MUHASEBE DENETİMİNDE BENFORD KANUNU VE ÖLÇEKTEN BAĞIMSIZLIK YÖNTEMİNİN TEST EDİLMESİ

Yıl 2019, Cilt: 3 Sayı: 3, 271 - 287, 30.12.2019

Ertuğrul Köse , Muhammet Özdemir

Öz

Benford Kanunu,
sayıların belirli hanelerinde her bir rakam için rakamların rastlanma
olasılıklarını öngören bir matematik kuralıdır. Benford Kanunu, muhtemel
hataların, potansiyel hilelerin veya diğer düzensizliklerin bulunması
noktasında denetçilere uygulaması basit ve etkin bir yol sağlamaktadır.
Araştırmacı, rakamsal analiz yolu ile incelediği verilerin rakamsal
dağılımlarına bakarak söz konusu verilerin şüpheli olup olmadığı hakkında fikir
sahibi olabilmektedir.

Araştırma Benford
Kanunu’nun ölçekten bağımsızlık özelliğinin belirlenmesi amacıyla yapılmıştır.
Çalışmada basamak dağılımı analizi için sayısal analiz testleri ve istatistiki
uygunluğu ölçmek için ortalama mutlak sapma testi kullanılmıştır. Söz konusu
testler Türkiye’de kimya sektöründe faaliyet gösteren bir şirketin para birimi
Türk Lirası olan satış faturalarından oluşan veri kümesine uygulanmıştır.
Araştırma kapsamında veri kümesinin para birimi, 2018 yılı ortalama Dolar/Türk Lirası
kuru ile Türk Lirası’ndan Dolar’a çevrilmiştir, yani ölçeği değiştirilmiştir. Analiz
sonucunda ölçeği değiştirilmiş veri kümesinin Benford dağılımına uyum anlamında
orijinal veri kümesi ile aynı karakteristik yapıya sahip olduğu görülmüştür.
Sonuç olarak, veri kümesinde şüphe uyandıran bir durum varsa Benford Kanunu’nun
bu durumu ölçeğe bağlı kalmaksızın tespit edebileceği belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Benford Kanunu, Ölçekten Bağımsızlık, Dijital Analiz, Muhasebe Denetimi, Hile Tespiti

