MÜZİK ÖĞRETMENİ ADAYLARININ ‘MAKAM’ KAVRAMINA İLİŞKİN BİLİŞSEL YAPILARI

Yıl 2018, Cilt: 8 Sayı: 2, 295 - 312, 31.07.2018

Sami Emrah Gerekten

Öz

Bu araştırmada, müzik öğretmeni adaylarının, “makam’’ kavramı ile ilişkilendirdikleri kavramları tespit ederek bu kavramla ilgili kavramsal çatılarını ortaya koymak amaçlanmıştır. Nitel araştırma yöntemi kullanılan araştırmada veriler, 2016-2017 eğitim öğretim yılı bahar döneminde Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Müzik Eğitimi Anabilim Dalı’nın 2. ve 3. sınıflarında öğrenim gören ve ‘Geleneksel Türk Halk Müziği’ ve ‘Geleneksel Türk Sanat Müziği’ derslerini alan/almakta olan toplam 50 müzik öğretmeni adayının katılımıyla elde edilmiştir. Verilerin toplanmasında bağımsız kelime ilişkilendirme testi kullanılmıştır. Veriler, içerik analizine göre değerlendirilmiş, frekans değerleri verilmiş ve kategorilere ayrılmıştır. Analiz sonuçlarına göre, müzik öğretmeni adaylarının bağımsız kelime ilişkilendirme testi aracılığıyla, “makam’’ kavramı ile ilgili ürettikleri çağrışım kelimeleri, “Makam isimleri’’, “Müzik türleri’’, “Perde dizilim terimleri’’, “Genel müzik terimleri’’, “Değiştireç isimleri’’, “Melodik terimler’’, “Kültürel terimler’’, “Ritmik terimler’’, “Enstrümantal terimler’’ olmak üzere 9 farklı kategoride toplanmıştır. Araştırma bulguları doğrultusunda müzik öğretmeni adaylarının “makam’’ kavramı ile ilgili bilişsel yapılarının “Makam isimleri’’ ve “Müzik türleri’’ kategorilerinde yoğunlaştığı tespit edilmiştir. Ayrıca belirlenen kategorilerde, ölçme aracıyla toplanan verilerde öğretmen adaylarının makam kavramı konusunda alternatif kavramlara sahip oldukları görülmüştür. Öğrencilerin “makam’’ kavramıyla ilgili bilişsel yapılarını oluşturan kavramlar ile öğrencilerin “makam’’ anahtar kavramına ilişkin kurdukları cümle örnekleri de incelenmiş ve bilimsel bilgi içeren cümle örneklerinin çoğunlukta olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Makam, Müzik Öğretmeni Adayları, Bağımsız Kelime İlişkilendirme Testi, Alternatif Kavramlar.

