DİJİTAL ÇAĞDA X, Y, Z KUŞAKLARININ MEDYA OKURYAZARLIK DÜZEYLERİNİN FARKLI DEĞİŞKENLERE GÖRE İNCELENMESİ: BALIKESİR ÖRNEĞİ

Yıl 2021, Cilt: 11 Sayı: 1, 217 - 232, 29.01.2021

Nagehan Özer , Sudem Çelik , Nuriye Sibel Özatlı

Öz

Dijital çağ olarak nitelendirilen günümüzde, çok farklı çeşitlilik gösteren mesajlara ulaşma, bunları çözümleme, değerlendirme ve iletme yeteneği olarak tanımlanan medya okuryazarlığının 21. yüzyıl bireyinden beklenen becerilerden birisi olduğunu söylemek mümkündür. Bu araştırmanın amacı, Balıkesir’de yaşayan X, Y ve Z kuşağı bireylerin “Medya Okuryazarlık” düzeylerinin belirlenmesidir. Ayrıca katılımcıların medya okuryazarlık düzeylerini cinsiyet, kuşak, öğretim düzeyi, meslek, okudukları okul türü, yaşadıkları ilçe gibi değişkenlerin ne düzeyde açıkladığını da incelemektir. Araştırma genel tarama modeli kullanılarak yürütülmüştür. Örneklem grubunu, araştırmamıza katılmayı kabul eden 314 ortaöğretim öğrencisi ve 168 yetişkin birey oluşturmaktadır. Araştırmada “Medya Okuryazarlık Düzey Belirleme Ölçeği (MODBÖ)” kullanılmıştır. Verilerin analizinde frekans, yüzde, ortalama, standart sapma, t-testi ve ANOVA testi kullanılmıştır. Çalışma sonucunda, X ve Y kuşaklarında öğrenim durumu ve yaşadıkları ilçe değişkenlerine göre anlamlı fark olduğu tespit edilmiştir. Z kuşağı ile ilgili analizlerde cinsiyet ve okul türü değişkenleri açısından anlamlı fark olduğu tespit edilmiştir. X, Y, Z kuşaklarında cinsiyet değişkeni açısından fark görülmemekle birlikte kuşaklar arası ve yaşadığı ilçe değişkeninde anlamlı farklılık olduğu belirlenmiştir. Sonuçlarımızın toplumun gelişimine katkı sağlayacak bireylerin beklenen sosyal becerileri kazanmasına yönelik çalışmaların planlanmasına ışık tutacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Medya Okuryazarlığı, X kuşağı, Y kuşağı, Z kuşağı

