İLKOKUL BAHÇELERİNİN MEVCUT DURUMUNA VE İDEAL OKUL BAHÇELERİNE İLİŞKİN ÖĞRETMEN GÖRÜŞLERİ

Yıl 2022, Cilt: 12 Sayı: 1, 225 - 257, 31.01.2022

Hamiyet Erözeren , Nihan Demirkasımoğlu

Öz

Bu araştırmada, ilkokul bahçelerinin kullanımına ilişkin mevcut durum ve öğretmenlerin ideallerindeki okul bahçelerine ilişkin görüşler incelenmiştir. Araştırmanın örneklemini, Ankara ili Çankaya ilçesi ilkokullarında çalışan 352 ilkokul öğretmeni oluşturmuştur. Araştırmada nicel araştırma yöntemi ve tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmada veri toplama aracı olarak araştırmacı tarafından geliştirilen “İlkokul Öğretmenlerinin Okul Bahçelerinin Kullanımına İlişkin Görüşleri Anketi” formu kullanılmıştır. Çalışma sonucunda, okul bahçelerinin en çok ilkokul, anasınıfı ve okul ders saatleri dışında o okulun öğrencileri tarafından kullanıldığı tespit edilmiştir. Okul bahçelerinin çevreleme elemanı olarak en fazla görülenlerin “beton duvar ve demir parmaklık” gibi yapay elemanların olduğu tespit edilmiştir. Öğretmen görüşlerine sunulan çevreleme elemanları içinde en çok “ağaç ve çalılarla sınırlandırma” tercih edilmiştir. Okul bahçeleri zeminlerinde ilgili makamlar tarafından sert zeminlerin tercih edildiği sonucuna varılmıştır. Öğrenci yaralanmalarını önlemede önemli rolü olan yumuşak zeminlerin çoğu okulda var olmadığı belirlenmiştir. Öğretmenlere göre, okul bahçelerinin mevcut durumlarının farklı yaş gruplarına uygun olduğu, engelli bireylerin kullanımına uygun olduğu ve bahçelerde ayrılmış alanların var olduğu sonuçlarına varılmıştır. Engelli bireyler için genellikle sadece merdivenlere rampa yaparak düzenlemeler yapıldığı gözlemlenmiştir. Okul bahçelerinde hareket alanı için olan ekipmanlar arasında en fazla kaydırak, salıncak, tahterevalli, yaylı oyuncaklar gibi geleneksel oyun alanlarında bulunan ekipmanlar bulunmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Okul bahçesi, okul bahçesi ekipmanları, okul bahçesi standartları, ilkokul bahçeleri

