TÜRKİYE’DE MİLLETVEKİLİ GENEL SEÇİMLERİNDE BAĞIMSIZ ADAYLAR VE PARTİ ADAYLARI ARASINDAKİ REKABETİN ADİLLİĞİNİN İNCELENMESİ

Yıl 2021, Cilt: 11 Sayı: 2, 669 - 698, 31.07.2021

Metehan Doğan

Öz

Türkiye’de milletvekili genel seçimleriyle alakalı anayasa ve kanunlardaki bazı kurallar, adaylar arasındaki rekabette dengesizlik yaratarak bir takım adaletsizliklere sebep olduğu gerekçesiyle tartışılmaktadır. Bu çalışmanın amacı, Türkiye’de milletvekili genel seçimlerinde, halk tarafından seçme ve seçilme hakları kullanılırken, kanaatlerin özgürce ortaya koyulabilmesini kısıtlayarak veya engelleyerek parti adayları ve bağımsız adaylar arasındaki rekabetin adilliğini bozan faktörleri incelemektir. Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’nde yasama ve yürütme görevlerinin verileceği kişileri belirleyecek seçimlerin birbirinden bağımsız olduğu açıklanarak, Anayasa’daki ‘yönetimde istikrar’ ilkesinin milletvekili seçimlerinde gözetilmesine gerek kalmadığı belirtilerek, bu seçimlerde ‘temsilde adalet’ ilkesinin uygulanması için gereken her şeyin yapılması üzerinde durulacak ve sistemdeki bozuklukların nasıl giderilebileceğiyle ilgili öneriler sunulacaktır.

Anahtar Kelimeler

Seçim Sistemi, Milletvekili, Temsilde Adalet, Parti Adayı, Bağımsız Aday

Investigation of Fairness of Competition Between Independent Candidates and Party Candidates in General Elections in Turkey

Öz

Some rules in Turkish constitution and laws about general elections are discussing because of causing some injustice by generating imbalance in competition between candidates in general election. The main aim of this study is researching factors which distrupt fairness of competition between party candidates and independent candidates by limiting or blocking expression of opinions while people are using rights to elect and become elected in general elections in Turkey. It is stated that in Presidential Government System, because of elections for parliament and government became unconnected, no need remained to consider the principle of ‘stability in administration’ in constitution no longer. Therefore, it is stated that to implement the principle of ‘justice in representation’ everything needed should be done. At the end of this study, various suggestions on how disorders of election system can be solved are presented.

Anahtar Kelimeler

Election System, Parliamentarian, Justice in Representation, Party Candidate, Independent Candidate

