DEMOKRAT PARTİ’NİN KURULMASINDA REFİK KORALTAN’IN ROLÜ

Yıl 2017, Cilt: 1 Sayı: 1, 51 - 67, 25.12.2017

Gürhan Kınalı Aynur Soydan Erdemir

Öz

Refik Koraltan, Balkan Savaşı dönemindeki ilk
vazifesinden 27 Mayıs İhtilali’ne kadar üstlendiği kritik görevlerle vatana
hizmet eden idare ve siyaset adamıdır. İlk Meclisten beri sorumluluk almış,
İstiklal Mahkemelerinde görev yapmış, Türkiye’ye çağ atlatan
devrim kanunlarına imza koymuştur. V. dönemde parlamento dışında kalmış ardından
idare hayatına gönderilmiştir. Yasama hayatına döndükten sonra Çiftçiyi Topraklandırma Kanunu Tasarısı ve 1945
yılı yedi aylık bütçesi görüşmelerinde muhalif kimliğini açıkça gözler önüne sermiştir.
Kendisinin de imzaladığı parti içi ıslahat taleplerini dile getiren dörtlü takririn
reddi üzerine çok partili demokrasiye geçiş mücadelesine başlamıştır. Çalışmada
Demokrat Parti’nin dört kurucusundan biri olarak çok partili hayata geçişin merkezinde
yer alan Koraltan’ın partinin kurulması sürecindeki faaliyetleri Türkiye’nin
tarihsel dönüşümündeki rolü ekseninde incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Demokrat Parti, Refik Koraltan, Dörtler

