Presidential System and Turkey

Yıl 2015, Cilt: 5 Sayı: 1, 1 - 14, 03.06.2015

Abdulkadir Yıldız

Öz

Governmental system or regime in Turkey is really controversial issue. Changing the governmental system is more than Constitutional systems’ change and it differentiates the state’s founding philosophy, according to some. Otherwise, its’ arguing that some of the crises in history depends that the parliamentary system. So, it is stated that the governmental system change is necessary for not to encounter with the same problems. The Second Constitutional Era of the Ottoman Empire constituted parliamentary system. Parliamentary democracy was governmental system of 1921 Constitution of the Republic of Turkey. 1924 Constitution constituted a middle regime between parliamentary democracy and parliamentary system. 1961 Constitution and 1982 Constitutions’ original governmental system was parliamentary system. 2007 Constitutional amendments have changed the 1982 Constitution’s governmental system because the direct election of the president. Direct election of the president transformed the Constitution’s governmental system as a semi-presidential system, although still keeps’ most of the parliamentary system instruments. Governmental system should be presidential system according to discussions on the new constitutional amendment. Powerful and stabilized executive branch is necessary to develop the country. On the other side, parliamentary system is still considering as ideal governance because of risks about authoritarian rule with the presidential system. By the way, presidential system should evaluate with all details because all system has some risks. But especially considering some historical crises on politics and law depends that parliamentary system strengthens the thesis to adopt presidential system

Anahtar Kelimeler

Presidential System, Governmental System in Turkey, Changing

BAŞKANLIK SİSTEMİ VE TÜRKİYE

Öz

Türkiye’de hükümet sistemi ya da rejim, üzerinde yoğun tartışmaların yaşandığı bir alandır. Bazılarına göre hükümet sisteminin değişmesi, Anayasal sistem değişikliğinin ötesindedir ve devletin kuruluş felsefesine aykırılık teşkil etmektedir. Diğer taraftan, geçmişte yaşanan bazı krizlerin parlamenter sistemden kaynaklandığı ifade edilmektedir. Bu açıdan, benzer sorunların yeniden yaşanmaması için hükümet sistemi değişikliğinin zorunluluğu belirtilmektedir. İkinci Meşrutiyet ile birlikte, Osmanlı Devleti’nde hükümet sistemi parlamenter sistem doğrultusunda belirlenmiştir. 1921 Anayasası’nda meclis hükümeti sistemi benimsenmiştir. 1924 Anayasası ise meclis hükümeti sistemi ile parlamenter sistem arasında bir hükümet sistemini benimsemiştir. 1961 Anayasası’nın ve 2007 yılı değişikliklerinden önce 1982 Anayasası’nın, parlamenter sistemin genel özelliklerini gösterdiği söylenebilir. 2007 yılı Anayasa değişiklikleri ise cumhurbaşkanının doğrudan halk tarafından seçilmesini sağlamak suretiyle hükümet sistemini değiştirmiştir. Her ne kadar parlamentarizmin birçok özelliğini barındırmaya devam etse de, cumhurbaşkanının halk tarafından seçilmesi, sistemin genel olarak yarı-başkanlık olarak nitelenmesi sonucunu doğurmuştur. Yeni anayasa tartışmaları ile birlikte, hükümet sisteminin başkanlık sistemi olması gerektiği de savunulmaktadır. Buna göre güçlü ve istikrarlı bir yürütmeyi sağlamak, ülkenin gelişmesi için önem göstermektedir. Buna karşılık, başkanlık sisteminin Türkiye’de otoriter bir rejime dönüşme riski ifade edilerek parlamenter sisteme ilişkin araçların geliştirilerek devam etmesi gerektiği belirtilmektedir. Bununla birlikte, tüm sistemlerin kendi içerisinde riskler taşıdığı düşünüldüğünde başkanlık siste minin değerlendirilmesi gerekmektedir. Özellikle parlamenter sistemden kaynaklı geçmişteki siyasi ve hukuki krizler incelendiğinde, başkanlık sistemine ilişkin tez güç kazanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Başkanlık Sistemi, Türkiye’de Hükümet Sistemi, yoğun tartışmaları