Kaynakça

• Akarsu, B. (1998). Felsefe Terimleri Sözlüğü (13.Baskı). İnkılap Kitabevi.
• Akkoyunlu, B. & Kurbanoğlu, S. (2003). Öğretmen adaylarının bilgi okuryazarlığı ve bilgisayar öz-yeterlik algıları üzerine bir çalışma. Hacettepe Üniversitesi, Eğitim Fakültesi Dergisi. 24(24) , 1-10.
• Aldemir, A. (2004). Öğretmen adaylarının bilgi okuryazarlığı düzeyleri üzerine bir araştırma: Sakarya Üniversitesi örneği. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Hacettepe Üniversitesi.
• Altun, A. (2005). Gelişen Teknolojiler ve Yeni Okuryazarlıklar (1.Baskı), Anı Yayıncılık.
• Baltacı, A. (2018).Nitel araştırmalarda örnekleme yöntemleri ve örnek hacmi sorunsalı üzerine kavramsal bir inceleme, Bitlis Eren Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi,7(1), 231-274.
• Barut , M. (2018). Medya okuryazarlığının toplumsal karşılığı üzerine amprik bir çalışma (Elazığ ili özelinde akademisyenler ile vatandaşlar arasında karşılaştırmalı bir analiz ). [YayınlanmamışYüksek Lisans Tezi]. Fırat Üniversitesi.
• Büyüköztürk, Ş. (2011). Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı - İstatistik, Araştırma Deseni, SPSS Uygulamaları ve Yorum (15. Baskı). Pegem Akademi.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, K. E., Akgün, E. Ö., Karadeniz, Ş. Ve Demirel, F. (2009). Bilimsel Araştırma Yöntemleri (25.Baskı). Pegem Akademi.
• Can, A. (1996). Çocuk ve Çizgi Film. Öz Eğitim Yayınları.
• Çatalkaya, C. (2014). Kariyer 2.0. İstanbul: Optimist. s.18-22.
• Çetiner, M. (2014). “Doğum Yılımız Karakterimizdir…”, 31 Ekim 2014, Cumhuriyet Gazetesi Bilim Teknoloji Dergisi, Sayı: 1441, s.17.
• Deveci, H. & Çengelci, T. (2008). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarından medya okuryazarlığına bir bakış, Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Eğitim Fakültesi Dergisi,5(2), 25-43.
• Erdoğan, M. (2019). X- Y -Z Kuşakları ve Siyasal Katılımda Rol Oynayan Faktörler.Yüksek Lisans Tezi, Hasan Kalyoncu Üniversitesi, Gaziantep.
• Güven, İ. (2004). Fen ve teknoloji öğretmen adaylarının bilgi okuryazarlığı ve medya okuryazarlığı düzeylerinin incelenmesi, Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume ,9(2), 787-800. doi: 10.7827/TurkishStudies.6395
• Karaman, M. (2010). Öğretmen adaylarının TV ve internet teknolojilerini kullanma amaç ve beklentilerinin medya okuryazarlığı bağlamında değerlendirilmesi, Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi,3(2), 51-62.
• Karaman, M.K. & Karataş, A. (2009). Öğretmen adaylarının medya okuryazarlık düzeyleri, İlköğretim Online, 8(3), 798-808.
• Karaman, G.(2016). Erken okuryazarlık becerilerini değerlendirme aracı’nın(EOBDA) geliştirilmesi, Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi,12(2), 516-541. doi: 10.17860/efd.02080
• Karasar, N. (2009). Bilimsel Araştırma Yöntemi (28.Baskı). Nobel Yayıncılık.
• Karataş, A. (2008). Öğretmen adaylarının medya okuryazarlık düzeyleri. [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Afyon Kocatepe Üniversitesi.
• Kurbanoğlu, S.& Akkoyunlu B. (2001). Öğrencilere bilgi okuryazarlığı becerilerinin kazandırılması üzerine bir çalışma, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21(21), 81-88.
• Kurt, A. & Kürüm, D. (2010). Medya okuryazarlığı ve eleştirel düşünme arasındaki ilişki: Kavramsal bir bakış, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2(2), 20-34.
• Özbay, M. & Benzer A. (2013). Türkçe öğretmeni adaylarının bilgi okuryazarlığı üzerine bir değerlendirme, Ana Dili Eğitimi Dergisi, 1(3), 29-40. doi: 10.16916/aded.15998
• Özmusul, M. (21012). İlköğretim ikinci kademe öğrencilerinin bilimsel bilgiye yönelik görüşleri: bilgi okuryazarlığı açısından bir çözümleme, İlköğretim Online,11(3), 629-645.
• RTÜK, (2007). https://www.medyaokuryazarligi.gov.tr/userfiles/files/MEDYAkitabi Erişim tarihi: 05.11.2019
• RTÜK, (2016). Medya Okuryazarlığı Araştırması, Yayın Araştırmaları ve Ölçme Dairesi Başkanlığı, Ankara.
• Som S. & Kurt A.A, (2012). Bilgisayar ve öğretim teknolojileri eğitimi bölümü öğrencilerinin medya okuryazarlık düzeyleri , Anadolu Journal of Educational Sciences International, (2)1, 104-119.
• Şalap, K. O. (2016). Çalışma yaşamında kuşaklar: Kuşakların iş ve özel yaşam dengesine ilişkin yaklaşımları. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Taş, Y. H. ve Kaçar, S. (2019). X,Y ve Z kuşağı Çalışanlarının Yönetim Tarzları ve Bir İşletme Örneği. Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi-International Journal of Society Researches, 18(11), 643-675. doi: 10.26466/opus.554751
• Tübitak, (2019). https://www.tubitak.gov.tr/tr Erişim Tarihi: 18.11.2019
• Türk Dil Kurumu (TDK), (2019). https://sozluk.gov.tr/ Erişim Tarihi: 15.12.2019
• Türk Dil Kurumu (TDK), (2020). https://sozluk.gov.tr/ Erişim Tarihi: 02.09.2020
• UNESCO (1982). Grunwald Declaration on media education. www.unesco.org/education/pdf/MEDIA_E.PDF Erişim Tarihi: 10.11.2019
• Yazıcı Okuyan, H. & Maltepe, S. (2012). İlköğretim 7. sınıf öğrencilerinin medya okuryazarlığına yönelik farkındalıkları üzerine bir çalışma. 21. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi’nde sunulan bildiri, Marmara Üniversitesi, İstanbul.