Repositioning of Gentrification in The Context of The Spatial Transformation That Have Taken Place in İstanbul

Yıl 2015, Cilt: 5 Sayı: 1, 89 - 104, 03.06.2015

Ali Koç

Öz

While the increasing weight of the global networks and supranational capital in determining the urban policies along with the acceleration of the process of globalization has led to the geographical dissemination of gentrification at the national and international level, the state has become the leading actor of the gentrification process as a result of the change in the role which has been attributed to it along with the introduction of the neoliberal economic policies. Contrary to the simple appearance of the gentrification of the first period which has been called the classical gentrification, the gentrification of the later period which has displayed itself under different forms in different spatial and temporal contexts has brought about a problem of conceptualization regarding which spatial transformation processes would be defined by that manifestation of gentrification.In this study the assertion shall be put forward that the gentrification has differentiated from other transformation processes that have emerged as a result of the implementation of urban policies in terms of the intrinsic features of the actors and the spaces in which the process has been realized, in the axis of the discussions on gentrification in the literature and the gentrification process that has taken place in İstanbul. We think that this differentiation is one of the main determining factors in shaping the policies which are implemented. Because the actors in gentrification become different from the actors in the other transformation process in terms of social and cultural capital volume which they have as well as economic capital. For this reason gentrification doesn’t occurs anyspace but take place where has materially social and cultural aura.In this respect, the aim of the study is to make comparative analysis of gentrification and the other transformation process by doing literature review. Correspondingly, the object of the study is to indicate that gentrification isn’t an urban policy; conversely, it is a framework that outlines how and where to use which urban policy

Anahtar Kelimeler

Gentrification, Urban Transformation, Urban Policies, Displacement, Urban Renewal, Redevelopment

İSTANBUL’DA YAŞANAN MEKÂNSAL DÖNÜŞÜMLER BAĞLAMINDA SOYLULAŞTIRMANIN YENİDEN KONUMLANDIRILMASI

Öz

Küreselleşme sürecinin hız kazanmasıyla kentsel politikaların belirlenmesinde küresel ağların ve ulus-aşırı sermaye hareketlerinin artan ağırlığı soylulaştırmanın coğrafyasal yayılımına neden olurken, neo-liberal ekonomi politikalarıyla birlikte kendisine biçilen rolün değişmesi de devleti, soylulaştırmanın başat aktörü haline getirmiştir. Klasik soylulaştırma olarak adlandırılan ilk dönem soylulaştırmanın basit görünümünün aksine, farklı mekânsal ve zamansal bağlamlarda farklı biçimler altında ortaya çıkan soylulaştırmanın bu yeni görünümünün kent içerisinde hangi mekânsal dönüşüm süreçlerini tanımlayacağı konusunda bir kavramsallaştırma sorunu ortaya çıkmıştır. Bu çalışmada literatürdeki soylulaştırma tartışmaları ve İstanbul’da meydana gelen süreç ekseninde soylulaştırmanın, kentsel politika uygulamaları sonucu ortaya çıkan diğer dönüşüm süreçlerinden aktörlerinin ve gerçekleştiği mekânların içsel özellikleri bağlamında farklılaştığı ileri sürülecektir. Bu farklılaşmanın uygulanan politikaların biçimlenmesinde temel belirleyicilerden biri olduğu düşünülmektedir. Çünkü soylulaştırma sürecine dâhil olan aktörler diğer dönüşüm süreçlerindeki aktörlerden sahip oldukları ekonomik sermaye hacminin yanı sıra sosyal ve kültürel sermaye hacimleri bakımından da farklılaşırlar. Soylulaştırma ise aktörlerinin sahip olduğu sermaye hacmiyle ilintili olarak herhangi bir kentsel mekânda değil bariz bir şekilde sosyal ve kültürel auraya sahip olan mekânlarda ortaya çıkar. Bu doğrultuda çalışmanın amacı literatür taraması ve soylulaştırmayla diğer dönüşüm süreçlerinin karşılaştırmalı analizinin yapılması aracılığıyla soylulaştırmanın bir kentsel politika değil hangi kentsel politikanın nerede ve nasıl uygulanacağının genel hatlarını çizen bir çerçeve olduğunun gösterilmesidir.

