Hasta Yakınlarının Palyatif Bakıma İlişkin Görüşlerinin Bakım Verici Yüküne Etkisi

Yıl 2022, Cilt: 8 Sayı: 1, 32 - 39, 21.03.2022

Özlem Duman , Afitap Özdelikara

https://doi.org/10.30934/kusbed.945640

Cited By: 1

Öz

Amaç: Bu araştırma Palyatif Bakım Ünitesinde yatan hastaların yakınlarının palyatif bakıma ilişkin görüşlerinin bakım verici yüküne etkisini belirlemek amacıyla yapılmıştır.
Yöntem: Tanımlayıcı nitelikte tasarlanan araştırma Nisan 2018- Mart 2019 tarihleri arasında Sivas Numune Hastanesi Palyatif Bakım Ünitesinde yürütülmüştür. Araştırma örneklemini araştırmaya dahil edilme kriterlerini taşıyan 111 hasta yakını oluşturmaktadır. Araştırmanın verileri anket toplama yöntemi ile toplanmıştır. Veriler Hasta Tanıtım Formu, Bakım Verici Tanıtım Formu ve Zarit Bakım Verme Yükü Ölçeği (ZBYÖ) (min-max:0-88) aracılığı ile toplanmıştır. Verilerin analizinde frekans, ortalama, standart sapma, tek yönlü varyans analizi, bağımsız örneklem t testi, Kruskal Wallis test istatistiği kullanılmıştır. İstatistiksel anlamlılık p<0,05 olarak alınmıştır.
Bulgular: Araştırmada ZBYÖ puan ortalaması 29,7 ± 12,6 olarak bulunmuştur. Bakım verme ve hastalığa ilişkin özelliklerin ZBYÖ puan ortalamasını etkilemediği belirlenmiştir. ZBYÖ puan ortalaması “Hasta yakınlarının hastamın hastanede huzurlu olmadığını düşünüyorum” görüşüne verdikleri yanıta göre farklılık göstermektedir (p=0,006).
Sonuç: Bu araştırmada hasta yakınlarının palyatif bakıma ilişkin görüşlerinin bakım verici yükünü anlamlı derecede etkilemediği belirlenmiştir. Ancak hastasının hastanede huzurlu olma görüşüne göre bakım verici yükünün anlamlı derecede etkilendiği belirlenmiştir. Hemşirelerin hasta yakınlarının palyatif bakıma ilişkin görüşlerini dikkate almaları ve bu doğrultuda tedavi ve bakımı planlamaları, uygulamaları ve sonuçlarını değerlendirmeleri gerekmektedir.

Anahtar Kelimeler

Bakım verici yükü, Hasta, Hasta yakını, Hemşire, Palyatif bakım

The Effect of Views of Patients Relatives about Paliative Care on Caregiver Burden

Öz

Objective: The aim of this study was to determine the effect of the opinions of the relatives of the inpatients in the Palliative Care Unit on the caregiver burden.
Methods: The descriptive study was carried out between 1 April 2018 and 31 March 2019 in Sivas Numune Hospital Palliative Care Unit. The sample of the research consists of 111 caregiver who meet the inclusion criteria. The data of the research were collected by using questionnaire collection method. The data were collected through the Patient Information Form, the Caregiver Identification Form and Opinions of Palliative Care and the Zarit Burden Interview (ZBI). Frequency, mean, standard deviation, one way variance analysis, independent samples t test, Kruskal Wallis test statistics were used. Statistical significance was taken as p<0.05.
Results: In the study, Cronbach's the mean score was 29.7 ± 12.6. It was determined that the characteristics of caregiving and illness did not affect the mean ZBI score. The mean ZBI score differed according to the response of “I think that my patient are not peaceful in the hospital” (p = 0.006).
Conclusion: In this study, it was determined that the opinions of the relatives of the patient about palliative care did not significantly affect the caregiver burden. However, caregiver burden was found to be significantly affected according to the patient's view of being peaceful in the hospital. Nurses should take into account the opinions of the relatives of the patients about palliative care and, accordingly, plan treatment, care, and evaluate the results and results.