Kaynakça

• Akgül-Gök, Z. (2012). İlköğretim okul bahçelerinin öğrencilerin tercihleri ve doğa bilinci gelişimini destekleyici yaklaşımlar doğrultusunda tasarımı: Isparta kenti örneği. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi/Fen Bilimleri Enstitüsü, Isparta.
• Aksoy, Y. (2011). Çocuk oyun alanları üzerine bir araştırma İstanbul, Isparta, Eskişehir, Erzurum, Kayseri, Ankara, Zonguldak ve Trabzon İlleri Örneği. http://dergipark.gov.tr/download/article-file/319347 adresinden erişilmiştir.
• Algan, H. (2008). İlköğretim okul bahçelerinin tasarlanmasına paydaş katılımı: Adana Örneği. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi/Fen Bilimleri Enstitüsü, Adana.
• Aslan, Ö. M. (2013). Anaokuluna devam eden çocukların oyun davranışları ve oyunlarında ortaya çıkan zorbalık davranışları. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Arslan Muhacir, E. S. ve Yavuz Özalp, A. (2011). Artvin kenti ilköğretim okul bahçelerinin nitelik ve niceliksel durumunun coğrafi bilgi sistemleri kullanılarak belirlenmesi. Artvin Çoruh Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 12(2), 172-184.
• Ata, S. (2016). Okul öncesi öğretmenlerinin dış mekanda oyun uygulamaları ve çocukların dış mekanda oyun oynamalarına ilişkin görüşlerinin incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi/Okul Öncesi Eğitimi Bilim Dalı, Ankara.
• Başar, M. A. (2003). İlköğretim kurumlarının olanakları. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi/Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Başbay, A. M. (2012). Ankara ili sınırları içindeki özel ve resmi anasınıfı ve anaokulu bahçelerinin kullanım yönünden incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Bitiktaş, G. (2015). İlkokul ve ortaokul bahçelerinin peyzaj tasarım ilkeleri açısından mevcut durumun belirlenmesi: Eğirdir ilçesi örneği. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi/Fen Bilimleri Enstitüsü, Isparta.
• Declaration on the Importance of Play, (2014). http://ipaworld.org/childs-right-to-play/the-childs-right-to-play/ adresinden erişilmiştir.
• Egemen, A., Yılmaz, Ö. ve Akil, İ. (2004). Oyun, oyuncak ve çocuk. ADÜ Tıp Fakültesi Dergisi, 5(2), 39 – 42.
• Gülay, E. (2013). İlk ve orta okullarda kaynakların etkili kullanımı (Düzce ili örneği). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi/Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Sakarya.
• Huz, Ç. (2015). Eko-okullar etiketi bulunan ve eko-okullar etiketi bulunmayan anaokullarının bahçe özellikleri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Pamukkale Üniversitesi/Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Denizli.
• İlköğretim ve Eğitim Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun (2012, 30 Mart) (Sayı:6287). Resmi Gazate (Sayı: 28261). http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2012/04/20120411-8.htm adresinden erişilmiştir.
• Kılıç, Z. (2013). Anasınıfına devam eden çocukların okul bahçesinde görmek istedikleri ortam özelliklerinin belirlenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi/Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Kuş, C. (2001). Ankara kenti Yenimahalle İlçesi’nde okul bahçeleri üzerine bir araştırma. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi/Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• *Planlı Alanlar İmar Yönetmeliği (2017, 03 Temmuz). Resmi Gazete (Sayı: 30113). http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2017/07/20170703-8.htm adresinden erişilmiştir.
• Malkoç, S. (2014). Sosyal bilgiler öğretiminde sınıf dışı okul ortamlarının kullanılma durumları. Yayımlanmamış Yüksek lisans tezi, Anadolu Üniversitesi/İlköğretim Anabilim Dalı, Eskişehir.
• *McKendrick, J. (2005). School grounds in Scotland research report. Scottish Poverty Information Unit. http://www.playscotland.org/wp-content/uploads/assets/Documents/SchoolGroundsResearchReport.pdf 0 adresinden erişilmiştir.
• MEB Okul Öncesi Eğitim ve İlköğretim Kurumları Yönetmeliği (2014, 26 Temmuz). Resmi Gazete (Sayı : 29072). http://mevzuat.meb.gov.tr/html/ilkveokuloncyon_0/ilkveokuloncyon_0.html adresinden erişilmiştir.
• MEB 2016-2017 yılı Eğitim İstatistiklerine http://ankara.meb.gov.tr/www/egitim-istatistikleri/icerik/24 adresinden erişilmiştir.
• Metin, P. (2003). The effects of traditional playground equipment design in children’s developmental needs. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi/Endüstri Ürünleri Tasarımı Bölümü, Ankara.
• Milli Eğitim Temel Kanunu (1973, 24 Haziran). Resmi Gazete (Sayı: 14574). http://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.1739.pdf adresinden erişilmiştir.
• Olgan, R., ve Kahriman-Öztürk, D. (2011). Ankara’daki devlet ve özel okul öncesi eğitim kurumlarının açık oyun alanlarının değerlendirilmesi. Eğitim ve Bilim Dergisi, 36(161), 85-97.
• Özaktan, Ö. (2014). İlkokul öğretmenlerinin okul bina ve bahçelerinin çocukların haklarına uygunluğuna ilişkin görüşleri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi/Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Özdemir, A. ve Yılmaz, O. (2009) İlköğretim okulları bahçelerinin çocuk gelişimi ve sağlıklı yaşam üzerine etkilerinin incelenmesi. Milli Eğitim Dergisi, 181, 121-130.
• Schaefer, R. S. (2003). Defining success in schoolyard design in Tucson, Arizona; evaluating schoolyards utilizing assessment, staff perceptions, and achievement test scores. Yayımlanmamış Tüksek Lisans Tezi, Arizona Üniversitesi, Tucson.
• Vicente, O. (2013). The outdoor environments of elementary schools: a study of schoolyards and playgrounds in Windsor and Essex County. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Windsor Üniversitesi, Windsor.
• Vural, H. (2016). Erzurum kenti okul bahçelerinin fiziki yeterlilikleri ve peyzaj tasarım sonrası eğitime katkılarının analizi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi/Mimarlık ve Tasarım Fakültesi, Erzurum.
• Yılmaz, Ş. (2010). Çocuk oyun alanlarının ilköğretim çağındaki kullanıcılarca değerlendirilmesi ve tasarım ilkelerinin belirlenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi/Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Yılmaz, A. (2012). İlköğretim okullarının fiziksel yapılarının eğitim ve öğretim açısından değerlendirilmesi. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15(28), 77-107.
• Young, S. D. (1997). Children's behaviours in a school play environment: a case study at Victoria Public School. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Guelph Üniversitesi, Guelph.
• Zengin, F. (2001). İlköğretim okullarında açık alan performansının değerlendirilmesi ve okul oyun alanları için tasarım kriterleri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi/Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul