LONG TERM TRANSFORMATION OF HOUSING PRODUCTION CHARACTERISTICS IN TURKEY FROM 1964 TO 2009

Yıl 2020, Cilt: 4 Sayı: 1, 83 - 99, 24.06.2020

Murat Çiftçi

Öz

TÜRKİYE’DE KONUT ÜRETİM ÖZELLİKLERİNİN 1964-2019 ARASINDA UZUN DÖNEMLİ DÖNÜŞÜMÜ

Öz

Konut üretimi, sanayileşme ve beraberinde getirdiği kentleşmeyle birlikte hız kazanmıştır. Türkiye’de de Demokrat Parti döneminden itibaren hız kazanan kentleşme, konut ihtiyacının da süratle artışına yol açmıştır. Son yıllardaysa konut üretiminde çok ciddi sıçrama yaşanmıştır. Bu durum, 2008 küresel krizi sonrasında bollaşan yabancı sermayenin ülkemizde sabit sermaye yatırımları yerine verimsiz olduğu savunulan konut üretimine aktarıldığı eleştirilerini beraberinde getirmiştir. Bu çalışmada ise 1964-2019 arasındaki 56 yıllık dönemde apartman ve ev nitelikli konut üretiminde yaşanan gelişimin analizine odaklanılmıştır. Veriler TÜİK’ten derlenmiştir. 56 yıllık uzun dönem ise a) 1964-1979 için planlı kalkınma dönemi, b) 1980-2002 arası için neoliberal dönem, c) 2003-2019 arası için Adalet ve Kalkınma Partisi dönemi olarak 3 alt döneme ayrılarak alt dönemler arasında karşılaştırmalar gerçekleştirilmiştir. Elde edilen bulgular, konut üretiminin sürekli arttığını göstermektedir. Konut üretiminde apartmanların büyüklüğü her geçen gün yükselirken apartman başına düşen daire sayısı da süratle artmıştır. Buysa apartmanların hem m2 hem de daire sayısı cinsinden büyüdüğüdür. Hem daire hem müstakil ev büyüklüğüyse özellikle 2003 sonrasında çok keskin şekilde artmıştır. Gerek daire gerekse de müstakil ev büyüklüğünde yaşanan artış, üretilen konut niteliğinde de düzenli olarak iyileşmenin yaşandığını, diğer bir deyişle lüks niteliğinde olduğunu desteklemektedir.