Anahtar Kelimeler

Caregiver burden, patient, paliative care, nurse, the relatives of the patient

Kaynakça

• Uzelli Yılmaz D, Sarı D. Kronik hastalığı olan hastalara bakım veren yakınlarının uyku kalitesi ve yorgunluk düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 2017;20:2.
• Küçükgüçlü Ö, Esen A, Yener G. Bakımverenlerin yükü envanterinin Türk toplumu için geçerlik ve güvenirliğinin incelenmesi. J.Neurol.Sci.[Turk] 2009:26(1);60-73.
• Papatya K, Sevinç KT, Çiltaş Nadire Y, Doğan M. Palyatif bakım kliniğinde yatan hastaların bakım vericilerinin bakım yükü ve sosyal destek düzeylerinin belirlenmesi. International Health Sciences Conference (IENSC 2018), 14-17 November 2018, Türkiye.
• Mollaoğlu M, Özkan Tuncay F, Kars Fertelli T. İnmeli hasta bakım vericilerinde bakım yükü ve etkileyen faktörler. DEUHYO ED, 2011;4(3): 125-130.
• Madenoğlu Kıvanç M. Türkiye’de palyatif bakım hizmetleri. HSP, 2017;4(2):132-135. doi: 10.17681/hsp-dergisi.316894
• Rosa E, Lussignoli G, Sabbatini F, Chiappa A, Di Cesare S, Lamanna L, Zanetti O. Needs of caregivers of the patients with dementia. Arch Gerontol Geriatr. 2010;51(1):54-8. doi: 10.1016/j.archger.2009.07.008.
• Kaçmaz N, Kocaman Yıldırım N, Özkan M. Kanser hastalarının hasta yakınları/bakım vericileri: yaşadıkları ve gereksinimleri. EGEHFD, 2015;31(2):98-112.
• Tanrıverdi G. Bakım Verenler Açısından Kronik Hastalık Yükü. İçinde: Editörler. Ovayolu N, Ovayolu Ö. Editör, Temel İç Hastalıkları Hemşireliği ve Farklı Boyutlarıyla Kronik Hastalıklar. 2. Baskı, Adana, Çukurova Nobel Tıp Kitabevi, 2017;395-400.
• İnci F, Erdem M. Bakım verme yükü ölçeği ’nin Türkçe 'ye uyarlanması geçerlilik ve güvenilirliği. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 2008;11(4):85-95.
• Yilmaz A, Turan E, Gundogar D. Predictors of burnout in the family caregivers of Alzheimer's disease: evidence from Turkey. Australas J Ageing. 2009;28(1):16-21. doi: 10.1111/j.1741-6612.2008.00319.x
• Ahmad Zubaidi ZS, Ariffin F, Oun CTC, Katiman D. Caregiver burden among informal caregivers in the largest specialized palliative care unit in Malaysia: a cross sectional study. BMC Palliat Care. 2020;8;19(1):186. doi: 10.1186/s12904-020-00691-1.
• Gülpak M, Kocaöz S. Hemodiyaliz tedavisi alanlara bakım veren bireylerin bakım yükü ve etkileyen faktörler. TSK Koruyucu Hekimlik Bulteni, 2014;13(2):99-108.
• Zaybak A, Güneş Ü, İsmailoğlu EG, Ülker E. Yatağa bağımlı hastalara bakım veren bireylerin bakım yüklerinin belirlenmesi. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 2012;15(1):48-54.
• Alam S, Hannon B, Zimmermann C. Palliative Care for Family Caregivers. J Clin Oncol. 2020; 20;38(9):926-936. doi: 10.1200/JCO.19.00018. doi:10.1200/JCO.19. 00018
• Kocakafa G.E. Palyatif bakım ünitesinde yatan hastalara bakım veren hasta yakınlarının bakım verme yüklerinin belirlenmesi. .[Yüksek lisans tezi]. İstanbul, Türkiye. Marmara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü; 2019.
• Orak O.S, Sezgin S. Kanser hastasına bakım veren aile bireylerinin bakım verme yüklerinin belirlenmesi. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi, 2015;6(1):33-39 doi: 10.5505/phd.2015.02986.
