DİJİTAL MEDYADA ÇOCUKLARA YÖNELİK YİYECEK VE İÇECEK PAZARLAMASI: FACEBOOK ÖRNEĞİ

Yıl 2019, Cilt: 9 Sayı: 2, 287 - 306, 01.07.2019

Aslıhan Ardıç Çobaner

Öz

Bugünün çocukları internetin, mobil cihazların, sosyal ağların, interaktif oyunların ve çevrimiçi videolar ile çevrelediği bir dijital medya ortamında büyümektedir. Dijital medyada çocuklara yönelik pazarlama teknikleri her geçen gün çeşitlenmekte ve bu durum çocukların sağlığına olan etkisine yönelik endişeleri artırmaktadır. Bu endişelerin temelinde çocuklarda obezitenin yaygın bir sorun olarak ortaya çıkması bulunmaktadır. Bu çalışmada, Türkiye’de en yaygın kullanılan sosyal ağ olan Facebook’ta, en çok beğeni ve takipçi sayısına sahip yiyecek ve içecek markalarının çocuklara yönelik pazarlama ve reklam stratejilerini analiz etmek amaçlanmıştır. Bu amaçla dijital medyada reklam ve pazarlamaya dair bilimsel literatürün yanı sıra, ulusal ve uluslararası raporlar derlenerek, seçilen markaların Facebook’ta yer alan sayfaları incelenmiştir. Çalışmanın bulgularına göre, Facebook’ta yer alan yiyecek ve içecek markaları genel olarak çocuklar ve gençleri hedeflemektedir; sayfalarda etkileşime ağırlık veren ve kullanıcı türevli içerikler, interaktif oyunlar, videolar ve uygulamalar sıklıkla kullanılmaktadır. Dünyada son on yılda yiyecek ve içeceklerin dijital medyada çocuklara pazarlamasına yönelik çeşitli ulusal ve uluslararası önlemler ve düzenlemeler artmaktadır. Bunlar içerisinde sosyal medyaya yönelik düzenlemelerin sayısı ise oldukça azdır. Türkiye’de de çocukları ve gençleri dijital medyanın etkilerinden koruyacak düzenleme ve politikalara ihtiyaç vardır.

Anahtar Kelimeler

Facebook, Dijital Pazarlama ve Reklam, Medya Okuryazarlığı, Çocukluk Obezitesi

Food and Beverage Marketing for Children in Digital Media: The Case of Facebook

Öz

Today’s children are growing up in a digital media environment surrounded by the internet, mobile devices, social networks, interactive games and online videos. Digital marketing techniques for children are diversifying day by day and this raises concerns about the impact on children’s health. The basis of these concerns is that obesity is a common problem in children. In this study, it is aimed to analyze the marketing and advertising strategies of food and beverage brands which have the most admiration and followers on Facebook. For this purpose, in addition to scientific literature on advertising and marketing in digital media, national and international reports were compiled and the pages of selected brands on Facebook were examined. According to the findings of the study, the food and beverage brands included on Facebook generally target children and young people; user-focused content, interactive games, videos and applications are often used. In the last decade, various national and international measures and regulations for the marketing of food and beverages to children in digital media have been increasing in the world. Among these, the number of social media regulations is quite low. In Turkey, children and young people are needed to the regulations and policies that will protect from the effects of digital media.

