BATI’NIN KARANLIK DOĞU’NUN ALTIN ÇAĞINDA BİLİM: İSLÂM BİLİM TARİHİ AÇISINDAN BİR KARŞILAŞTIRMA

Yıl 2019, Cilt: 9 Sayı: 3, 133 - 154, 30.12.2019

Ömer Ali Keskin

Öz

Bilim tarihi,
bilginin oluşumunu, gelişimini ve dönüşümünü anlamak bakımından önemlidir. Bilimin,
tarihin başlangıcından itibaren, özellikle birkaç önemli coğrafyada çok büyük
gelişmeler gösterdiği, bu coğrafyaların bilimin yayılması bakımından birbirlerini
etkilediği, böylece bilimin evrensel bir boyutta sürekli geliştiği muhakkaktır.
Bu günkü bilim, tarih boyunca oluşan ve gelişen bilimsel çalışmaların bir
sonucudur. Bu çalışmanın amacı, bilimin oluştuğu bu süreçte Eskiçağ ile Yakın Çağlar
arasında var olan fakat bu günkü batının inkârına maruz kalan, buna rağmen yararlandığı
bilimsel kaynakların ortaya çıktığı dönem olarak İslâm Medeniyeti’nin bilim
tarihinin önemini ortaya koymaktır. Bilim öncelikle Mezopotamya coğrafyası ve
Mısır’da oluşmaya başlamış, buradan antik Yunan coğrafyasına ve bunların bir
devamı olarak da Roma İmparatorluğu’nun siyasi sınırlarına kadar yayılmıştır. Helenistik
dönemin ve Roma İmparatorluğu’nun ardından Doğu yeniden bilimin merkezi olmuş,
İslâm Medeniyeti bu yeni döneme ev sahipliği yapmıştır. Mezopotamya, Mısır,
Yunan ve Roma uygarlıklarından oluşan sentezin sonunda Ortaçağ’ın başlarına
doğru körelmeye ve yok olmaya başlayan bilim, İslâm Medeniyeti eliyle yeniden
kavranmış, geliştirilmiş, bugünün bilimine yön veren ve kaynaklık eden bilim
adamları ve eserleri vasıtasıyla yeni bir zirve oluşturmuştur.  Batı’da bilimin ilerlemesinde, İslâm Medeniyeti’nin
kendinden önceki bilimsel bilgileri edinmesi, dönüştürmesi ve birçok yeni
katkıyla geleceğe ulaşacak merkezlerde ve kaynaklarda muhafaza etmesi,  İslâm Medeniyeti’nin, bilimin gelişim süreci
ve bu günkü düzeye erişmesinde gerçek bir köprü vazifesi görmesi ile mümkün
olmuştur. Bu bakımdan İslâm bilim tarihi, üzerinde hâlâ bilimsel çalışma yapılmayı
gerekli kılan bir alan olarak önemini korumaktadır.

Anahtar Kelimeler

Bilim Tarihi, İslam Bilim Tarihi

Kaynakça

• Freely, J. (2014). Işık Doğu’dan Yükselir: İslâm Biliminin Batı Dünyasının Şekillenmesine Katkıları (Çev.: Gül Çağalı Güven). İstanbul: Doğan Kitap.
• Garaudy, R. (1993). “İslâm ve İlim”, İslâm ve Bilim içinde, İstanbul: Seha Neşriyat, s. 49-61.
• Göker, L. (1996). Bilim ve Teknolojinin Gelişimi ile Türk-İslâm Bilginlerinin Yeri. İstanbul, M.E.B.
• Hoodbhoy, P. (1992). İslâm ve Bilim (Bağnazlığa Karşı Akılcılığın Savaşımı) (Çev.: Eser Birey).Cep Kitapları, İstanbul.
• İslâm ve Bilim (1993). Seha Neşriyat, İstanbul.
• Kaplan, Y. (1993). Dr. Şakir Kocabaş’la İslâm Düşüncesinin Sorunları Üzerine. İslâm ve Bilim içinde, İstanbul: Seha Neşriyat, s. 63-85.
• McClellan III, J. E. ve Dorn, H. (2006). Dünya Tarihinde Bilim ve Teknoloji (Çev.: Haydar Yalçın). Ankara, Arkadaş Yayınevi.
• Sarton, G. (1975). Introduction to the History of Science, vol.1 (Bilim Tarihine Giriş, cilt 1), New York: Krieger.
• Seyyid Hüseyin Nasr, (1993). İslâm ve Modern Bilim. İslâm ve Bilim içinde, İstanbul: Seha Neşriyat, s. 13-30.
• Sezgin, F. (2008). İslâm’da Bilim ve Teknik,Cilt I: Arap-İslâm Bilimlri Tarihine Giriş (Çev.: Abdurrahman Aliy. İstanbul, İstanbul Büyükşehir Belediyesi.
• Sezgin, F. (1993). Müslümanların İlimler Tarihindeki Yeri. İslâm ve Bilim içinde, İstanbul: Seha Neşriyat, İstanbul.s. 203-217
• Tekeli, S., Kahya, E., Dosay, M., Demir, R., Topdemir, H. G., Unat, Y., Aydın, A. K. (2001). Bilim Tarihine Giriş (3. Baskı). Ankara, Nobel.
• White, A. D. (1978). A History of the Warfare of Science with Theology (Bilimin Teolojiyle Savaşının Tarihi (1896),Yeni Basım, Peter Smith, Gloucester, Mass).
• Whitfield, P. (2012). Batı Biliminde Dönüm Noktaları: Tarih Öncesi Dönemlerden Atom Çağına, (Çev.: Serdar Uslu). İstanbul: Küre Yayınları.