İTHALATA DAYALI İHRACATIN RİSKLİ YAPISI: DIŞ TİCARETTE SÜRDÜRÜLEBİLİRLİĞİN TÜRKİYE İÇİN ANALİZİ

Yıl 2017, Cilt: 7 Sayı: 2, 261 - 278, 15.07.2017

Adem Karakaş

Öz

Türkiye’de 1980 sonrasında ihracata dayalı dışa açık bir ekonomi politikası benimsenmiştir. İthal ikame ilkesine bağlı dışa kısmen kapalı ekonomi politikası mantığına son verilmiştir. Dünya konjonktüründeki gelişmelere paralel olarak mal, hizmet ve sermaye hareketlerinde önemli ölçüde serbestlik sağlanmıştır. Bu konuda çok sayıda hukuki düzenleme hayata geçirilmiş, kalkınma planlarında ve ekonomi politikalarında her türlü kırılganlığa rağmen temel paradigma olarak dışa açık bir ekonomi yönetimi ilkesinden vazgeçilmemiştir. Gümrük Birliği, AB kriterlerine uyum çalışmaları, kalkınma planlarının içerikleri, ikili stratejik işbirliği anlaşmaları, enerji koridorlarının oluşturulması ve benzeri çabalar, dünya ekonomisine entegre, dışa açık ve ihracata dayalı ekonomik büyüme perspektifinin birer yansımalarıdır. Türkiye ekonomisinde 2000’li yılların ikinci yarısından itibaren neo-ithal ikame politikalarına bir yöneliş söz konusudur. Ancak, bu politikaların gerçekleştirilebilmesi için önemli bir yapısal dönüşüm sürecinin yaşanması gerekmektedir. Bu çalışmada, Türkiye’nin dış ticaretinin yarısına yakınını gerçekleştirdiği Avrupa Birliği ülkeleri ile yapılan dış ticarete ilişkin verilerden hareketle, ihracata dayalı ekonomik büyüme ve kalkınmanın bir sorgulaması yapılacaktır. Çalışmada, Türkiye’nin Kıbrıs hariç AB ülkeleri ile 2000-2015 yıllarını kapsayan dış ticaret verileri kullanılarak panel veri analizi yapılmıştır

Anahtar Kelimeler

Dış ticaret, Avrupa Birliği, İhracata dayalı büyüme, Neo-ithal ikame politikası

Kaynakça

• Akbaş, Y.E. ve Şentürk, M. (2013). “Türkiye’nin İthalat ve İhracat Bağımlılığı: Seçilmiş Ülke Örnekleri Üzerine Ampirik Bir Uygulama,” Ege Akademik Bakış, C:13, S:2, Nisan 2013, ss:195-208.
• Alam, M.I. (2003). “Manufactured Exports, Capital Good Imports and Economic Growth: Experience of Mexico and Brazil,” International Economic Journal, 17:4, ss:85-105.
• Balaylar, N.A. (2011). “Reel Döviz Kuru İstihdam İlişkisi: Türkiye İmalar Sanayii Örneği,” Sosyoekonomi, Temmuz-Aralık, 2011-2, ss:137-160.
• Chuang, Y.C. (2002). “The Trade-Induced Learning Effect on Growth: Cross-Country Evidence,” The Journal of Development Studies, 39:2, ss:137-154.
• Ersungur, M., Ekinci, D. ve Takım A. (2011). “Türkiye Ekonomisinde İthalata Bağımlılıktaki Değişme: Girdi-çıktı Yaklaşımıyla Bir Uygulama,” Atatürk Üniversitesi İİBF Dergisi, 10. Ekonometri ve İstatistik Sempozyumu Özel Sayısı, ss:1-11.
• Fujita, N. ve James, W.E. (1990). “Export Oriented Growth of Output and Employment in Taiwan and Korea 1973/74-1983/84,” Weltwirtschaftliches Archiv, Vol:26, Issue:4, pp:737-753.
• Hong, W. (1993). “Export-Oriented Growth and Equity in Korea, National Bureau of Economic Research,” Vol ISBN:0-226-38668-6, http://www.nber.org/books/ito_93-2 (Erişim:15.06.2016).
• Inotai, A. (2013). “Sustainable Growth Based on Export Oriented Economic Strategy, The Bulgarian Case in an International Comparison,” Economic Policy Institute, April, 2013.
• İnançlı, S. ve Konak A. (2011). “Türkiye’de İhracatın İthalata Bağımlılığı: Otomotiv Sektörü,” Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, Ekim 2011, 6 (2), ss:343-362.
• Jin, O.S. ve Jin J.C. (2015). “Is the Export-led Growth Hypothesis Valid for an Export Oriented Economy? Korean Experience,” Applied Economics and Finance, Vol:2, No:4, November 2015, pp:103-114.
• Kalkınma Bakanlığı. (2006), Dokuzuncu Kalkınma Planı: 2007-2013, 01.07.2006 Tarih ve 26215 Sayılı Resmi Gazete, Ankara.
• Kalkınma Bakanlığı. (2013). Onuncu Kalkınma Planı: 2014-2018), Karar no:1041, Karar Tarihi:02.07.2013, Ankara.
• Lee, Y., Chen, Z. ve San, C. (2010). “Research on the Relationship between Foreign Trade and the GDP Growth of East China-Empirical Analysis Based on Causality,” Modern Economy, 2010, 1, ss:118-124.
• Özmen, E. (2016). “Reel Döviz Kuru ve Türkiye Dış Ticaret Dinamikleri,” ERC Working Papers in Economics 14/12, November 2014, ss:1-138.
• Pernia,J.L.G. ve Legazkue, I.P. (2015). “Export Oriented Entrepreneurship and Regional Economic Growth, Small Business Economics, Vol:45, Issue:3, pp:505-522.
• Şişman, M. ve Bağcı, E. (2014). “Türkiye Tekstil ve Hazır Giyim Sektöründe İthalat Bağımlılığı,” Marmara Üniversitesi İİBF Dergisi, C:36, S:1, ss:29-53.
• Tatlıcı, Ö. ve Kızıltan, A. (2011), “Çekim Modeli: Türkiye’nin İhracatı Üzerine Bir Uygulama,” Atatürk Üniversitesi İİBF Dergisi, 10. Ekonometri ve İstatistik Sempozyumu Özel Sayısı, ss:287-299.
• TÜİK; (2016), Türkiye İstatistik Kurumu Dış Ticaret Verileri, https://biruni.tuik.gov.tr/disticaretapp/disticaret.zul?param1=0&param2=0&sitcrev=0&isicrev=0&sayac=5801, (erişim:21.05.2016).
• TÜİK, (2016), Türkiye İstatistik Kurumu ISIC REV 3 Sınıflamasına Göre Dış Ticaret, https://biruni.tuik.gov.tr/disticaretapp/disticaret.zul?param1=2&param2=0&sitcrev=0&isicrev=3&sayac=5804, (erişim:21.05.2016).