KLASİK OSMANLI TIBBININ XVII. YÜZYIL TEMSİLCİSİ: HEKİMBAŞI EMİR ÇELEBİ’NİN HAYATI VE ESERLERİ

Yıl 2021, Cilt: 11 Sayı: 1, 97 - 111, 29.01.2021

Hüsamettin Halit Atlı

Öz

XVII. yüzyıl Osmanlı tıbbındaki önemli şahsiyetlerden biri olan Emir Çelebi, IV. Murad’ın başhekimliğini yapmış, yazdığı Enmûzecü’t-Tıbb ismiyle önem kazanmıştır. Hekimliğinin yanı sıra renkli kişiliği ile bilinen Emir Çelebi, IV. Murad tarafından zorla afyon içirilerek ölüme sürüklendiği ve erken yaşta vefat ettiği için ilminden yeterince faydalanılamamış bilim insanlarından biridir. Klasik tıp ilminin son temsilcilerinden olan Seyyid Mehmed Emir Çelebi hakkında bu zamana kadar farklı çalışmalar yapılmış, hayatı ve eserleri tarihî, tıbbi ve dil yönüyle incelenmiştir. Bu çalışma; dönemin kronikleri, divanları, tezkireleri ve arşiv belgeleri ışığında Çelebi’nin hayatı ve eserlerine ilişkin bazı tespit ve yorumlamalarda bulunarak, tarih ve tıp tarihi araştırmalarına katkı sunmayı amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Emir Çelebi, XVII. Yüzyıl, Osmanlı İmparatorluğu, Tıp Tarihi, Enmûzecü’t-Tıbb

Teşekkür

Makalemin oluşturulması esnasında değerli fikirlerini esirgemeyen hocam Sayın Hamit Pehlivanlı'ta teşekkür ederim.

Kaynakça

• Bağdatlı İ. Paşa (1955). Hediyyetü’l-ʻârifîn, esmâ’ü’l-mü’ellifîn ve âsârü’l-musannifîn (Cilt. 2) (Haz: İ. M. K. İnal ve A. Aktuç). İstanbul: Maarif Basımevi.
• Bayat, A. H. (2017). Osmanlı Devleti’nde hekimbaşılık kurumu ve hekimbaşılar. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları.
• Emir Çelebi, Enmûzecü’t-tıbb. İstanbul Üniversitesi Ktp. No. 7054.
• Karaçelebizâde A. Efendi. Ravzatü’l-ebrâr. Süleymaniye Kütüphanesi, Ayasofya. No. 3206.
• Mustafa Naîmâ (1281). Tarih-i Naîmâ (Cilt. 3) İstanbul: Matbaa-i Âmire.