A Bibliography Trial on the Physiognomy Works of the Republican Period

Yıl 2023, Cilt: 13 Sayı: 1, 195 - 213, 31.01.2023

Şenol Aydın

Öz

Physiognomy is the science that allows determining the character of a person by looking at the face shape in its narrow sense. The lines on the face, the shape of the chin, the thinness-thickness of the nose, the various features of the eye, the lines on the forehead, the small-size of the ear are important for those who are interested in physiognomy. This branch of science, which has attracted the attention of people since ancient times, has reflections on our day. Physiognomy has also taken an important place in popular culture. Today, while doctors diagnose diseases in some countries, companies recruit staff, people socialize, teachers teach students with different characteristics, and even historians try to reveal the personality traits of important figures who have made a name for themselves in history, they benefit from this branch of science.
In this article, it has been tried to bring together the works of researchers working in the field of physiognomy in the republic period. While conducting the research, the national collective catalogue, library records, printed resources, e-resources, general web pages of publishing houses and book selling sites were examined; books, translated books, research articles, papers and theses related to physiognomy were determined.

Anahtar Kelimeler

Physiognomy, The Science of Kıyafet, The Science of Firaset, Bibliography

CUMHURİYET DÖNEMİ FİZYONOMİ ESERLERİ ÜZERİNE BİR BİBLİYOGRAFYA DENEMESİ

Öz

Fizyonomi, dar anlamıyla yüz şekline bakarak kişinin karakterini belirlemeyi sağlayan bilim dalıdır. Yüzdeki çizgiler, çenenin şekli, burnun inceliği-kalınlığı, gözün çeşitli vasıfları, alındaki hatlar, kulağın küçüklüğü-büyüklüğü fizyonomi ile ilgilenenler için önemlidir. Antik zamanlardan beri insanların ilgisini çeken bu bilim dalının günümüze de yansımaları vardır. Fizyonomi popüler kültürde kendisine önemli bir yer edinmiştir. Bugün hâlâ bazı ülkelerde doktorlar hastalıkları teşhis ederken, şirketler personel alırken, insanlar sosyalleşirken, öğretmenler farklı karaktere sahip öğrencilere eğitim verirken, hatta tarihçiler tarihte adından söz ettirmiş önemli şahsiyetlerin kişilik özelliklerini ortaya çıkarmaya çalışırken bu bilim dalından faydalanmaktadır.
Bu makalede Cumhuriyeti Dönemi’nde fizyonomi alanında çalışma yapan araştırmacıların eserleri bir araya getirilmeye gayret edilmiştir. Araştırma sırasında ulusal toplu katalog, açık erişim dâhilinde olan kütüphane kayıtları, basılmış kaynaklar, e-kaynaklar, yayınevlerinin ve kitap satışı yapan sitelerin genel ağ sayfaları incelenmiş; fizyonomi ile ilgili kitap, çeviri kitap, araştırma makalesi, bildiri ve tezler belirlenmiştir. Bu bağlamda 54 araştırma makalesi, 37 kitap, 25 tez, 14 çeviri kitap, 11 bildiri ve 1 projeye tespit edilmiştir. Antik zamanlardan beri ilgi gören fizyonominin günümüzde de etkisinin sürdüğü görülmektedir. Tıp, eczacılık, eğitim, tarih, psikoloji gibi alanlarda fizyonomiden yararlanmaya devam edildiği tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Fizyonomi, Kıyafet İlmi, Firaset İlmi, Bibliyografya, Kıyafetname, Fizyonomi, Kıyafet İlmi, Firaset İlmi, Bibliyografya, Kıyafetname, Physiognomy, The Science of Kıyafet, The Science of Firaset, Bibliography

