TÜRK SİYASAL HAYATINDA DEMOKRATİKLEŞME SÜRECİNİN İKTİSADİ TARIMA ETKİSİ (1950-1960)

Yıl 2020, Cilt: 4 Sayı: 1, 72 - 82, 24.06.2020

Hasan Acar

Öz

Demokrat Parti iktidarı dönemi (1950-1960), Türk siyasal hayatında önemli dönemlerden biri olarak kabul edilir. Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşundan sonra, 27 yıl süren tek parti iktidarı dönemi, 14 Mayıs 1950 tarihinde yapılan seçimler sonucu sona ermiştir. Demokrat Parti’nin Adnan Menderes başkanlığındaki bu dönem içerisinde, Türkiye’nin NATO’ya girmesi ve Avrupa Ekonomik Topluluğu’na başvurusu, gerçekleşmiştir. Bunun yanında, iç siyasi gelişmeler dönem içerisinde dikkat çekmiştir. Demokrat Parti iktidar dönemi, siyasi gelişmelerin yanında ekonomi politikalarıyla da dikkat çekmiştir. İkinci Dünya Savaşı sonrasında, Anadolu coğrafyasında, halkın %80’i tarım alanlarında yaşam sürmüştür. Savaş sonrasında yeni kurulan dünya düzeni ve demokratikleşme çabaları, Türk siyasi ve iktisadi hayatını etkilemiştir. Bu dönem içerisinde, ABD tarafından yapılan Marshall yardımı, iktisadi, sosyal ve siyasi alanlarda etki sağlamıştır. Bu makale, bahsedilen bu bilgiler ışığında, Türk siyasi hayatının ilk çok partili seçimlerini kazanan Demokrat Parti’nin, iktidar döneminde izlediği iktisadi politikaların, tarım sektörüne olan etkilerini ortaya koyma amacındadır. Böylelikle, demokratikleşme süreci sonrasındaki ekonomik yaklaşımın, ne düzeyde başarılı olduğu ve sonuçlarının ne olduğu tartışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Türk Siyasal Hayatı, Demokrat Parti, Çok Partili Siyasi Hayat, Adnan Menderes, Tarım Politikaları

THE EFFECT OF DEMOCRATIZATION PROCESS ON ECONOMIC AGRICULTURE IN TURKISH POLITICAL LIFE (1950-1960)

Öz

The Democratic Party rule (1950-1960) is considered one of the important periods in Turkish political life. After the establishment of the Republic of Turkey, 27 years of one-party rule period, the result of the elections held on 14 May 1950, it has ended. Adnan Menderes's Democratic Party in this period in the presidency, Turkey's NATO entry and the application of the European Economic Community, has been realized. In addition, domestic political developments attracted attention during the period. The Democratic Party's ruling period has attracted attention with its economic policies as well as political developments. After the Second World War, 80% of the population lived in agricultural areas in the Anatolian geography. The world order and democratization efforts that were established after the war affected Turkish political and economic life. During this period, Marshall aid by the USA had an impact on economic, social and political fields. In the light of this information, this article aims to reveal the effects of the economic policies followed by the Democratic Party, which won the first multi-party elections of Turkish political life, in the ruling period. Thus, the level of success and the results of the economic approach after the democratization process were discussed.

Anahtar Kelimeler

Turkish Political Life, Democratic Party, Multi-Party Political Life, Adnan Menderes, Agricultural Policy

Kaynakça

• Akandere, O. (1998). Milli Şef Dönemi Çok Partili Hayata geçişte Rol Oynayan İç ve Dış Tesirler (1938-1945), İz Yayıncılık, İstanbul.
• Atay, F.R. (1946). “Yeni Seçimlere Doğru”, Ulus, 27 Nisan 1946.
• Albayrak, M. (2004). Türk Siyasi Tarihinde Demokrat Parti (1946-1960), Phoenix Yayınevi, Ankara.
• Çakıcı, S. (2013). “1950-1954 Arası Demokrat Parti’nin Tarım Politikası”, (Yüksek Lisans Tezi), Dokuz Eylül Üniversitesi, Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Enstitüsü, İzmir.
• Çavdar, T. (2003). Türkiye Ekonomisinin Tarihi 1900-1960, İmge Kitabevi, Ankara.
• Çınar, Y. (2018). “Modernleşme ve Bağımlılık Teorisinde Marshall Yardımı ve Türkiye”, MCBÜ Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt:16, Sayı:2.
• Çizmeli, Ş. (2007). Menderes Demokrasi Yıldızı, Arkadaş Yayınevi, Ankara.
• Doğruel, F. (1993). “Tarım Destekleme Politikaları ve Sonuçları: ABD, AT ve Türkiye”, İstanbul Ticaret Odası, İstanbul.
• Dikilitaş, O.S. (2007). “Demokrat Parti Hükümetlerinin Sosyo-Ekonomik Alandaki İcraatları (1950-1960)”, Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Erhan, Ç. (2012). “ABD ve NATO’yla İlişkiler”, Türk Dış Politikası, C.I, (ed.Baskın Oran), İstanbul.
• Goloğlu, M. (2013). Demokrasiye Geçiş, 1946-1950, Türkiye Cumhuriyeti Tarihi-IV, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul.
• Hilmi, U. (1959). Hatıralarım, Ayyıldız Matbaası, Ankara.
• Kırman, E. (2006). Çok Partili Döneme Geçiş Süreci ve Türk Siyasal Kültüründe Muhalefet Olgusunun Gelişimi (1946-1950), Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Isparta.
• Parasız, İ. (1998). Türkiye Ekonomisi 1923’ten Günümüze İktisat ve İstikrar Politikaları, Ezgi Kitabevi, Bursa.
• Sbarounis, A.J. (1951). “Marshall Planı ve Karşılıklı Güvenlik Ekonomisi” İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası, C.3.
• Tokgöz, E. (2009). “Türkiye’nin İktisadi Gelişme Tarihi 1914-2009, 9. Baskı, İmaj Kitabevi, Ankara.
• Tokgöz, E. (2010). “Cumhuriyet Döneminde Ekonomik Gelişmeler”, Türkiye Cumhuriyeti Tarihi II, Ankara.
• Tören, T. (2007). Yeniden Yapılanan Dünya Ekonomisinde Marshall Planı ve Türkiye Uygulaması, SAV Yayınları, İstanbul.
• Şahin, E. & Tunç B. (2015). “Demokrat Parti'nin Kuruluş Süreci ve DP-CHP Siyasi Mücadelesi (1945-1947)”, Sakarya: Sosyal ve Kültürel Araştırmalar Dergisi, Cilt:1, Sayı:2, s.31-69.
• Yılmaz, D. (2012). “Demokrat Parti’nin Tarım Politikasının Aydın Ölçeğinde Değerlendirilmesi (1950-1960)”, Yüksek Lisans Tezi, Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aydın.
• Yurtoğlu, N. (2014). Demokrat Parti Dönemi Tarım Politikaları ve Siyasi, Sosyal, Ekonomik Hayata Tesireleri (1950-1960), Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Atatürk İlkeleri ve İ İnkılâp Tarihi Enstitüsü, Ankara.
• Yücel, S. (2001). Demokrat Parti, Ülke Kitapları, İstanbul.