BEHÇET KEMAL ÇAĞLAR’IN SANATINDA HALASKÂR GAZİ

Yıl 2023, Cilt: 13 Sayı: 2, 635 - 658, 31.07.2023

Ünal Kurtoğlu

Öz

Edebiyat, insanın kendini ifade etme hürriyetinden esinlenir. Kendini ifade etme gayretinde olan insanın da belirli hususların tesiri altında kaldığı açıktır. Sanatçının tanıklık ettiği tarihi dönemi irdelemek sanat anlayışının fikrî zeminine mercek tutmak adına oldukça önemlidir. Bu bakımdan Behçet Kemal Çağlar’ın edebiyat tarihindeki konumu, incelemeye değerdir. Çağlar, 1908-1969 yılları arasına tanıklık eder. Bu tanıklık; Osmanlı’nın monarşik düzeninden Cumhuriyet’in demokratik sistemine uzanan önemli bir dönüm noktasını kapsar. Bu bakımdan onun sanatındaki temel unsurlar; Gazi Mustafa Kemal’in şahsiyeti ve Cumhuriyet’in ilkeleri üzerine inşa edilmiştir. Halil İnalcık tarafından “Halaskâr Gazi” unvanıyla anılan Mustafa Kemal Atatürk’ün evvela içinde bulunduğu döneme sonra da kendinden sonraki dönemlere iz bırakan kahramanlığı bu noktada önemlidir. Komuta ettiği savaşlardan tertip ettiği iktisat toplantılarına; yaptığı ilmî araştırmalardan yazdığı kitaplara değin birçok alanda zafer elde etmiş bir dehanın, Çağlar’ın sanatında yer etmesi pek tabiidir. Bu makalenin amacı, Çağlar’ın sanatındaki Halaskâr Gazi tesirini göstermektir. Bu amaç doğrultusunda; Halil İnalcık tezindeki Halaskâr Gazi kavramının içeriği ve tarihsel derinliğinden bahsedilmiş, Çağlar’ın edebiyat ve sanat ufku incelenmiş ve ardından Çağlar’ın kaleme aldığı manzume ve nesir örneklerindeki Atatürk imajına değinilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Behçet Kemal Çağlar, Sanat Algısı, Halaskâr Gazi, Dönem Zihniyeti.

Halaskar Gazi In the Art of Behçet Kemal Çağlar

Öz

Literature is inspired by the freedom of human self-expression. It is obvious that people who strive to express themselves are also influenced by certain issues. Analyzing the historical period that the artist witnessed is very important in order to shed light on the intellectual ground of his understanding of art. In this respect, Behçet Kemal Çağlar's position in the history of literature is worth analyzing. Çağlar witnessed the period between 1908 and 1969. This testimony covers an important turning point from the monarchical order of the Ottoman Empire to the democratic system of the Republic. In this respect, the basic elements of his art are built on the personality of Gazi Mustafa Kemal and the principles of the Republic. At this point, the heroism of Mustafa Kemal Atatürk, who is referred to by Halil İnalcık with the title of "Halaskar Gazi", which left a mark first on the period he was in and then on the periods that followed him, is important. It is only natural that a genius who triumphed in many fields, from the wars he commanded to the economic meetings he organized, from the scientific research he conducted to the books he wrote, should be included in Çağlar's art. The aim of this article is to show the influence of Khalaskâr Gazi on Çağlar's art. For this purpose; the content and historical depth of the concept of Khalaskâr Gazi in Halil İnalcık's thesis is mentioned, Çağlar's literary and artistic horizon is analyzed, and then the image of Atatürk in the poetry and prose examples written by Çağlar is mentioned.

