaşazâde Tarihi Nasıl Okunmalı?, Söğütten İstanbul’a, Osmanlı Devleti’nin Kuruluşu Üzerine Tartışmalar, (derleyenler; Oktay Özel- Mehmet Öz), İmge Ankara: Kitabevi Yayınları.
• İnalcık, H. (2005). Osmanlı Devleti’nin Kuruluşu Problemi, Doğu Batı, Makaleler I, Doğu Batı Yayınları.
• İnalcık, H. (1949). Osmanlı İmparatorluğu’nun Kuruluş ve İnkişafı Devrinde Türkiye’nin İktisadî Vaziyeti Üzerinde Bir Tetkik Münasebetiyle, Belleten, XV / 60, 629-684.
• İnalcık, H. (2000). Osmanlı Tarihçiliğinin Doğuşu, Söğütten İstanbul’a, Osmanlı Devleti’nin Kuruluşu Üzerine Tartışmalar, (derleyenler; Oktay Özel- Mehmet Öz), Ankara: İmge Kitabevi Yay.
• İnalcık, H. (2011). Osmanlı Tarihini Yeniden Yazmak Kuruluş, 5. Baskı, İstanbul: Hayy Kitap.
• Jennings, R. C., “Gazi Tezi Üzerine Bazı Düşünceler”, (çev, Salih Pay), Uludağ Üni- versitesi İlahiyat fakültesi Dergisi, Sayı: 7, C.7, Bursa, 1998.
• Kafadar, C. (2010). İki Cihan Âresinde, Osmanlı Devleti’nin Kuruluşu, (çev; Ceren Çıkın- Haz; Mehmet Öz), Ankara: Birleşik Yayınevi.
• Kaldy-Nagy, G. (2000). Osmanlı İmparatorluğu’nun İlk Yüzyıllarında Kutsal Savaş (Cihat), Söğütten İstanbul’a, Osmanlı Devleti’nin Kuruluşu Üzerine Tartışmalar, (derleyenler; Oktay Özel- Mehmet Öz), Ankara: İmge Kitabevi Yay.
• Kaplanoğlu, R. (2000). Osmanlı Devleti’nin Kuruluşu, Bursa: Etnografya Yayınları.
• Koç, Y. (1999). Osmanlı Beyliği’nin Teşekkülü, Beylikten Cihan Devleti’ne, Milliyet- çilik ve Milliyetçilik Tarihi Araştırmaları VII. İlmî Kongresi, (Yayına Hazırlayan- lar: Bahaeddin Yediyıldız, Yücel Hacaloğlu), Eskişehir: Türk Yurdu Yayınları.
• Köprülü, M. F. (1984). Osmanlı Devleti’nin Kuruluşu, Ankara: Türk Tarh Kurumu Ya- yınları.
• Köprülü, M. F. Osmanlı’nın Etnik Kökeni, Kaynak Yay., İstanbul, 1999.
• Lindner, R. P. (2000). Ortaçağ Anadolu’sunda Göçebeler ve Osmanlılar, (çev; Müfit Günay), Ankara: İmge Kitabevi.
• Lowry, H. W. (2010). Erken Dönem Osmanlı Devleti’nin Yapısı, İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Ocak, A. Y. (1997). Kültür Kaynağı Olarak Menâkıb-nâmeler, Metodolojik Bir Yakla- şım, 2. Baskı, Ankara: TTK Yayınları.
• Turan, A. N. (1999). Osmanlı Devleti Ne Zaman Kuruldu?, Osmanlı, I, 190- 193.
• Wittek, P. (2000). Osmanlı İmparatorluğu’nun Doğuşu, (çev, Fatmagül Berktay), İstan- bul: Pencere Yayınları.