İSLAM TIBBINI AVRUPA’YA TANITAN MÜTERCİM: CONSTANTINUS AFRICANUS (AFRİKALI KONSTANTİN)

Yıl 2019, Cilt: 9 Sayı: 3, 113 - 132, 30.12.2019

Sayime Durmaz

Öz

Afrikalı Konstantin (Constantinus Africanus -
1010/1015-1087/1098-99) Ortaçağ'ın en etkili tıp âlimlerinden biri ve bilimsel
tıbbın yeniden canlanmasında önemli bir isimdir. O, Arapça ve Grekçeden
Latinceye çok sayıda tıp eserini çeviren bir ortaçağ bilginiydi. 1077'de Avrupa’nın
ilk tıp fakültesi olan Schola Medica
Salernitana ile bağlantılı olan Napoli'nin güneydoğusundaki Salerno'ya
ulaşmıştır. Tunus'tan, beraberinde getirdiği Arap tıbbının ustalarının el
yazmalarını keşiş olarak bulunduğu Montecassino'da tercüme ederek onları kendi
adıyla anılan Latince başyapıt metinlere dönüştürmüştür.

Montecassino Manastırı Kroniği Constantinus Africanus veya
Afrikalı Konstantin olarak bilinen bir keşişin yaşamıyla ilgilidir. İslam tıp
eserlerini Latinceye ilk çevirenlerden biri olan Konstantin böylece o zamandan
beri Batı tıbbı ve biliminin temellerini atan birkaç kişiden biri olarak
tanınmaktadır.

Bu çalışmada Konstantin’in hayatını çevreleyen bağlamı
inceleyerek, öyküsünün ayrıntılarını değerlendirdik. Bunu yaparken Konstantin’in
ürettiği çevirileri keşfederek, Akdeniz’in etrafında bilimin, insanların,
fikirlerin ve metinlerin değişimini nasıl daha iyi anlayabiliriz, sorusuna
yanıt vermeye çalıştık. İşte bu amaçla çalışmamızda Afrikalı Konstantin'in
hayatı ve bilimsel çalışmaları ele alınarak, onun Batı tıbbının gelişmesinde
oynadığı rol değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

İslam Tıbbı., Constantinus Africanus

Kaynakça

• Ammar, S. (1981 ), “A Review of lshaq Ibn Umran’s Book on Melancholia”, lslamic Medicine, I, Kuwait, p. 177-183.Bassan, M. (1962), “Chaucer’s ‘Cursed Monk’: Constantinus Africanus”, MS 24, p.127-140.Bayat, A. H. (2010). Tıp Tarihi, İstanbul: Merkezefendi Geleneksel Tıp Derneği Yayınları.Bloch, H. (1986). Monte Cassino in the Middle Ages, Volume I (Parts I-II), Roma.Cartelle, E. M. (1983). Constantini Liber De Coitu, Santiago: Universidad de Santiago.Conforti, M. (2014). “Afrikalı Constantinus ve Arap Tıbbına Batıdan Gelen Tepkiler”, Ed. Umberto Eco, Ortaçağ: Katedraller, Şövalyeler, Şehirler, Alfa/Tarih, İstanbul: Alfa/Tarih, s. 345-349.Corsi P., “Bilim ve Teknik: Giriş”, Ed. Umberto Eco, Ortaçağ: Katedraller, Şövalyeler, Şehirler, İstanbul: Alfa/Tarih, s. 326-330.Delany, P. (1969), Constantinus Africanus’ “De Coitu”: A Translation, The Chaucer Review, Vol. 4, No. 1 (Summer), p. 55-65.Delany, P. (1967), “Constantinus Africanus and Chaucer’s Merchant’s Tale”, PQ 46, p. 560-566.Doğruyol, H. (2000) “İbnü’l- Cezzar, Ebû Ca’fer”, TDV İslam Ansiklopedisi, Cilt XXI, İstanbul, s. 1-3. https://islamansiklopedisi.org.tr/ibnul-cezzar-ebu-cafer (07.10.2019).D’Onorio, B. (1994). “Cultural links between Salerno and Montecassina”, American Journal of Nephrology, 14: 251–254.Duffin, J. M. (2009). “Salerno, Saints, and Sutton's Law: On the Origin of Europe’s First Medical School”, Medical Hypotheses 73: 265-67.Green, M. H. (1990). “Constantinus Africanus and the Conflict between Religion and Science”, The Human Embryo: Aristotle and the Arabic and the European Traditions, Ed. G.R. Dunstan, Exeter University Press, p. 47-69.Green, M. H. (2005). “Constantine de African”, Medieval Science, Technology and Medicine: An Encylopedia, Ed. Thomas F. Glick, Steven J. Livesey, Faith Wallis, New York, London: Routledge, p. 145-147.Green, M. H. (2009).”Medicine in Southern Italy: Six Texts (twelfth-fourteenth centuries)”, Medieval Italy: Texts in Translation, (Ed. Katherine L. Jansen, Joanna Drell and Frances Andrews), University of Pennsylvania Press, s.314-314.Hansu H. (2016). “Fuat Sezgin: Arap-İslâm Bilimleri Tarihi I”, İstanbul: Prof. Dr. Fuat Sezgin İslam Bilim Tarihi Araştırmaları Vakfı Yayınları 2015, XIII + 1072 sayfa.” Kitap Değerlendirmesi, İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, S. 34, s. 221-228.Haris M. H. (1995). History of Libraries in the Western World, Metuchen, NJ: Scarecrow.Katipoğlu, H.; Kutluer, İ. (1998)“Huneyn b. İshak”, TDV İslam Ansiklopedisi, Cilt XVIII, İstanbul, s.377-380. https://islamansiklopedisi.org.tr/huneyn-b-ishak (Erişim Tarihi 27.09.2019).Karlıağa, H. B. (2002), “Konstantin, Afrikalı (Constantinus Africanus)”, TDV İslam Ansiklopedisi, Cilt XXVI, s. 180. https://islamansiklopedisi.org.tr/konstantin-afrikali-constantinus-africanus (Erişim tarihi 04.10.2019).Kılıç, A. (2019).“Fuat Sezgin’in Geschichte des Arabischen Schrifttums (GAS) İsimli Eserinin İslam Araştırmalarındaki Yeri”, Fuat Sezgin ve Temel İslam Bilimleri: Güncel Tartışmalar, Teorik Teklifler, (Ed. İbrahim Özcoşar, Ali Karakaş, Mustafa Öztürk ve Sıracettin Aslan), İstanbul: Divan Kitap, s. 339-369.Leonis Marsicani et Petri Diaconi (1854). Monachorum casinensium, Chronicon monasterii casinensis et opuscula, Accedunt Rodulfi, abbatis S. Trudonis, Gesta abbatum trudonensium. necnon Falconis Beneventani, Landulphi junioris chronica... accurante J.-P. Migne, Source gallica.bnf.fr / Bibliothèque nationale de France.Okka, B. (2015). “Salerno Tıp Okulu”, Genel Tıp Dergisi, 25, s. 71-76.Pasca M. (1994). “The Salerno School of Medicine”, .American Journal of Nephrology, 14, s. 478-82.Prioresch, P. (2003). A History of Medicine: Medieval Medicine, Vol. V, Omaha: Horatius Press.Sezgin, F. (1970). Geschichte des Arabischen Schrifttums (GAS), Cilt III, Leiden.Sezgin, F. (2008). İslam’da Bilim ve Teknik, Cilt I, İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kültür AŞ, İstanbul.Sezgin, F. (2010). Tanınmayan Büyük Çağ - İslam Bilim ve Teknoloji Tarihi’nden, İstanbul: Timaş Yayınları.Schipperges, H. (1993). Die Kranken im Mittelalter, (3. bs.). Münih: C. H. Beck.Schipperges, H. (1964). Die Asimilation der Arabischen Medizin durch das Lateinische Mittelalter. Wiesbaden: Franz Steiner Verlag.Şahin, H. ; Cihan, A. K. (2000). “İshak bin Süleyman el-İsraîlî”, TDV İslam Ansiklopedisi, Cilt XXII, İstanbul, s. 544-546. https://islamansiklopedisi.org.tr/ishak-b-suleyman-el-israili (Erişim Tarihi 04.10.2019).Şahin, H. ; Cihan, A. K. “İshak b. İmrân” TDV İslam Ansiklopedisi, s. 535. https://islamansiklopedisi.org.tr/ishak-b-imran (Erişim Tarihi 04.10.2019).Tez, Z. (2017). Tıbbın Gizemli Tarihi, İstanbul: Hayykitap.Ullmann, M. (1970). Die Medizin im Islam, Leiden. Ullmann, M. (1978). Islamic Medicine, Edinburgh University Press.Veit, R. (2003). Quellenkundliches zu Leben und Werk von Constantinus Africanus (Elektronik Sürüm), Deutsches Archiv für Erforschung des Mittelalter, 59 (1), ss. 121-152.
• Ammar, S. (1981 ), “A Review of lshaq Ibn Umran’s Book on Melancholia”, lslamic Medicine, I, Kuwait, p. 177-183. Bassan, M. (1962), “Chaucer’s ‘Cursed Monk’: Constantinus Africanus”, MS 24, p.127-140. Bayat, A. H. (2010). Tıp Tarihi, İstanbul: Merkezefendi Geleneksel Tıp Derneği Yayınları. Bloch, H. (1986). Monte Cassino in the Middle Ages, Volume I (Parts I-II), Roma. Cartelle, E. M. (1983). Constantini Liber De Coitu, Santiago: Universidad de Santiago. Conforti, M. (2014). “Afrikalı Constantinus ve Arap Tıbbına Batıdan Gelen Tepkiler”, Ed. Umberto Eco, Ortaçağ: Katedraller, Şövalyeler, Şehirler, Alfa/Tarih, İstanbul: Alfa/Tarih, s. 345-349. Corsi P., “Bilim ve Teknik: Giriş”, Ed. Umberto Eco, Ortaçağ: Katedraller, Şövalyeler, Şehirler, İstanbul: Alfa/Tarih, s. 326-330. Delany, P. (1969), Constantinus Africanus’ “De Coitu”: A Translation, The Chaucer Review, Vol. 4, No. 1 (Summer), p. 55-65. Delany, P. (1967), “Constantinus Africanus and Chaucer’s Merchant’s Tale”, PQ 46, p. 560-566. Doğruyol, H. (2000) “İbnü’l- Cezzar, Ebû Ca’fer”, TDV İslam Ansiklopedisi, Cilt XXI, İstanbul, s. 1-3. https://islamansiklopedisi.org.tr/ibnul-cezzar-ebu-cafer (07.10.2019). D’Onorio, B. (1994). “Cultural links between Salerno and Montecassina”, American Journal of Nephrology, 14: 251–254. Duffin, J. M. (2009). “Salerno, Saints, and Sutton's Law: On the Origin of Europe’s First Medical School”, Medical Hypotheses 73: 265-67. Green, M. H. (1990). “Constantinus Africanus and the Conflict between Religion and Science”, The Human Embryo: Aristotle and the Arabic and the European Traditions, Ed. G.R. Dunstan, Exeter University Press, p. 