OSMANLI İMPARATORLUĞUNDAN TÜRKİYE CUMHURİYETİNE İKTİDARLARIN MEŞRUİYET KAYNAKLARI

Yıl 2020, Cilt: 10 Sayı: 2, 465 - 482, 27.07.2020

Atilla Altun , İbrahim Mazman

Öz

Yönetme, gücü ele geçirme, uzlaşma gibi konular tarih boyunca siyaset kurumunun en temel unsurları olarak dikkat çekmektedir. Bu kurum toplumların farklı yapılarında farklı biçimlerde kendini göstererek günümüze kadar önemini korumuştur. Gücün sürekliliği veya el değiştirmesi çeşitli alanlarda gerçekleşen değişimlerle paralellikler izlemiş, iktidarın yönetilenler karşısında kendini ispat etmesi ve otoritesini hükmedilenler üzerinde devam ettirmesi için meşru bir kaynak gösterme gerekliliği sürekli gündemde kalmıştır. Yönetenler için vazgeçilmez görünen bu kaynaklar bireyi, toplumu, toplumsal yapıları ve kurumları kontrol edebilme kapasitesi olarak iktidarın otoriteye dönüştürülmesi için şarttır. Bu çalışmadaki amacımız, tarihsel süreçte gücü ele geçirmek ve süreklilik elde etmek için iktidarların kullandıkları meşruiyet kaynaklarını özetleyerek, Osmanlı’nın ilk kuruluş yıllarından günümüz Türkiye’sine kadar meşru zeminleri ortaya koymaktır. Osmanlı’nın ilk kurulduğu yıllardan günümüz Türkiye Cumhuriyetine kadar geçen sürede otoritelerin din, kültür, ekonomi gibi önemli kurumlar temelinde hükmetme becerileri geliştirdikleri açıktır. Küresel ölçekte bakıldığında kullanılan klasik ve modern siyasi meşruiyet kaynaklarının hemen hemen hepsinin bu coğrafyada örneklerine rastlamak mümkündür. Bu durum bize kullanılan meşruiyet kaynaklarının çeşitliliğinin farklı alanlardaki gelişim ve dönüşümlerle yüksek derecede ilgili olduğunu ve dünya ölçeğinde meydana gelen değişimlerin devamlı suretle kıtaları, bölgeleri ve ülkeleri etkilediğini göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

siyaset, iktidarın meşruiyeti, otorite, Osmanlı İmparatorluğu, Türkiye

Kaynakça

• Acun, F. (2012). Değişim ve Süreklilik: Osmanlı'nın Torunları Cumhuriyetin Çocukları. Bursa: Dora Yayınları.
• Açıkgöz, Ö. (2008). Osmanlı Modernleşmesi. Ankara: Lotus Yayınevi.
• Ahmad, F. (2012). Modern Türkiye'nin Oluşumu. İstanbul: Analiz Basın Yayınları.
• Akbarzadeh, S., & Saeed, A. (2003). Islam and Political Legitimacy. London&New York: Routledge.
• Aktan, C. C. (2020, 4 4). http://www.canaktan.org/. Can Aktan kişisel Web sitesi: http://www.canaktan.org/yeni-trendler/devlet-felsefe/geleneksel-yeni.htm adresinden alınmıştır
• Althusser L. (2003). İdeoloji ve Devletin İdeolojik Aygıtları. Çev. Alp Tümertekin. İstanbul:İthaki Yayınları.
• Berkes, N. (2003). Türkiye'de Çağdaşlaşma. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Çetin, H. (2003). Siyasetin Evrensel Sorunu: İktidarın Meşrutiyeti - Meşrutiyetin İktidarı. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi. 58 (03), 58-88.
• Çilliler, Y. (2015). Akımları, Modern Milliyetçilik Kuramları Açısından 19. Yüzyıl Osmanlı İmparatorluğu Fikir. Akademik İncelemeler Dergisi, 10(2), 45-65.
• Duran, B. (1995). İslam Toplumlarında Sosyo-Ekonomik Değişmeye Yönelik Tezler. İstanbul: Osmanlı Araştırmaları Vakfı Yayınları.
• Foucault, M. (2016). Özne ve İktidar. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Haldun I., (2004). Mukaddime (Cilt I). (Çev. Halil Kendir) İstanbul: Yeni Şafak Yayınları.
• Habermas, J. (2005). "Öteki" Olmak, "Öteki"yle Yaşamak-Siyaset Kuramı Yazıları. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Haldenwang, C. V. (2016). Measuring Legitimacy-New Trends, Old Shortcomings? Bonn: German Development Institute.
• Hobbes, T. (2007). Leviathan. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• İnalcık, H. (2009). Devlet-I Aliyye: Osmanlı İmparatorluğu Üzerine Araştırmalar-1. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Kafesoğlu, İ. (1984). Türk Milli Kültürü. İstanbul: Ötüken Yayınları.
• Karpat, K. H. (2010). Türk Demokrasi Tarihi. İstanbul: Timaş Yayınları.
• Kongar, E. (2004). Toplumsal Değişme Kuramları ve Türkiye Gerçeği. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Locke, J. (1969). Uygar Yönetim Üzerine İkinci İncelemeden Seçme Yazılar II. Ankara: AÜSBF Yayınları.
• Machiavelli, N. (1994). Prens. İstanbul: Anahtar Kitaplar Yayınevi.
• Mardin, Ş. (1990). Türkiye'de Toplum ve Siyaset : Makaleler 1. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Mazman, İ. (2005). Max Weber's Ideal Types of Patrimonialism, Sultanism and Bureaucracy: An Assessment of Their Accuracy and Utility in the Case of Rulership Relationships in the Ottoman Empire. Boston: Boston Üniversitesi.
• Okumuş, E. (2005). Klasik Dönem Osmanlı Devleti'nde Din-Devlet İlişkisi. Ankara: Lotus Yayınları.
• Ortaylı, İ. (1979). Türk İdare Tarihi. Ankara: TODAİE.
• Ortaylı, İ. (2006). Osmanlı Barışı (7. b.). İstanbul: Ufuk Kitap.
• Ortaylı, İ. (2018). Türkiye'nin Yakın Tarihi. İstanbul: Kronik Kitap.
• Toprak, Z. (2013). Türkiye'de Popülizm. İstanbul: Doğan Kitap.
• Vergin, N. (2015). Siyasetin Sosyolojisi. İstanbul: Doğan Kitap.
• Weber, M. (1993). Sosyoloji Yazıları. İstanbul: Hürriyet Vakfı Yayınları.
• Weber, M. (2012). Ekonomi ve Toplum. (L. Boyacı, Çev.) İstanbul: Yarın Yay.
• Zürcher, E. J. (2000). Modernleşen Türkiye’nin Tarihi. (Y. Gönen, Çev.) İstanbul: İletişim Yayınları.