Anahtar Kelimeler

Soylulaştırma, Kentsel Dönüşüm, Kentsel Politikalar, Yerinden Edilme, Kentsel Yenileme, Yeniden Geliştirme

Kaynakça

• Beauregard, R. A. (2007). “The Chaos and complexity of gentrification”, Neil Smith ve Peter Willi- ams (Ed.), Gentrification of the City. Oxon: Routledge, 35-55.
• Bezmez, D. (2008). “The Politics of Urban Waterfront Regeneration: The Case of Haliç (the Golden Horn), Istanbul”, International Journal of Urban and Regional Research, Cilt 32 (4), 815-840. http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/j.1468-2427.2008.00825.x/abstract (erişim tarihi: 18 Ocak 2015).
• Boddy, M. (2007). “Designer Neighbourhoods: New-build Residential Development in Nonmet- ropolitan UK Cities-the Case of Bristol”, Environment and Planning A, Cilt 39 (1), 86-105. DOI:10.1068/a39144 (Erişim. Tarihi: 8 Mart 2015).
• Butler, T. (2007). “Re-urbanizing London Docklands: Gentrification, Suburbanization or New Ur- banism?”, International Journal of Urban and Regional Research, Cilt 31 (4), 759-781. http:// onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/j.1468-2427.2007.00758.x/pdf (erişim tarihi: 16 Ocak 2015).
• Can, A. (2013). “Neo-Liberal Urban Politics in the Historical Environment of Istanbul-The Issue of Gentrification”, Planlama, Cilt 23 (2), 95-104. http://www.journalagent.com/planlama/pdfs/ PLAN-79188 RESEARCH_ARTICLE-CAN.pdf (erişim tarihi: 12 Aralık 2014).
• Castells, M. (1997). Kent Sınıf İktidar. Asuman Erendil (Çev.), Ankara: Bilim ve Sanat.
• Davidson, M. ve L. Lees. (2005). “New-build Gentrification and London’s Riverside Renaissan- ce”, Environment and Planning A, Cilt 37, 1165-1190. http://wordpress.clarku.edu/mdavidson/ files/2011/04/Davidson-and-Lees-2005-New-Build-Gentrification.pdf (erişim tarihi: 21 Ocak 2015).
• Dinçer, İ. (2011). “The Impact of Neoliberal Policies on Historic Urban Space: Areas of Urban Re- newal in Istanbul”, International Planning Studies, Cilt 16 (1), 43-60. http://dx.doi.org/10.1080/1 3563475.2011.552474 (erişim tarihi: 21 Ocak 2015).
• Ergün, N. (2006). “Gentrification Kuramlarının İstanbul’da Uygulanabilirliği”, David Behar ve Tolga İslam (Der.), İstanbul’da Soylulaştırma. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 15-31.
• Gale, D. (1979 ). “Middle Class Resettlement in Older Urban Neighborhoods: The Evidence and the Implications”, Journal of the American Planning Association, Cilt 45 (3), 293-304. http://dx.doi. org/10.1080/01944367908976968 (erişim tarihi: 10 Kasım 2014).
• Glass, R. [1964], (2010). “Aspects of Change”, Japonica Brown-Saracino (Ed.), The Gentrification Debates. New York: Routledge, 19-29.
• Günay, Z. ve Vedia Dökmeci. (2012). “Culture-led Regeneration of Istanbul Waterfront: Golden Horn Cultural Valley Project”, Cities, Cilt 29 (4), 213-222. http://www.sciencedirect.com/science/ article/pii/S0264275111001090# (erişim tarihi: 12 Şubat 2015).
• Hackworth, J. ve N. Smith. (2001). “Changing State of Gentrification”, Tijdschrift voor Economisc- he en Sociale Geografie, Cilt 92 (4), 464-477. http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/1467- 9663.00172/epdf (erişim tarihi: 28 Kasım 2014).
• Harvey, D. (2003). Sosyal Adalet ve Şehir. Mehmet Moralı (Çev.), İstanbul: Metis Yayınları.
• İslam, T. (2006). “Merkezin Dışında: İstanbul’da Soylulaştırma”, David Behar ve Tolga İslam (Der.), İstanbul’da Soylulaştırma. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları. 43-58.
• Keleş, R. (2010). Kentleşme Politikası. Ankara: İmge Kitabevi.
• Kocabaş, A. (2006). “Urban Conservation in Istanbul: Evaluation and Re-conceptualisation”, Habi- tat International, Cilt 30, 107-126. ftp://ftparch.emu.edu.tr/Courses/arch/Arch556/arch556_ma- terial/urban%20conservation%20_Istanbul.pdf (erişim tarihi: 18 Ocak 2015).