Anahtar Kelimeler

Konut piyasası, konut üretimi

Kaynakça

• Adaman, F. ve Ç. Keyder (2006). Türkiye’de Büyük Kentlerin, Gecekondu ve Çöküntü Mahallelerinde Yaşanan Yoksulluk ve Sosyal Dışlanma. İstanbul, Araştırma Raporu. Akalın, M. (2016). “Sosyal Konutların Türkiye’nin Konut Politikaları İçerisindeki Yeri ve Toki’nin Sosyal Konut Uygulamaları”. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 26 (1): 107-123. Aksoylu, S. (2015). “Development of the Urban Periphery and Issues Related to Urban Landscape Due to Gated Communities”. Journalism and Mass Communication, 5 (8): 415-427. Akyol Altun, T. D. (2010). “Kapalı Konut Siteleri ve ‘Mahalle’ Kavramı”. İdealkent Dergisi, 2: 216-244. Akyol Altun, T. D. (2012). “İzmir’de Yeni Bir Konut Üretim Süreci Olarak Kapalı Konut Siteleri”. İdealkent Dergisi, 6: 40-61. Aydın, S. (2012). “İstanbul’da “Orta Sınıf” ve Kapalı Siteler”, İdealkent Dergisi, 6: 96-123 Bekdemir, A. P. (2007). “İstanbul - Bahçeşehir Toplukonut Yerleşmesinde Dış Mekân Kullanım Olanaklarının İrdelenmesi”. İÜ Orman Fakültesi Dergisi, 57 (1): 81-105. Bektaş, Y. ve A. Türkün (2017). “Kentsel Dönüşümde Karma Gelirli Konut Stratejisi ve Türkiye’ye Özgü Dinamikler: Ankara Altındağ-Gültepe Örneği”. Megaron, 11 (2): 263-279. Berköz, L. (2012). “Güvenlikli Yerleşimler: Konut Kullanıcılarının Yaşam Tercihlerindeki Değişim”. İdealkent Dergisi, 6: 172-189. Bozdoğan, S. (1996). “Vernacular Architecture and Identity Politics: The Case of the "Turkish House". Traditional Dwellings and Settlements Review, 7 (2): 7-18. Çelikyay, H. Selma (2017). “Kent İmgelerinin Kamusal Alanı Tariflemedeki Rolü”. s. 19-41, Editör: H. Selma Çelikyay, Kamusal Alanların Mekânsal Organizasyonu, Bartın Üniversitesi yayınları, Bartın. Çoban, A. N. (2012). “Cumhuriyetin İlanından Günümüze Konut Politikası”. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 67(3): 75-108. Derin Öncel, A. ve G. Özaydın (2012). “Kapalı Site Olgusunun Değişim Sürecine Bir Bakış: Beykoz Soğuksu Örneği”. İdealkent Dergisi, 6: 62-83. Dinçer, İ. ve Z. M. Enlil (2002). “Eski Kent Merkezinde Yeni Yoksullar: Tarlabaşı-İstanbul”. s. 415-424, Yoksulluk Kent Yoksulluğu ve Planlama konulu Dünya Şehircilik Günü 26. Kolokyumu, Ankara. 6-8. Kasım.2002 TMMOB Şehir Plancıları Odası ve Gazi Üniversitesi. Yoksulluk Kent Yoksulluğu ve Planlama Bildiri Kitabı. Dinçer, İ., Z. Enlil ve Y. Evren (2009). “İstanbul’un Koruma Alanlarının Değerlendirilmesi”. Megaron, 4 (1): 81-95. Dirimtekin, H. (1969). “Konut Ekonomisi”. Eskişehir İktisadi ve Ticari İlimler Akademisi Dergisi, 5 (1): 8-22. Gökgür, P. (2017). “Kamusal Alanın Değişimini ve Dönüşümünü Etkileyen Faktörler”. s. 1-18, Editör: H. Selma Çelikyay, Kamusal Alanların Mekânsal Organizasyonu, Bartın Üniversitesi yayınları, Bartın. Görgülü, T. (2016). “Apartman Tipolojisinde Geçmişten Bugüne; Kira Apartmanından “Rezidans’a” Geçiş”. TÜBA-KED, 14: 165-178. Güney, S. (2009). “Mortgage Krizi Ve Yapı Kooperatifleri”, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 8 (30): 167-180 Güzey, Ö. (2012). “Türkiye’de Kentsel Dönüşüm Uygulamaları: Neo-Liberal Kent Politikaları, Yeni Kentsel Aktörler ve Gecekondu Alanları”. İdealkent Dergisi, 7: 64-83. İnce, E. ve İ. Dinçer (2017). “Marka Kent Bağlamında Kent Kimliğinin Konut Projelerinin Pazarlanmasında Kullanılması: İstanbul Örneği”. Megaron, 12 (4): 635-646. Keleş, R. (1961). “Şehir Plancılığımızı İlgilendiren Yeni Gelişmelerden Bazıları”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 16 (4): 247-256. Keleş, R. (1965). “Bölgesel ve Mahalli İdarelerin Planlı Kalkınmadaki Rolü”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 20 (1): 419-426. Keleş, R. (1970). “Türkiye de Şehirleşme Eğilimleri”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 25 (4): 41-83. Keleş, R. (1976). “İdeolojiler, Kent Politikaları ve Üçüncü Dünya”. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 31 (1): 29-52. Keleş, R. (1988). “Dar Gelirli Kentliler İçin Bir Konut Edindirme Yöntemi: Evini Yapana Yardım”. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 43 (1): 81-112. Keleş, R. (1966). “Sosyal Konut Politikası Kavramı Üzerinde Bir Deneme ve Türkiye de Sosyal Konut Politikası”. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 21 (2): 167-234. Kıray, M. B. (1998). Gecekondular”. s. 19-27, Kentleşme Yazıları, Bağlam Yayıncılık, İstanbul. Kıray, M. B. (1972). Gecekondu: Az Gelişmiş Ülkelerde Hızla Topraktan Kopma ve Kentle Bütünleşememe”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 27 (3): 561-573. Kurtuluş, H. (2006). “Kentsel Dönüşüme Modern Kent Mitinin Çöküşü Çerçevesinden Bakmak”. Planlama, 2006/2, 7-11. Kurtuluş, H. (2011). “Gated Communities As A Representation of New Upper and Middle Classes In Istanbul”. İ.Ü. Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 44: 49-65. Özaslan, N., Akalın, A. ve C. Wilson (2011). “Postmodernism and Consumer Culture: Image-Production Via Residential Architecture in Post-1980s Turkey”. African Journal of Business Management, 5 (7): 2597-2606. Özbek Eren, İ. (2012). “Türkiye’de Dönüşen Kentlerin Son Kalesi: Kent Kurucu Öğe Olarak Osmanlı'dan Günümüze 'Mahalle'”. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 9 (2) : 1547-1568. Özkan T., E. ve S. Kozaman Som (2009). ”Sosyo-Mekânsal Ayrışmada Korunaklı Konut Yerleşmeleri: İstanbul Örneği”. Megaron, 4(3): 121-130. Pérouse, J.F. (2012). “Kapalı Dikey Rezidanslar ve Üst Sınıfların Merkeze Koşullu Dönüş Eğilimi: Eleştirel Bir Değerlendirme”, İdealkent Dergisi. 6: 84-95. Rodvin, L. (1961). “İktisaden Gelişen Ülkelerde Büyük Şehir Politikası”, Çev. Ruşen Keleş, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi. 16 (1): 19-35. Sipahi, E. B. (2012). ““Yeni” Liberalizmin “Yeni” Yaşam Alanları Olarak Güvenlikli Siteler: Konya Örneği”. İdealkent Dergisi, 7: 110-135. Su, Ö. ve B. Kaplan (2017). Konut Pazarlamasında Pazarlama Karması Stratejileri Üzerine Bir Araştırma”, Bartın Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi. 8(15): 1-26. Şen, B. (2011). “Kentsel Mekânda Üçlü İttifak: Sanayisizleşme, Soylulaştırma, Yeni Orta Sınıf”, İ.Ü. Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi. 44: 1-21. Tanülkü, B. (2012). “Gated communities: From “Self-Sufficient Towns” to “Active Urban Agents”. Geoforum, 43: 518–528. Tanülkü, B. (2012). “Güvenlikli Siteler Arası Rekabet: “Ahlâklı Kapitalizm”in Kimlik Üzerindeki Etkisi”. İdealkent Dergisi, 6: 124-153. Tekeli, İ. (1995). “Bir Modernite Projesi Olarak Türkiye’de Kent Planlaması”. Ege Mimarlık, 16: 51-55. Turan, N. (1993). “Konut Sorununun Çözümünde Belediye, Kooperatif ve Toplu Konut İdaresi'nin Rolü”. Eskişehir Anadolu Üniversitesi İİBF Dergisi, 11 (1-2): 45-57. Yılmaz, E. (2016). “Konut Sorunu ve Toplu Konut Üretiminde Toki’nin ve Belediyelerin Rolü”. Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3 (7): 31-50.