Kaynakça

• Akad, Mehmet; Vural Dinçkol, Bihterin; Bulut Nihat (2014). Genel Kamu Hukuku, 10. Basım, İs- tanbul: Der Yayınları.
• Arslan, Rıza (2005). Siyasi Sistem Önerisi: Türkiye Tipi Başkanlık Sistemi, Bursa: VİPAŞ.
• Arslan, Zühtü (2005). Anayasa Teorisi, Ankara: Seçkin.
• Aslan, Ali (2015). “Türkiye İçin Başkanlık Sistemi: Demokratikleşme, İstikrar, Kurumsallaşma”, SETA Analiz, Sayı: 122.
• Bal, Bülent (2001) İstikrarsız Parlamentarizme Karşı Başkanlık Sistemi, İstanbul: Der Yayınları.
• Chemerinsky, Erwin (2011). Constitutional Law: Principles and Policies, Fourth Edition, New York: Wolters Kluwer.
• Gözler, Kemal (2010). Anayasa Hukukunun Genel Esasları, 3. Ek Baskı, Bursa: Ekin.
• Gözler, Kemal (2010). Türk Anayasa Hukuku Dersleri, 11. Baskı, Bursa: Ekin.
• Gözübüyük, A. Şeref; Kili, Suna (1982). Türk Anayasa Metinleri: 1839-1980, 2. Bası, Ankara: Anka- ra Üniversitesi SBF Yayınları.
• Kuzu, Burhan (1988-1990). “Parlamenter Rejimde Devlet Başkanının Konumu ve 1961-1982 Ana- yasalarında Durum”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, Cilt: 53, Sayı: 1-4, ss. 34-90.
• Küçük, Adnan (2005). “Türkiye’de Anayasalar ve Anayasacılık Hareketleri”, Editörler: Adnan Kü- çük, Selahaddin Bakan ve Ahmet Karadağ, 21. Yüzyılın Eşiğinde Türkiye’de Siyasal Hayat, C. 1, Bursa: Aktüel, ss. 41-110.
• Küçük, Adnan (2015a). “Niçin Diktatörlük Olsun”, Sabah Gazetesi, 07.02.2015 http://www.sabah. com.tr/yazarlar/perspektif/adnankucuk/2015/02/07/nicin-diktatorluk-olsun, (E.T. 19.05.2015).
• Küçük, Adnan, (2015b). “Türkiye’ye özgü bir başkanlık sistemi niçin olmasın?”, Star Gazete- si, 14.02.2015 http://haber.star.com.tr/acikgorus/turkiyeye-ozgu-bir-baskanlik-sistemi-nicin- olmasin/haber-1000451, (E.T. 19.05.2015).
• Küçük, Adnan, (2015c). “Koalisyon Hükümetlerinin Çıkmazı ve Bir Gensoru Hikâyesi”, Star Ga- zetesi, 03.05.2015 http://haber.star.com.tr/acikgorus/koalisyon-hukumetlerinin-cikmazi-ve-bir- gensoru-hikayesi/haber-1025880, (E.T. 19.05.2015).
• Özbudun, Ergun (2011). Türk Anayasa Hukuku, Ankara: Yetkin.
• Şentop, Mustafa (2010). “Osmanlı Ceza Hukukunda Genellik İlkesi Bağlamında Suç-İnanç (Din) İlişkisi”, Dinsel ve Kültürel Farklılıkların Bir arada Yaşanması: İstanbul Tecrübesi, İstanbul: 15- 17 Nisan 2010.
• Tanör, Bülent (2004). Osmanlı-Türk Anayasal Gelişmeleri, İstanbul: YKY.
• Teziç, Erdoğan (2004). Anayasa Hukuku, 9. Bası, İstanbul: Beta.
• Turhan, Mehmet (2005). Anayasal Devlet, 4. Baskı, Ankara: Naturel.
• Uluşahin, Nur (1999). Anayasal Bir Tercih Olarak Başkanlık Sistemi, Ankara: Yetkin.
• Yazıcı, Serap (2009). Demokratikleşme Sürecinde Türkiye, 1. Baskı, İstanbul, İstanbul Bilgi Üniver- sitesi Yayınları.
• Yıldız, Abdulkadir (2010). Kanun-ı Esasi’de Yasama Yetkisi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi SBE.
• Yılmaz, Sait (2015). “Başkanlık Sistemi; ABD, Türkiye’ye Örnek Olabilir mi?”, usam.aydin.edu.tr, (E.T. 8.4.2015).
• Yüzbaşıoğlu, Necmi (2011). Anayasa Hukukunun Temel Metinleri, 7. Baskı, İstanbul: Beta.