• Lambert, C. ve M. Boddy. (2010). “City Center Housing in the UK: Prospects and Policy Challenges in a Changing Housing Market”, disP - The Planning Review, Cilt 46 (180), 47-59. http://www. tandfonline.com/doi/pdf/10.1080/02513625.2010.10557063 (erişim tarihi: 19 Aralık 2014).
• Lees, L. Tom Slater ve Elvin Wyly (2008). Gentrification. Oxon: Routledge.
• Ley, D. (1986). “Alternative Explanations for Inner-City Gentrification: A Canadian Assessment”, Annals of the Association of American Geographers, Cilt 76 (4), 521-535. http://www.jstor.org/ stable/2562708 (erişim tarihi: 19 Kasım 2015).
• Ley, D. (1996). The New Middle Class and the Remaking of the Central City. New York: Oxford University Press.
• Le Roy, S. ve Jon Sonstelie. (1983). “Paradise Lost and Regained: Transportation Innovation, Inco- me, and Residential Location”, Journal of Economics, Cilt 13, 67-89. http://www.sciencedirect. com/science/article/pii/0094119083900463 (erişim tarihi: 17 Ekim 2014).
• Lipton, S. G. (1977 ). “Evidence of Central City Revival”, Journal of the American Institute of Plan- ners, Cilt 43 (2), 136-147. http://www.tandfonline.com/doi/pdf/10.1080/01944367708977771 (eri- şim tarihi: 6 Kasım 2014).
• Özden, P. P. (2008). Kentsel Yenileme: Yasal-Yönetsel Boyut, Planlama ve Uygulama. Ankara: İmge Kitabevi.
• Sassen, S. (2005). “The Global City: Introducing a Concept”, Brown Journal of World Affa- irs, Cilt 11 (2), 27-43. http://heinonline.org/HOL/LandingPage?handle=hein.journals/ brownjwa11&div=33&id=&page= (erişim tarihi: 19 Ekim 2014).
• Smith, N. (2007). “Gentrification, the Frontier, and the Restructuring of Urban Space”, Neil Smith ve Peter Williams (Ed.), Gentrification of the City. Oxon: Routledge. 15-34.
• Smith, N. [1979], (2010). “Toward a Theory of Gentrification: A Back to the City Movement by Capital, not People”. Japonica Brown-Saracino (Ed.), The Gentrification Debates. New York: Routledge, 71-85.
• Şen, B. (2006). Kentsel Gerilemeyi Aşmada Çelişkili Bir Süreç Olarak Soylulaştırma: Galata Örneği. Yayımlanmamış Doktora Tezi. İstanbul.
• Şengül, T. (2001) “Sınıf Mücadelesi ve Kent Mekânı”, Praksis, Cilt 2, 9-31. http://www.praksis.org/ wp-content/uploads/2011/07/002-Sengul.pdf (erişim tarihi: 15 Mart 2015).
• “Tarlabaşı 360 Tanıtım Filmleri”, http://www.tarlabasi360.com/tr/yansimalar/tanitim-filmleri (erişim tarihi: 08.05.2015)
• Türkün, A. (2014). “Kentsel Ayrışmanın Son Aşaması Olarak Kentsel Dönüşüm”, Asuman Türkün (Der.), Mülk, Mahal, İnsan: İstanbul’da Kentsel Dönüşüm. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları. 3-15.
• Türkün, A. ve Aslı Sarıoğlu. (2014). “Tarlabaşı: Tarihi Kent Merkezinde Yoksulluk ve Dışlanan Kesimler Üzerinden Yeni Bir Tarih Yazılıyor”, Asuman Türkün (Der.), Mülk, Mahal, İnsan: İstanbul’da Kentsel Dönüşüm. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları. 267-309.
• Türkün, A. v. d. (2014). “İstanbul’da 1980’ler Sonrasında Kentsel Dönüşüm: Mevzuat, Söylem, Aktörler ve Dönüşümün Hedefindeki Alanlar”, Asuman Türkün (Der.), Mülk, Mahal, İnsan: İstanbul’da Kentsel Dönüşüm. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 79-139.
• Uzun, N. (2006). “İstanbul’da Seçkinleştirme (Gentrification): Örnekler ve Seçkinleştirme Kuramla- rı Çerçevesinde Bir değerlendirme”, David Behar ve Tolga İslam (Der.), İstanbul’da Soylulaştır- ma. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 31-42.
• Wheaton, W. C. (1977). “Income and Urban Residence: An Analysis of Consumer Demand for Loca- tion”, The American Economic Review, Cilt 67 (4), 620-631. http://www.jstor.org/stable/1813394 (erişim tarihi: 17 Ekim 2014).
• Yalçıntan, M. C. “İstanbul Dönüşüm Coğrafyası”, Ayfer Bartu Candan ve Cenk Özbay (Haz.), Yeni İstanbul Çalışmaları: Sınırlar, Mücadeleler, Açılımlar. İstanbul: Metis Yayınları, 47-70.
• Yavuz, N. (2006). “Gentrification Kavramını Türkçeleştirmekte Neden Zorlanıyoruz?”, David Behar ve Tolga İslam (Der.), İstanbul’da Soylulaştırma. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 59-69.