Kaynakça

• 4125 Sayılı Kanun, https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.4125.pdf (erişim tarihi 20.12.2019).
• Abdulhakimoğulları, M. (2008). Tek Başına Seçim Kazanmak: Türk Siyasal Hayatında Bağımsız Milletvekili Adaylığı. Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 12(1-2), 269-304.
• Akçakaya, M., Özdemir, A. (2018). Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi ve Siyasal İstikrar. Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi Dergisi, 53 (3), 922-944.
• Anayasa Mahkemesi Kararı, E. 1995/54, K. 1995/59, Karar Tarihi 18.11.1995.
• Anayasa Mahkemesi Kararları Dergisi, Sayı 23, s. 229-230.
• Aydın, M. (2005). Türkiye’de Siyasal Partilere Devlet Yardımı. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 54(4), 235-265.
• Çelik, F. (2017). Roma’da Siyasal Düşünce. Beriş, H. E., Duman, F. (Ed.), Siyasal Düşünceler Tarihi (s. 181-218). Ankara: Orion Kitabevi.
• Eren, A. (2008), Türkiye’de Uygulanan %10 Genel Seçim Barajının Serbest Seçim Hakkını İhlal Sorunu. Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 16(2), 63-110.
• Gençkaya, Ö. F. (2002). Devletleşen Partiler: Türkiye’de Siyasî Partilerin Başlıca Gelir Kaynakları. Ankara: Anadolu Stratejik Araştırmalar Vakfı.
• Gençkaya, Ö. F. (2002). Siyasetin Finansmanı ve Siyasi Partiler, ASOMEDYA (Ekim), http://www.bilkent.edu.tr/~genckaya/DEVPAR.html (erişim tarihi 06.12.2019).
• Göksel, T., Çınar, Y. (2011), Mevcut Seçim Sisteminin İyileştirilmesine Yönelik Sayısal Analizler ve Politika Önerileri. Ankara: TEPAV Yayınları.
• Göksel, T., Çınar, Y., Yürük, S. (2018), İttifaklı Seçim Sistemi ve Sandalye Dağıtım Mekanizmalarının Temsilde Adalet Açısından Sayısal Analizi: Türkiye Örneği. Turkish Studies-Economics, Finance and Politics, 13(14), 99-124.
• Grofman, B., Lijphart, A. (2003). Electoral Laws & Their Political Consequences. NY: Algora Publishing.
• Gürbüz, R. (2006). Siyasi Partilere Devletçe Yapılan Mali Yardımın Hukuki ve Siyasi Analizi. Türk İdare Dergisi, 450, 183–198.
• Gürsel, S. (2013), Betam Research Report Series (Report No. 6), İstanbul: BETAM.
• Hatipoğlu, A. (2009). Siyasi Partilere Hazine Yardımı: Sosyolojik Bir Değerlendirme. İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 41, 233-250.
• https://www.danistay.gov.tr/upload/avrupainsanhaklarisozlesmesi.pdf (erişim tarihi 01.12.2019).
• https://www.ombudsman.gov.tr/contents/files/81204--Medeni-ve-Siyasi-Haklara-Iliskin-Uluslararasi-Sozlesme.pdf (erişim tarihi 01.12.2019).
• https://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/10796.pdf (erişim tarihi 06.12.2019).
• https://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/12050.pdf (erişim tarihi 05.12.2019).
• https://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/13883.pdf (erişim tarihi 05.12.2019).
• https://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/13890.pdf (erişim tarihi 05.12.2019).
• https://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/18027.pdf (erişim tarihi 06.12.2019).
• https://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/18076.pdf (erişim tarihi 06.12.2019).
• https://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/19439.pdf (erişim tarihi 06.12.2019).
• https://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/22355.pdf (erişim tarihi 06.12.2019).
• https://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/22470.pdf (erişim tarihi 06.12.2019).
• https://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/25808.pdf (erişim tarihi 01.12.2019).
• https://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/30362.pdf (erişim tarihi 06.12.2019).
• http://www.ysk.gov.tr/doc/genelge/dosya/77668/2018CBMV-Genelge136.pdf (erişim tarihi 06.12.2019).
• Kaboğlu, İ. Ö. (2006). Anayasa Hukuku Dersleri Genel Esaslar (Gözden Geçirilmiş 3. Baskı). İstanbul: Legal Yayıncılık.
• Kurtbaş, İ. (2016). Temsil Krizinin Aşılması ve Demokrasinin Pekişmesi Bağlamında [Bağımsız] Aday Odaklı Bir Politik Sistem Önerisi. Kafkas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18, 421-445.
• Milletvekili Seçimi Kanunu, https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.2839.pdf (erişim tarihi 01.12.2019).
• Rousseau, J. J. (2019). Toplum Sözleşmesi (15. Basım). İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları. (Özgün eser 1762 tarihlidir).
• Sabuncu, Y. (2006). Seçim Barajları ve Siyasal Sonuçları. Anayasa Yargısı Dergisi, 23, 191-197.
• Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkında Kanun, https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.4.298.pdf (erişim tarihi 01.12.2019).
• Serozan, R . (2011). Alman Federal Anayasa Mahkemesi Kararları. İstanbul Üniversitesi Mukayeseli Hukuk Araştırmaları Dergisi, 4(6), 243-253.
• Siyasi Partiler Kanunu, https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.2820.pdf (erişim tarihi 01.12.2019).
• Siyasi Partiler Kanunu Tasarısı ve Anayasa Komisyonu Raporu. Danışma Meclisi Tutanak Dergisi, 14(333), 32-33.
• Tanör, B. (1994). Türkiye’nin İnsan Hakları Sorunu, BDS Yay., İst.
• Tuncer, E. (2006). Türkiye’de Seçim Uygulamaları Sorunları Işığında Temsilde Adalet‐Yönetimde İstikrar İlkelerinin İşlevselliği. Anayasa Yargısı Dergisi, 23, 167-182.
• Türkiye Cumhuriyeti Anayasası, https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.2709.pdf (erişim tarihi 01.12.2019).
• Uzun, C. D. (2011). Anayasa Önerilerinde Siyasi Partilerin Finansmanı ve Yeni Bir Öneri. Türkiye Barolar Birliği Dergisi, (94), 235-258.