Kaynakça

• Anetshofer, H., Hüner Cora, İ., Schick, İ. C. (2016). Cinsel içerikli bir Osmanlı kıyâfetnâmesi: Ta‘rîfnâme-i zenâne. Toplumsal Tarih, (270), 28-37.
• Aydın, Ş. (2022). Seyyid Salih’in Terceme-i Kıyâfet-nâme’si inceleme-metin-dizin (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ahi Evran Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kırşehir.
• Bozkurt, K. (2008). Kıyâfet ilmi Türk edebiyatında Kıyâfet-nâmeler ve Şa‘bân-ı Sivrihisârî’nin Kıyâfet-nâmesi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Dicle Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Diyarbakır.
• Can, Ç. (2019). Muhammed Bin Ayas Kıyafet-Name (İnceleme-metin-dizin) (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Bingöl Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bingöl.
• Ceyhan, A. (1997). Bedr-i Dilşad’ın Murad-namesi, C. I, II. İstanbul: MEB.
• Çavuşoğlu, A. (2004). Kıyafetnameler. Ankara: Akçağ.
• Fahreddin, İ. (1933). Fizyonomi ilmi sima. İstanbul: Tefeyyüz Kitaphanesi.
• Fahreddin Razi. (2019). İnsanları Tanıma Sanatı Feraset/İlmi Sima. İstanbul: Veciz.
• Elbir, B. (2017). Yazarı bilinmeyen bir kıyâfet-nâme üzerine. Dîvân Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, (19), 37-58. http://devdergisi.com/Makaleler/2066152975_3.pdf Erişim Tarihi: 25.10.2020
• Göka, E. ve Beyazyüz, M. (2015). Gerçek insanın yüzünde yazar mı? İstanbul: Timaş.
• Gürbüz, M. (2016). Taʽlikîzâde Mehmed Subhî Firâset-nâme. Ankara: Grafiker.
• Kaya, E. (2020). Ḥilyetül-Müluk (İnceleme-transkripsiyon-dizin) (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Pamukkale Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Denizli.
• Patarkalashvili, A. (2019). Kitāb-ı Ḳıyāfet-nāme (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Rado, Ş. (1980). Büyük Türk sözlüğü. İstanbul: Hayat.
• Sarıçiçek, R. (2021). Mustafa bin Bâlî, Risâle-i Kiyâset-i Firâset/İlm-i firâset: Yüzler hâli söyler. İstanbul: Büyüyenay.
• Şaş, A. K. ve Aydın, Ş. (2021). Terceme-i Kıyâfet-nâme’nin ses, şekil ve imla özellikleri. Uluslararası Yunus Emre Sosyal Bilimler Dergisi, (3), 9-19. http://meb.ai/UJaCaH7 Erişim Tarihi: 25.10.2022
• Şaş, A. K. ve Aydın, Ş. (2022). Osmanlı Türkçesi fizyonomi terimleri. Turkish Studies, 17(2), 709-729. http://meb.ai/Uxe2LBS Erişim Tarihi: 25.10.2022
• Şehnameci Seyyid Lokman Çelebi. (2016) Padişahlar ve fizyonomi Kıyâfetü’l-insâniyye fî Şemâ’ili’l-Osmâniyye. (Çev. H. Alpsoy). İstanbul: Yazıgen.
• Tayşi, M. S. (1979). Kıyâfet ilmi ve Seyyid Lokman Çelebi'nin Kıyâfet-nâmesi. İslam Medeniyeti Dergisi, 4(38), 91-112. https://dergipark.org.tr/en/pub/islammedeniyetidergisi/issue/62445/942734 Erişim Tarihi: 25.10.2022
• Türk, G. (2007). Anadolu sahasına ait bir kıyâfet-nâme örneği üzerine inceleme (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Adnan Menderes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aydın.
• Uşaklıgil, H. Z. (2017). İlm-i sîma-Ruhun lisanı. İstanbul: Büyüyenay.
• Yaylı, G. (2019). Bedr-i Dilşâd’ın Murad-nâmesi: İnceleme ve söz dizini (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Artvin Çoruh Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Artvin.
• Yapıcı, M. (2020). Süleymaniye Kütüphanesi 1457 numarada kayıtlı mensur mecmua (İnceleme-metin) (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Balıkesir Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Balıkesir.
• Yerdelen, C. (1988). Türk edebiyatındaki kıyafetnameler ve Niğdeli Visali’nin Vesiletü’l-İrfan adlı kıyâfet-nâmesi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.