Anahtar Kelimeler

Behçet Kemal Çağlar, Perception of Art, Halaskar Gazi, Period Mentality

Kaynakça

• Akbal, O. (1970). Ata’nın şairi yok artık. Kıbrıs Bülteni Dergisi, 7(özel sayı), 47.
• Aktaş, Ş. (1998). Yenileşme dönemi Türk şiiri ve antolojisi (1920-1940). Ankara: Akçağ Yayınları.
• Anday, M.C. (1970). Önemli bir dönemin anısıdır Çağlar. Kıbrıs Bülteni Dergisi, 7(özel sayı), 58.
• Çağlar, B.K. (1932). Erciyastan kopan çığ. İstanbul: Muallim Ahmet Halit Kitaphanesi.
• Çağlar, B.K. (1933). Burda bir kalp çarpıyor. Ankara: Sühulet Kütüphanesi.
• Çağlar, B.K. (1949). Atatürk’süz 4035 gün. Şadırvan Dergisi, 11(32). 1.
• Çağlar, B.K. (1955). Dolmabahçeden Anıtkabre. İstanbul: Sel Yayınları.
• Çağlar, B.K. (1960). Dünyadan kırk büyük. İstanbul: Akbank Yayınları.
• Çağlar, B.K. (1962). Dünyadan kırk anıt. İstanbul: Akbank Yayınları.
• Çağlar, B.K. (1964). Dünyadan kırk olay. İstanbul: Akbank Yayınları.
• Çağlar, B.K. (1965). Atatürk: Şiirler. İstanbul: Nebioğlu Yayınevi.
• Çağlar, B.K. (1967). Atatürk denizinden damlalar. İstanbul: Ak Yayınları.
• Çağlar, B.K. (1968). Bugünün diliyle Atatürk'ün söylevleri. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Çağlar, B.K. (1994a). Bitmez tükenmez Anadolu (1949-1962). Ankara: T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Çağlar, B.K. (1994b). Benden içeri. Ankara: T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Çağlar, F. (1970). Behçet Kemal Çağlar’ın biyografisi. Kıbrıs Bülteni Dergisi, 7(özel sayı), 13-18.
• Gökşen, E.N. (1970). Behçet Kemal Çağlar. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• İnalcık, H. (2018a). Halil İnalcık Doğu Batı makaleler I. Ankara: Doğu Batı Yayınları.
• İnalcık, H. (2018b). Akademik ders notları (1938-1986) Timur, İnkılap tarihi, Osmanlı tarihi. İstanbul: Timaş Yayınları.
• İnalcık, H. (2019). Şâir ve patron (Patrimonyal devlet ve sanat üzerinde sosyolojik bir inceleme). Ankara: Doğu Batı Yayınları.
• İnalcık, H. (2020a). Halil İnalcık’ın merceğinden tarih bilinci. İstanbul: PK Yayınları.
• İnalcık, H. (2020b). Atatürk ve demokratik Türkiye. İstanbul: Kronik Yayınları.
• İnalcık, H. (2021). Has-bağçede ‘ayş u tarab Nedîmler şâîrler mutrîbler. İstanbul: İş Bankası Kültür Yay..
• Manizade, D. (1970). Ön söz. Kıbrıs Bülteni dergisi, 7(özel sayı), 7-12.
• Okay, M. Orhan. (2020). Batılılaşma devri Türk edebiyatı. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Orhon, S.O. (1970). Behçet Kemal Çağlar!. Kıbrıs Bülteni Dergisi, 7(özel sayı), 89.
• Parla, J. (2018). Babalar ve oğullar Tanzimat romanının epistemolojik temelleri. İstanbul: İletişim Yay.
• TBMM onur ödülü Prof. Dr. Halil İnalcık (2008). Ankara: TBMM Yay. Erişim Adresi: https://acikerisim.tbmm.gov.tr/bitstream/handle/11543/2110/200901362.pdf?sequence=1&isAllowed=y Erişim Tarihi: 20/3/2023
• Türk Dil Kurumu (2023). Halaskâr, Erişim Adresi: https://sozluk.gov.tr/ Erişim Tarihi: 12/3/2023
• Türk Dil Kurumu (2023). Talakat, Erişim Adresi: https://sozluk.gov.tr/ Erişim Tarihi: 17/4/2023
• Türk Dil Kurumu (2023). Yüzyıl, Erişim Adresi: https://sozluk.gov.tr/ Erişim Tarihi: 12/3/2023
• Türk Tarih Kurumu (2023). Tarih çevirme kılavuzu Erişim Adresi https://www.ttk.gov.tr/tarih-cevirme-kilavuzu/ Erişim Tarihi: 12/3/2023
• Wellek, R., Warren, A. (2019). Edebiyat teorisi. İstanbul: Dergâh Yayınları.