HÜKÜMET SİSTEMLERİNİN TIKANMA NOKTALARI VE ALTERNATİF ÇÖZÜM YOLLARI

Yıl 2016, Cilt: 6 Sayı: 1, 209 - 228, 20.02.2016

Hasan Aktaş

Öz

Bugün dünyada mevcut demokratik ülkelerin uyguladığı üç hükümet sistemi bulunmaktadır: Başkanlık sistemi,
parlamenter sistem ve yarı başkanlık sistemi. Bu sistemlerin şekillenmesinde özellikle yasama ve yürütmenin
yapısı ve aralarındaki ilişkiler belirleyici olmaktadır. Hükümet sistemleri farklı enstrüman ve uygulamalarıyla
birbirinden farklı üç alternatif oluşturmakla birlikte, bunun siyasi kültür ve geleneği, sosyal ve
ekonomik yapısı birbirinden çok farklı olan ülkelerin ihtiyacına cevap vermesi mümkün değildir. O zaman
yerleşik demokratik geleneğe sahip olan ülkelerin, kendi hükümet sistemleri içerisinde farklı problemlere
çözüm olarak ürettiği uygulamaları, ön plana çıkararak, alt sistemler geliştirmek mümkündür. Bu şekilde ülkelerin
kendine özgü şartlarına daha uygun seçeneklerin yer aldığı yeni varyasyonlar oluşmuş olacaktır. Bu
çalışmada, dünyadaki çeşitli demokratik ülkelerin, uyguladıkları hükümet sisteminin tıkanma noktalarına
çözüm olarak ürettiği farklı enstrüman ve düzenlemeler incelenmektedir. Hükümet sistemlerinin toplumların
ihtiyaçlarını karşılamaya yönelik rasyonel tasarımlar olmasından hareketle denilebilir ki bu sistemlerin
alt unsurlarının yeni ihtiyaç ve şartlara göre çeşitlendirilmesi ve geliştirilmesi, rasyonel bir toplum olmanın
gereğidir. Diğer taraftan ülkelerin demokratik ruha ve insan hakları standartlarına riayet etmek şartıyla, uyguladıkları
hükümet sistemini kendi sosyal yapılarına ve siyasi kültürlerine uygun şekilde yapılandırmaları,
milli kimliklerine olan güven ve saygının da bir icabıdır. Çünkü her bir hükümet sistemine model teşkil eden
ülkeler (ABD, İngiltere, Fransa vb.) bu sistemlere kendi tarihi şartlarını yansıtmışlardır.
Anahtar Kelimeler: hükümet sistemleri, başkanlık sistemi, parlamenter sistem, yarı başkanlık sistemi, alt sistemler,
rasyonelleştirilmiş parlamentarizm.

Anahtar Kelimeler

hükümet sistemleri, başkanlık sistemi, parlamenter sistem, yarı başkanlık sistemi, alt sistemler, rasyonelleştirilmiş parlamentarizm

Kaynakça

• Andrews, W.G. (2006). Republic of France. Neil Schlager and Jayne Weisblatt (ed.), Political Systems and Parties. New York: Facts on File.
• Andrews, W.G. (2006). United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland. Neil Schlager and Jayne Weisblatt (ed.), Political Systems and Parties. New York: Facts on File.
• Erdoğan, M. (2012). Anayasal Demokrasi. Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Erhürman, T. (2000). Türkiye İçin Nasıl Bir Ombudsman Formülü? Ankara Üniversitesi Hukuk Fa- kültesi Dergisi, 49 (1-4), 155-180.
• Eryücel, E. (2015). Kanada. Burhan Aykaç ve Şenol Durgun (ed.), Çağdaş Siyasal Sistemler. Anka- ra: Alter Yayıncılık.
• Gözler, K. (2000). Türkiye’de Hükümetlere Nasıl İstikrar ve Etkinlik Kazandırılabilir? Türkiye Gün- lüğü, 62, 25-47.
• Kalabalık, H. (2013). İnsan Hakları Hukuku. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Korkmaz, T. (2015). Fransa Cumhuriyeti. Burhan Aykaç ve Şenol Durgun (ed.), Çağdaş Siyasal Sistemler. Ankara: Alter Yayıncılık.
• Korzeniewicz, R.P. ve A. Vacs (2006). Republic of Argentina. Neil Schlager and Jayne Weisblatt (ed.), Political Systems and Parties. New York: Facts on File.
• Kürüm, R.S. ve F.Z. Özkurt (2015). Brezilya Federal Cumhuriyeti. Burhan Aykaç ve Şenol Durgun (ed.), Çağdaş Siyasal Sistemler. Ankara: Alter Yayıncılık.
• Park, H.J. (2006). Republic of Korea. Neil Schlager and Jayne Weisblatt (ed.), Political Systems and Parties. New York: Facts on File.
• Poguntke, T. ve P. Webb (2007). The Presidentialization of Politics in Democratic Societies. Thomas Poguntke and Paul Webb (ed.), The Presidentialization of Politics. New York: Oxford University Press.
• Roskin, M.G., R.L. Cord, J.A.Mederiros ve W.S. Jones (2013). Siyaset Bilimi, Atilla Yayla (çev.). Ankara: Adres Yayınları.
• Spotts, F & T. Wieser (2008). Italy – A Difficult Democracy. Cambridge: Cambridge University Press.
• Teziç, E. (2012). Anayasa Hukuku. İstanbul: Beta Yayınları.
• Özbudun, E (1995). Türk Anayasa Hukuku. Ankara: Yetkin Yayınları.
• Yon, R.M. (2011). Impeachment. GeorgeT. Kurian (ed.), The Encyclopedia of Political Science. Was- hinton Dc: CQ Press.
• Zampano, G. (20015). “Italy’s Parliament Approves Electoral Law Overhaul”, The Wall Street Journal, 4 May 2015. http://www.wsj.com/articles/italys-parliament-approves-new-electoral- law-1430758903, (erişim tarihi: 19 Ağustos 2015).