Kaynakça

• Alagöz, A. ve Ay, M. (2003). “Muhasebe Denetiminde Benford Kanunu Temelli Dijital Analiz”. Selçuk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 2: 59- 76.
• Avcı, O. ve Demirci, Z. (2016). “Benford Kanunu’nun Vergi Denetiminde Kullanımı ve Bir Örnek Uygulama”. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 5: 2232- 2246.
• Benford, F. (1938). “The Law of Anomalous Numbers”. The American Philosophical Society, 7: 551- 572.
• Berger, A. (2011). “A Basic Theory Of Benford’s Law”. Probability Surveys, 8: 1- 126.
• Boztepe, E. (2013). “Benford Kanunu ve Muhasebe Denetiminde Kullanılabilirliği”. Ardahan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4: 73- 83.
• Busta, B. ve Weinberg, R. (1998). “Using Benford’s Law And Neural Networks As A Review Procedure”. Managerial Auditing Journal, 13: 356- 366.
• Carslaw, C. (1988). “Anomalies in Income Numbers: Evidence of Goal Oriented Behavior”. Accounting Review, 63: 321- 327.
• Christina, H., Julie, K. ve Weken, V. (2015). “Benford’s Law”. Experimental Mathematics Lab, University of Luxembourg, 1- 18.
• Clippe, P. ve Ausloos, M. (2012). “Benford’s Law And Theil Transform Of Financial Data”. Physica A: Statistical Mechanics and Its Applications, 391: 6556- 6567.
• Çalış, Y., Keleş, E. ve Engin, A. (2014). “Hilenin Ortaya Çıkartılmasında Bilgi Teknolojilerinin Önemi ve Bir Uygulama”. Muhasebe ve Finansman Dergisi, 63: 93- 108.
• Dall’Aglio, M. (2012). “Benford’s Law: Mathematical Properties and Forensic Accounting Applications”. Luiss Guido Carli University, 586: 1- 56.
• Drake, P. D. ve Nigrini, M. (2000). “Computer Assisted Analytical Procedures Using Benford’s Law”. Journal Of Accounting Education, 18: 127- 146.
• Elitaş, C. (2002). “Muhasebe Denetimi’nde Benford Kanunu”. Vergi Sorunları Dergisi, 170: 142- 152.
• Elitaş, C., Erdoğan, M., Erkan, M. ve Aydemir, O. (2014). Muhasebe Hilelerinin Denetiminde Benford Yasası. Ankara: Gazi Kitabevi.
• Erdoğan, M. (2001). “Muhasebe Hilelerinin Ortaya Çıkarılmasında Benford Yasası”. Muhasebe ve Denetime Bakış Dergisi, 3: 1- 8.
• Ertikin, K. (2017). “Hile Denetimi: Benford Yasası’nın Bilgisayar Destekli Kullanımına Yönelik Bir Hizmet İşletmesi Örneği”. Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, 19: 696- 726.
• Gupta, S. ve Christian, C. (1993). “New Evidence On Secondary Evasion”. Journal of the American Taxation Association, 15: 72- 93.
• Hill, T. P. (1996). “A Statistical Derivation Of The Significant-Digit Law”. Statistical Science, 10: 354- 363.
• Kıvraklar, M. K. ve Demirci, Ş. D. (2019). “Benford Yasası’nın Mali Denetim Alanında Kullanımı Üzerine Bir Uygulama”. Muhasebe ve Vergi Uygulamaları Dergisi, 12: 289- 316.
• Krakar, Z. (2009). “Application of Benford’s Law in Payment Systems Auditing”. JIOS, 33: 39- 51.
• Mehta, A. ve Bhavani, G. (2017). “Application of Forensic Tools To Detect Fraud: The Case Of Toshiba”. Journal Of Forensic & Investigative Accounting, 9: 1- 25.
• Newcomb, S. (1881). “Note on The Frequency of Use of The Different Digits in Natural Numbers”. American Journal of Mathematics, 4: 39- 40.
• Nigrini, M. (2011). Forensic Analytics. USA: Wiley Corporate.
• Nigrini, M. ve Mittermaier, L. (1997). “The Use Of Benford’s Law As An Aid in Analytical Procedures”. Auditing A Journal of Practice, 16: 52- 67.
• Nigrini, M. (1994). “Using Digital Frequencies To Detect Fraud”. The White Paper, 8: 3- 6.
• Öncü, M. A., Yücel, R. ve Özevin, O. (2018). “Benford Analizi ile Muhasebe Denetimi: Kamu Hastaneleri Üzerine Bir Uygulama”. Muhasebe ve Finansman Dergisi, 1- 22.
• Pinkham, R. (1961). “On The Distribution Of First Significant Digits”. Annals of Mathematical Statistics, 32: 1223- 1230.
• Rogers, T. (2014). “The 80/20 Rule or Pareto Principle”. Benford’s Law Part 2, (Çevrimiçi) http://www.intuitor.com/statistics/Benford's%20Law2.html.
• Shi, J., Ausloos, M. ve Zhu, T. (2018). “Benford’s Law First Significant Digit and Distribution Distances for Testing the Reliability of Financial Reports in Developing Countries”. Physica A: Statistical Mechanics and Its Applications, 492: 878- 888.
• Thomas, J. K. (1989). “Unusual Patterns In Reported Earnings”. The Accounting Review, 4: 773- 787.
• Türkyener, M. (2007). “Benford Kanunu ve Mali Denetimde Kullanımı”. Sayıştay Dergisi, 64: 111- 122.
• Uyar, A. ve Uzuner, M. T. (2014). “Benford Yasasının Sermaye Piyasasında Faaliyet Gösteren Aracı Kurumların Konsolide Bilançolarına Uygulanması”. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16: 95- 106.
• Uzuner, M. T. (2014). “Benford Yasasının Borsa İstanbul’da İşlem Gören Bankaların Konsolide Bilançolarına Uygulanması”. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 5: 95- 106.
• Varian, H. (1972). “Benford’s Law”. The American Statistician, 23: 65- 71.
• Wolz, M. ve Quick, R. (2005). “Benford’s Law In German Financial Statements”. Finance India, 19: 1285- 1302.
• Yanık, R. ve Samancı, T. (2013). “Benford Kanunu ve Muhasebe Verilerinde Uygulanmasına Ait Kamu Sektöründe Bir Uygulama”. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17: 335- 348.