Kaynakça

• Aydın, F. ve Taşar, M. F. (2010). An Investigation of Pre-Service Science Teachers’ Cognitive Structures anad Ideas About The Nature of Technology. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 11 (4), 209-221.
• Bahar, M. ve Özatlı, N. S. (2003). Kelime İletişim Test Yöntemi İle Lise 1. Sınıf Öğrencilerinin Canlıların Temel Bileşenleri Konusundaki Bilişsel Yapılarının Araştırılması. BAÜ Fen Bil. Enst. Dergisi, 5 (2).
• Bayraktarkatal, E. ve Öztürk, O. M. (2014). Makam, Avâze, Şûbe ve Terkib: Osmanlı Mûsikî Nazarîyatında Pisagorcu Kürelerin Uyumu/Mûsikîsi Anlayışının Temsili. Rast Uluslararası Müzikoloji Dergisi, (2), No. 1.
• Bogdan, R.C. ve Biklen, S.K. (2007). Qualitative research for education (5th ed). Boston: Pearson Education, Inc.
• Ekici, G. ve Kurt, H. (2013a). Biyoloji Öğretmen Adaylarının Bağımsız Kelime İlişkilendirme Testi ve Çizme- Yazma Tekniğiyle “Osmoz’’ Kavramı Konusundaki Bilişsel Yapılarının Belirlenmesi. Turkish Studies, 8 (12), 809-829.
• Ekici, G. ve Kurt, H. (2013b). Biyoloji Öğretmen Adaylarının “Bakteri’’ Konusundaki Bilişsel Yapılarının ve Alternatif Kavramlarının Belirlenmesi. Turkish Studies, 8 (8), 885-910.
• Ekici, G. ve Kurt, H. (2013c). What Is A Virus? Prospective Biology Teachers’ Cognitive Structure on the Concept of Virus. International Online Journal of Educational Sciences, 5 (3), 736-756.
• Ekiz, D. (2009). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Eldemir, A. C. (2013). Öğretmen Yeterlikleri Kapsamında Müzik Öğretmenlerinin Geleneksel Türk Sanat Müziği Alanındaki Yeterlikleri. E-Journal of New World Sciences Academy, doi. org/10.12739/NWSA.2013.8.2.D0128
• Ercan, F., Taşdere, A. ve Ercan N. (2010). Kelime İlişkilendirme Testi Aracılığıyla Bilişsel Yapının ve Kavramsal Değişimin Çözümlenmesi. Türk Fen Eğitimi Dergisi, 7 (2), 136-154.
• Gussarsky, E., ve Gorodetsky, M. (1990). On the concept “Chemical equilibrium: The associative framework. Journal of Research in Science Teaching, 27 (3), 197-204.
• Güray, C. (2009). Türkiye’deki Müzik Eğitimi’ne Müzikoloji Disiplininin Yapabileceği Katkılar: “Tarihsel Makam Kuramının Müzik Eğitimi’nde Kullanılabilmesi İçin Düşünceler, 8. Ulusal Müzik Eğitimi Sempozyumu’nda sunulan bildiri. OMÜ, 23–25 Eylül 2009.
• Işıklı, M., Taşdere, A. ve Göz, N. L. (2011). Kelime İlişkilendirme Testi Aracılığıyla Öğretmen Adaylarının Atatürk İlkelerine Yönelik Bilişsel Yapılarının İncelenmesi. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4 (1), 50-72.
• İrden, S. (2015). Bileşik Makam Buselik. Uluslararası Rast Müzikoloji Dergisi, doi.: 2015.03.02.00038
• Kaçar, G. Y. (2008). Türk Musikisi’nde Makam. İstem Dergisi, 6 (11), 145- 158.
• Kaya, B. ve Akış, A. (2015). Coğrafya Öğrencilerinin “Hava’’ Kavramı İle İlgili Bilişsel Yapılarının Kelime İlişkilendirme Testi İle Belirlenmesi. Turkish Studies, 10 (7), 557-574.
• Kurt, H., Ekici, G. ve Aksu, Ö. (2013). Tuz: Biyoloji Öğretmen Adaylarının Zihinsel Modelleri. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, (2), 4-27 ISSN: 2146-9199.
• Kutluğ, Y. F. (2000). Türk Musikisinde Makamlar. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Miles, M.B. ve Huberman, A.M. (1994). Qualitative Data Analysis: An Expanded Sourcebook (2nd ed.). Thousand Oaks, California: SAGE.
• Öztekin, A. Ş. (1998). Rehberi Musıkı Tanburi Cemil Bey. Ankara.
• Öztürk, O. M. (2014). Makam Müziğinde Ezgi ve Makam İlişkisinin Analizi ve Yorumlanması Açısından Yeni Bir Yaklaşım: Perde Düzenleri ve Makamsal Ezgi Çekirdekleri (Yayımlanmamış Doktora Tezi). İstanbul Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Öztürk, O. M. (2015). Halk Mûsikîsi Repertuar İncelemelerinin Makam Nazariyesi Araştırmalarına Yapabileceği Katkılar. EÜ Devlet Türk Musikisi Konservatuvarı Dergisi, (7): 1-27.
• Torkar, G., ve Bajd, B. (2006). Trainee teachers’ ideas about endangered birds. Journal of Biological Education, 41(1), 5-8.
• Tura, Y. (2006). Nâsır Abdülbâkî Dede, Tedkîk ü Tahkîk, İncelenme ve Gerçeği Araştırma, İstanbul: Pan Yayıncılık.
• Türkiye Cumhuriyeti Millî Eğitim Bakanlığı İlköğretim Genel Müdürlüğü (2006). İlköğretim Müzik Dersi Öğretim Programı ve Kılavuzu, Ankara:Milli Eğitim Basımevi, 1-99.
• Yıldırım, A. ve Şimşek H. (2011). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yay.
• Uzun N., Özsoy, S. ve Keleş Ö. (2010). Öğretmen Adaylarının Biyolojik Çeşitlilik Kavramına Yönelik Görüşleri. Biyoloji Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 3 (1), 85-91.