Kaynakça

• Ağaoğlu, Samet. (2011). Arkadaşım Menderes: İpin Gölgesindeki Günler. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Ağaoğlu, Samet. (1972). DP Doğuş ve Yükseliş Sebepleri Bir Soru. [y.y.], Baha Matbaası.
• Ağaoğlu, Samet. (1993). Siyasî Günlük: Demokrat Parti’nin Kuruluşu. 2.bs., Haz. Cemil Koçak. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Aydemir, Şevket Süreyya. (2011). İkinci Adam (1938-1950), C: II, 11.bs., İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Aydemir, Şevket Süreyya. (24 Mart 1969). “Menderes’in Dramı”. Cumhuriyet.
• Aytul, Turhan. (3 Ekim 1979). “4’lü Önerge ve İmza”. Milliyet.
• “Faik Ahmet Barutçu’nun Anıları”. (14 Ocak 1977). Milliyet.
• Başar, Ahmet Hamdi. (2007). Ahmet Hamdi Başar’ın Hatıraları: “Yine Hayal Âleminde Uçuyorum…”, C: II, Haz. Murat Koraltürk. İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Başar, Ahmet Hamdi. (1960). Yaşadığımız Devrin İçyüzü. Ankara: Ayyıldız Matbaası.
• Bayar, Celal. (2010). Başvekilim Adnan Menderes, Haz. İsmet Bozdağ. İstanbul: Truva Yayınları.
• BCA, Fon No: 30 10 0 0 Kutu No: 76 Dosya No: 502 Sıra No: 16.
• BCA, Fon No: 10 9 0 0 Kutu No: 458 Dosya No: 1328 Sıra No: 1.
• BCA, Fon No: 490 1 0 0 Kutu No: 578 Dosya No: 2297 Sıra No: 1.
• Bozdağ, İsmet. (1975). Demokrat Parti ve Ötekiler. İstanbul: Kervan Yayınları.
• Eroğul, Cem. (1998). Demokrat Parti: Tarihi ve İdeolojisi, 3.bs., Ankara: İmge Kitabevi.
• Evliyazade, Mehmet Özdemir. (1960). Onları Anlatıyorum. İstanbul: Yeni Doğuş Matbaası.
• Goloğlu, Mahmut (2013). Türkiye Cumhuriyeti Tarihi IV: Demokrasiye Geçiş (1946-1950). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• İnönü, İsmet. (2016). Defterler 1919-1973, Haz. Ahmet Demirel. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Kayılı A. (15 Aralık 1945). “Celâl Bayar, Refik Koraltan ve Basın Hürriyeti”. İstanbul, Sayı: 50.
• Kınalı, Gürhan. (2017). Türk Siyasî Hayatında Refik Koraltan’ın Yeri. (Danışman: Doç. Dr. Aynur Soydan Erdemir). İstanbul Üniversitesi, Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Enstitüsü. Yayınlanmamış Doktora Tezi, (İstanbul Üniversitesi Merkez Kütüphanesi).
• Koçak, Cemil. (2010). İkinci Parti: Türkiye’de İki Partili Sîyasî Sistemin Kuruluş Yılları (1945-1950), C: I, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Koçak, Cemil. (2012). İktidar ve Demokratlar: Türkiye’de İki Partili Sîyasî Sistemin Kuruluş Yılları (1945-1950), C: II, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Koçak, Cemil:. (t.y.). “Siyasal Tarih (1923-1950), Yakınçağ Türkiye Tarihi 1908-1980, C: I, Haz. Sina Akşin, İstanbul: Milliyet Yayınları, s.127-211.
• Koraltan, Refik. (2013). Tek Parti Devrinden 27 Mayıs İhtilali’ne Demokratlar: DP’nin Kurucusu Anlatıyor, Haz. Kamil Maman. İstanbul: Timaş Yayınları.
• Koraltan ünlü “Dörtlü Takrir”i anlatıyor”. (15 Mayıs 1983). Milliyet.
• Nadi, Nadir. (29 Kasım 1945). “Bir karar, bir hatıra, bir düşünce”. Cumhuriyet,
• Nadi, Nadir. (31 Ağustos 1964). “DP’nin kuruluş hazırlıkları”. Cumhuriyet,
• Nadi, Nadir. (4 Aralık 1945). “Yeni Parti”. Cumhuriyet.
• “Refik Koraltan Parti İşlerindeki Vaziyetini Belli Etti”. 2 Ekim 1945. Vatan.
• “Refik Koraltan’ın not defteri”. (16 Mayıs 1983). Milliyet.
• “Refik Koraltan’ın not defteri”. (17 Mayıs 1983). Milliyet.
• Said Mekki. (23 Mayıs 1945). “Görüşmelerin özü”. Cumhuriyet.
• Sertel, Sabiha. (1986). Roman Gibi. İstanbul: Belge Yayınları.
• Sertel, Zekeriya. (1977). Hatırladıklarım, 3.bs., İstanbul: Gözlem Yayınları.
• Soysal, İlhami. (1 Kasım 1982). “Menderes kavrayışlı bir insan”. Milliyet.
• Şener, Erman. (21 Eylül 1987). “Demokrasimizde DP damgalı dönemeç 1946-47’nin öyküsü”. Milliyet.
• Tanör, Bülent. (2006). Osmanlı-Türk Anayasal Gelişmeleri, 14.bs., İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Tanyeli, Halit, Adnan Topsakaloğlu. (1958). İzahlı Demokrat Parti Kronolojisi 1945-1950. İstanbul: İstanbul Matbaası.
• TBMM Zabıt Ceridesi, Dönem: II, C: XIX.
• TBMM Zabıt Ceridesi, Dönem: VII, C: X.
• TBMM Tutanak Dergisi, Dönem: VII, C: XVII.
• TBMM Tutanak Dergisi, Dönem: VII, C: XVIII.
• Tezel, Yahya S. (2002). Cumhuriyet Döneminin İktisadi Tarihi (1923-1950), 5.bs., Ankara: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Toker, Metin. (1970). Tek Partiden Çok Partiye. İstanbul: Milliyet Yayınları, 1970.
• Tuna, Necdet. (11 Kasım 1976). “Toprak reformu nasıl engellendi? 1945-1971”. Cumhuriyet.
• Tunaya, Tarık Zafer. (1995). Türkiye’de Siyasî Partiler 1859-1952, 2.bs., İstanbul: Arba Yayınları.
• Turan, Şerafettin. (1999). Türk Devrim Tarihi IV: Çağdaşlık Yolunda Yeni Türkiye (Birinci Bölüm), Ankara: Bilgi Yayınevi.
• Us, Asım. (2012). Hatıra Notları, Haz. İsmail Dervişoğlu. İstanbul: Kitabevi Yayınları.
• Yalman, Ahmet Emin. (4 Ekim 1945). “Politika hayatında tesanüt imtihanı”. Vatan.
• “7 kırmızı oyu kimler verdi?”. (30 Mayıs 1945). Cumhuriyet.