47-69. Green, M. H. (2005). “Constantine de African”, Medieval Science, Technology and Medicine: An Encylopedia, Ed. Thomas F. Glick, Steven J. Livesey, Faith Wallis, New York, London: Routledge, p. 145-147. Green, M. H. (2009).”Medicine in Southern Italy: Six Texts (twelfth-fourteenth centuries)”, Medieval Italy: Texts in Translation, (Ed. Katherine L. Jansen, Joanna Drell and Frances Andrews), University of Pennsylvania Press, s.314-314. Hansu H. (2016). “Fuat Sezgin: Arap-İslâm Bilimleri Tarihi I”, İstanbul: Prof. Dr. Fuat Sezgin İslam Bilim Tarihi Araştırmaları Vakfı Yayınları 2015, XIII + 1072 sayfa.” Kitap Değerlendirmesi, İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, S. 34, s. 221-228. Haris M. H. (1995). History of Libraries in the Western World, Metuchen, NJ: Scarecrow. Katipoğlu, H.; Kutluer, İ. (1998)“Huneyn b. İshak”, TDV İslam Ansiklopedisi, Cilt XVIII, İstanbul, s.377-380. https://islamansiklopedisi.org.tr/huneyn-b-ishak (Erişim Tarihi 27.09.2019). Karlıağa, H. B. (2002), “Konstantin, Afrikalı (Constantinus Africanus)”, TDV İslam Ansiklopedisi, Cilt XXVI, s. 180. https://islamansiklopedisi.org.tr/konstantin-afrikali-constantinus-africanus (Erişim tarihi 04.10.2019). Kılıç, A. (2019).“Fuat Sezgin’in Geschichte des Arabischen Schrifttums (GAS) İsimli Eserinin İslam Araştırmalarındaki Yeri”, Fuat Sezgin ve Temel İslam Bilimleri: Güncel Tartışmalar, Teorik Teklifler, (Ed. İbrahim Özcoşar, Ali Karakaş, Mustafa Öztürk ve Sıracettin Aslan), İstanbul: Divan Kitap, s. 339-369. Leonis Marsicani et Petri Diaconi (1854). Monachorum casinensium, Chronicon monasterii casinensis et opuscula, Accedunt Rodulfi, abbatis S. Trudonis, Gesta abbatum trudonensium. necnon Falconis Beneventani, Landulphi junioris chronica... accurante J.-P. Migne, Source gallica.bnf.fr / Bibliothèque nationale de France. Okka, B. (2015). “Salerno Tıp Okulu”, Genel Tıp Dergisi, 25, s. 71-76. Pasca M. (1994). “The Salerno School of Medicine”, .American Journal of Nephrology, 14, s. 478-82. Prioresch, P. (2003). A History of Medicine: Medieval Medicine, Vol. V, Omaha: Horatius Press. Sezgin, F. (1970). Geschichte des Arabischen Schrifttums (GAS), Cilt III, Leiden. Sezgin, F. (2008). İslam’da Bilim ve Teknik, Cilt I, İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kültür AŞ, İstanbul. Sezgin, F. (2010). Tanınmayan Büyük Çağ - İslam Bilim ve Teknoloji Tarihi’nden, İstanbul: Timaş Yayınları. Schipperges, H. (1993). Die Kranken im Mittelalter, (3. bs.). Münih: C. H. Beck. Schipperges, H. (1964). Die Asimilation der Arabischen Medizin durch das Lateinische Mittelalter. Wiesbaden: Franz Steiner Verlag. Şahin, H. ; Cihan, A. K. (2000). “İshak bin Süleyman el-İsraîlî”, TDV İslam Ansiklopedisi, Cilt XXII, İstanbul, s. 544-546. https://islamansiklopedisi.org.tr/ishak-b-suleyman-el-israili (Erişim Tarihi 04.10.2019). Şahin, H. ; Cihan, A. K. “İshak b. İmrân” TDV İslam Ansiklopedisi, s. 535. https://islamansiklopedisi.org.tr/ishak-b-imran (Erişim Tarihi 04.10.2019). Tez, Z. (2017). Tıbbın Gizemli Tarihi, İstanbul: Hayykitap. Ullmann, M. (1970). Die Medizin im Islam, Leiden. Ullmann, M. (1978). Islamic Medicine, Edinburgh University Press. Veit, R. (2003). Quellenkundliches zu Leben und Werk von Constantinus Africanus (Elektronik Sürüm), Deutsches Archiv für Erforschung des Mittelalter, 59 (1), ss. 121-152.