Anahtar Kelimeler

Facebook, Online Marketing and Advertising, Media Literacy, Child Obesity

Kaynakça

• Binark, M., ve Gencel Bek, M. (2007). Eleştirel medya okuryazarlığı: Kuramsal yaklaşımlar ve uygulamalar. İstanbul: Kalkedon.
• Bruce A., Pruitt S.W., Ha O., Cherry B.C., Smith T.R., Bruce J.M. ve Lim S. (2016). The Influence of televised food commercials on children's food choices: evidence from ventromedial prefrontal cortex activations”, The Journal of Pediatrics, 17, :27-32.
• Cairns G., Angus K., Hastings G. ve Caraher M. (2013). Systematic reviews of the evidence on the nature, extent and effects of food marketing to children: A retrospective summary. Appetite, 62, 209-215.
• Calvert, S. L. (2008). Children as consumers: Advertising and marketing, The Future Of Children, 18(1), 206-234.
• Calvert, S. L. (2013). Medya ve gıda/içecek pazarlamasının çocuk beslenmesi ve sağlığı üzerindeki rolü. 1. Türkiye Çocuk ve Medya Kongresi Bildiri Kitabı-2, 253-266. Erişim Tarihi: 01.04.2017.
• Chandon P. ve Wansink B. (2012). Does food marketing need to make us fat? A review and solutions. Nutrition Reviews, 70(10),571–593.
• Chester J, Montgomery KC. (2007). Interactive food & beverage marketing: targeting children and yYouth in the digital age. Berkeley Media Studies Group. Available at: http://www.digitalads.org/ documents/digiMarketingFull.pdf. Erişim Tarihi: 01.02.2018.
• Digital in 2017 Global Owerview (2017). https://wearesocial.com/uk/special-reports/digital-in-2017-global-overview. Erişim Tarihi: 01.04.2018.
• EU Kids Online (2013). Findings & methods & recommendation, https://lsedesignunit.com/EUKidsOnline/html5/index.html?page=1&noflash Erişim Tarihi: 01.02.2018.Facebook (2018). “Bir sayfa oluştur” https://www.facebook.com/pages/creation/ Erişim Tarihi: 01.02.2018.
• Freeman, B., Kelly, B. Baur, L., Chapman, K., Chapman, S., Gill, T. ve King, L. (2014). Digital junk: food and beverage marketing on Facebook. M. J. Public Health., 104, 56–64. doi:10.2105/AJPH.2014.302167.
• French S. A., Story, M. ve Robert WJ. (2009). Environmental influences on eating and physical activity. Annual Review of Public Health. 22, 309-335.
• Gantz, W., Schwartz, N., Angelini, J.R. ve Rideout, V. (2007). Television food advertising to children in the United States A Kaiser Family Foundation Report, www.kff.org. Erişim Tarihi: 03.02.2018.
• IPSOS (2013). Çocukların alışkanlıkları değişiyor: Televizyonun yerini İnternet alıyor. https://www.ipsos.com/tr-tr/cocuklarin-aliskanliklari-degisiyor-televizyonun-yerini-internet-aliyor Erişim Tarihi: 13.05 2018.
• Kaplan, A. M., ve Haenlin, M. (2010). Users of the World, Unite! The challenges and oppurtunities of social media. Business Horizon, 53(1), 59-68.Kar, A. (2008). Çocuk ve reklam: Televizyon reklamlarının çocuk üzerine etkileri, İçinde N. Akıner, Y. İnceoğlu (Edt.), Medya ve çocuk rehberi (ss. 193-210). Konya: Hiperlink.
• Kelly, B. P., Bochynska, K., Kornman, K. ve Chapman, K. (2008). Internet food marketing on popular children's websites and food product websites in Australia, Public Health Nutrition, 11(11), 1180-1187.
• Moore, E. ve S, Rideout, V., J. (2007). The online marketing of food to children: Is it just fun and games? J Public Policy Marketing, 26(2):202-220.
• Moore, E. S. (2006). It’s child’s play: Advergaming and the online marketing of food to children. Kaiser Family Foundation, http://www.kff.org/entmedia/upload/7536.pdf. Erişim Tarihi: 03.02.2018.
• Radyo Televizyon Üst Kurulu (RTÜK) (2018). Aşırı tüketimi tavsiye edilmeyen gıda maddelerinin ticari iletişimine ilişkin yeni düzenleme, https://www.rtuk.gov.tr/duyurular/3788/5536/asiri-tuketimi-tavsiye-edilmeyen-gida-maddelerinin-ticari-iletisimine-iliskin-yeni-duzenleme.html Erişim Tarihi: 03.05.2018.
• Sağlık Bakanlığı (SB) (2011). Türkiye’de Okul Çağı Çocuklarında (6-10 Yaş Grubu) Büyümenin İzlenmesi Projesi Araştırma Raporu (TOÇBİ). Ankara: Sağlık Bakanlığı Yayınları.
• Story,, M. ve French, S. (2004), Food advertising and marketing directed at children and adolescents in the US, International Journal of Behavioral Nutrition and Physical Activity, February,1:3.
• The Committees of Advertising Practice (CAP) (2015). Online food and drink Marketing to children CAP’s response to the 2014 literature review by family kids & youth. www.cap.org.uk. Erişim Tarihi: 05.03.2018.
• Toprak, A., Yıldırım, A. Aygül, E., Binark, M., Börekçi, S. ve Çomu, T. (2009). Toplumsal paylaşım ağı Facebook: “Ggörülüyorum öyleyse varım”, İstanbul: Kalkedon Yayınevi.Torlak Ö. ve Ay U. (2014). Facebook’ta bulunma amacı ve Facebook reklamlarına duyulan ilgi arasındaki ilişki. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14(4),83-94.Türkiye İstatistik Kurumu (TUİK) (2013). 06-15 yaş grubu çocuklarda bilişim teknolojileri kullanımı ve medya TUIK-Haber Bulteni, www. tuik.gov.tr. Erişim Tarihi: 12.03.2018.
• Wartella, E. A. (2013). Medya, beslenme ve çocuk obezitesi, 1. Türkiye Çocuk ve Medya Kongresi Bildiri Kitabı-2, 243-25.
• World Health Organization (WHO) (2012). Global strategy on diet, physical activity and health. http://www.who.int/dietphysicalactivity/childhood/en/index.html. Erişim Tarihi: 15.02.2018.
• World Health Organization (WHO) (2017). WHO support for the 2015–2016 Data Collection Round, World Health Organization 2017, http://www.euro.who.int/en/health-topics/disease-prevention/nutrition/activities/who-european-childhoodobesity-surveillance-initiative-cosi Erişim Tarihi: 03.02.2018.
• Socialbakers Turkey (2018). Facebook Pages Stats in Turkey. https://www.socalbakers.com/statstcs/facebook/pages/total/turkey/brands/fmcg-food/page-1-3/ Erişim Tarihi: 03.02.2018.
• https://tr.sputniknews.com/abd/201804091032955383-23kurum-aciklama-youtube-yasadisi-cocuklarin-verilerini-topluyor/ Erişim Tarihi: 15.11.2018.
• https://www.facebook.com/tadelle/
• https://www.facebook.com/cocacolaturkey/
• https://www.facebook.com/McDonaldsTurkiye/
• https://www.facebook.com/fantaturkey/
• https://www.facebook.com/Ulker/
• https://www.facebook.com/cikolataligofret/
• https://www.facebook.com/sarellesagra/
• https://www.facebook.com/eticanga/
• https://www.facebook.com/Burger.King.Turkiye/
• https://www.facebook.com/DominosTurkiye/?ref=br_rs