PLATON’UN İDEALARI BAĞLAMINDA DESCARTES’IN RUH-BEDEN İKİLİĞİNİN İNCELENMESİ

Yıl 2022, Cilt: 12 Sayı: 1, 283 - 298, 31.01.2022

Zehra Etili Sema Önal

Öz

Ruh ve beden arasındaki ilişkinin tam olarak nasıl gerçekleştiği felsefecilerin ilkçağlardan beri üzerinde çalıştığı en uzun süreli sorunlardan biri olmasına rağmen hala tam olarak bir çözüme ulaşamamıştır. İlkçağlarda ruh ve bedeni iki farklı töz olarak kabul eden felsefecilerin başında gelen Platon bedenin öldükten sonra bile ruhun var olacağını ve idealar dünyasına ulaşan ruhların kurtuluşa ulaşacakları düşüncesiyle düalizmi savunması düalizm açısından önemli bir başlangıç sayılabilir. Platon’un idealar kavramı onun ruh ve beden ayrılığına getirdiği çözümü de kapsamaktadır. Klasik dönemde ruh-beden ilişkisi olarak tanımlanan bu sorun Descartes’la beraber zihin-beden sorunu olarak anılmaya başlamış, sonrasındaki çalışmalar da zihin kavramı ve zihnin yapısı etrafında şekillenmiştir. Descartes’ın “ruh öğretisi” olarak bilinen geleneksel yapıdan uzaklaşması modern felsefede zihin-beden sorununda yeni bir dönemin başlangıcı olmuştur. Zihin ve bedenin birbiriyle etkileşiminin can ruhları tarafından beyinde bulunan epifiz bezi aracılığıyla sağlandığını savunmuş olan Descartes can ruhlarının nasıl işlev gördükleri hakkında geniş bir bilgi vermiştir. Zihin-beden sorunu önceleri sadece filozoflar tarafından incelenen bir konu olmuştur, çünkü ölümsüz ruh anlayışı dinlerin vazgeçilmez ve dokunulamaz bir yapısıdır ve ruhun ölümsüzlüğünün yanılgı olduğunun tartışılması bile birçok kesimin tepkisini göze almayı gerektirdiği için bilim adamları bu konudan uzak durmayı tercih etmişlerdir. “Freud’un da dediği gibi, ölümden sonra ruhani bir ‘şeyin’ sürekli olarak var olduğu fikri tüm kültürlerde ve tüm dinlerde bulunur. O ‘şeye’ genellikle ruh denir.” Bu çalışmada Platon ve Descartes’ın ruh ve beden ayrılığına dair bakış açılarına yer verilerek Platon’un idealar ve idealar dünyasındaki ruh ve beden düalizmi ile Descartes’ın ruh ve beden düalizminde kullanmış olduğu can ruhları kavramı ile düalizme getirdiği açıklamalar ele alınmaya çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Platon, Descartes, Düalizm, İdealar, Can Ruhları

Kaynakça

• Referans1 Descartes, R. (2017). Metot Üzerine Konuşma (Çev: A. Altınörs). İstanbul: Bilge Kültür Sanat.
• Referans2 Erişirgil, M. E. (2006). Descartes ve Kartezyenler. Konya: Çizgi Kitabevi.
• Referans3 Ağaoğulları, M. A. (2020). Kent Devletinden İmparatorluğa (8. baskı). Ankara: İmge Kitabevi.
• Referans4 Büyük, C. (2013). Düalizm, Bilinç ve Tanrı. Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. Erzurum, 39, 133-158
• Referans5 Cevizci, A. (2017). Felsefe Sözlüğü (6. baskı). İstanbul: Say Yayınları.
• Referans6 Cevizci, A. (2020). Felsefe Tarihi (10. baskı). İstanbul: Say Yayınları.
• Referans7 Churchland, P. M.(2018). Madde ve Bilinç (Çev: S. M. Tura). İstanbul: Alfa Basım Yayın.
• Referans8 Çelik, S. (2012). Modern Felsefe I. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Referans9 Descartes, R. (2017). Metot Üzerine Konuşma (Çev: A. Altınörs). İstanbul: Bilge Kültür Sanat.
• Referans10 Descartes, R. (2018). Felsefenin İlkeleri (Çev: M. Akın). İstanbul: Say Yayınları.
• Referans11 Descartes, R. (2019a). Meditasyonlar (Çev: Ç. Dürüşken). İstanbul: Alfa Yayınları.
• Referans12 Descartes, R. (2019b). Ahlak Üzerine Mektuplar (Çev: S. Sollers). İstanbul: Say Yayınları.
• Referans13 Descartes, R. (2019c). Ruhun Tutkuları (Çev: M. Erşen). İstanbul: Say Yayınları.
• Referans14 Doğan, Y. (2018). Antikçağdaki Ruh Anlayışlarının Zihin Felsefesi Tarihindeki Yansımaları Üzerine. Yüksek Lisans Tezi. Maltepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Referans15 Erişirgil, M. E. (2006). Descartes ve Kartezyenler. Konya: Çizgi Kitabevi.
• Referans16 Gökberk, M. (1985). Felsefe Tarihi (5. baskı). İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Referans17 Kenny, A. (2018). Modern Felsefenin Yükselişi (Çev: V. Uzundağ). İstanbul: Küre Yayınları.
• Referans18 Kurt, R. (2020). Michel Foucault-Jaques Derrida: Descartes Bağlamında Tartışılan Delilik Cogito, Söylem ve Metin. İstanbul: Urzeni Yayınevi.
• Referans19 Özkan, C. İ. (2019). Descartes’ın Zihin Teorisi ve Sınırları. Metazihin Yapay Zeka ve Zihin Felsefesi Dergisi, 2(2), 243-254.
• Referans20 Papineau, D. ve Selina, H. (2019). Bilinç Bilincin Kaynağı ve Zihin ile İlişkisini Daha İyi Anlamak İçin Çizgibilim (Çev: S. Köseoğlu). İstanbul: Say Yayınları.
• Referans21 Platon (2018). Menon (Çev: F. Akderin). İstanbul: Say Yayınları.
• Referans22 Platon (2019a). Phaidon (Çev: F. Akderin). İstanbul: Say Yayınları.
• Referans23 Platon (2019b). Devlet (Çev: Furkan Akderin). İstanbul: Say Yayınları.
• Referans24 Priest, S. (2019). Zihin Üzerine Teoriler (Çev: A. Dereko). İstanbul: Litera Yayıncılık.
• Referans25 Sayan, E. (2012). Analitik Zihin Felsefesinin Temel Problemlerine Bir Bakış. Bursa Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Felsefe Kaygı Dergisi Bursa, 19, 37-54
• Referans26 Swaab, D. (2018). Beynimiz Neyse Biz Oyuz (Çev: E.U. Akhan ve B. S. Haktanır). Ankara: Akılçelen Kitaplar.
• Referans27 Tarhan, E. (2019). Descartes ve Spinoza Felsefesinde Ruh-Beden İlişkisi. Yüksek Lisans Tezi. Mersin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Mersin.
• Referans28 Uslu, S.(2010). İlkçağ Felsefesi. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.