• Budak S. Palyatif bakım alan peg (perkütan endoskopik gastrostomi) ve ng (nazogastrik)’ li hastalara bakım verenlerin bakım yükü ve yaşam kalitesinin incelenmesi. [Yüksek lisans tezi]. Balıkesir, Türkiye. Balıkesir Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü; 2019
• Wadhwa D, Burman D, Swami N, Rodin G, Lo C, Zimmermann C. Quality of life and mental health in caregivers of outpatients with advanced cancer. Psychooncology. 2013;22(2):403-10. doi: 10.1002/pon.2104.
• Pawl JD, Lee SY, Clark PC, Sherwood PR. Sleep loss and its effects on health of family caregivers of individuals with primary malignant brain tumors. Res Nurs Health. 2013;36(4):386-99. doi: 10.1002/nur.21545.
• Mosher CE, Champion VL, Azzoli CG, Hanna N, Jalal SI, Fakiris AJ. et al. Economic and social changes among distressed family caregivers of lung cancer patients. Support Care Cancer 2013;21(3):819-826.
• Bilgehan T, İnkaya B. Palyatif Hastalarına Bakım Veren Bireylerin Bakım Yükü Ve Etkileyen Faktörler. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 2021; 24(1): 51-58.
• Freeman, S., Kurosawa, H., Ebihira, S. and Kohzuki, M. Caregiving burden for the oldest old: a population based study of centenarian caregivers in northern japan. Arch Gerontol Geriatr, 2010;50(3): 282-291. doi: 10.1016/j.archger.2009.04.008.
• Or R, Kartal A. Yaşlıya bakım veren aile bireylerinin bakım verme yükü ve bakım verenin iyilik hali. Yüksek lisans tezi]. Denizli, Türkiye Pamukkale Üniversitesi Sağlık Bilimler Enstitüsü; 2013.
• Erkan H, Altuntaş M. Evde Sağlık Hizmeti Alan Hastalarda Bakım Yükünün Değerlendirilmesi. Ankara Med J. 2019; 19(3): 591-601. doi:10.17098/amj.624528
• Koşar Yurtseven İ. Kanserli hastalara bakım veren aile üyelerinin, bakım yükü ve tükenmişlik düzeylerinin belirlenmesi. [Yüksek lisans tezi]. İstanbul, Türkiye Marmara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü; 2018.
• Yeşil T, Çetinkaya Uslusoy E, Korkmaz M. Kronik hastalığı olanlara bakım verenlerin bakım yükü ve yaşam kalitesinin incelenmesi. GÜSBD, 2016;5(4):54-66.
• Küçükoğlu E. Kemoterapi alan hastaların bakım verenlerinin karşılanmamış gereksinimleri, bakım yükü, anksiyete ve depresyon düzeyleri. [Yüksek lisans tezi]. Ankara, Türkiye. Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü; 2019.
• Yaşar F. Kronik obstrüktif akciğer hastalığı olan bireylerin primer bakım vericilerinin gereksinimleri, bakım verme yükü ve etkileyen faktörlerin belirlenmesi. .[Yüksek lisans tezi]. Ankara, Türkiye. Başkent Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü; 2008.
• Kol R, Karabulutlu E,Y. Examination of The Care Burden and Well-Being of Caregivers of İndividuals with Chronic Disease. Kocaeli Med J. 2021;10(1): 118-127 doi: 10.5505/ktd.2021.04764
• Al Qadire M, Aloush S, Alkhalaileh M, Qandeel H, Al-Sabbah H. Burden among parentsöof children with cancer in jordan: prevalence and predictors. Cancer Nursing, 2020;43(5):396-401 doi: 10.1097/NCC.0000000000000724.
• Egici M.T, Kök Can M, Toprak D, Öztürk G.Z, Esen E.S, Özen B, Sürekci N. Palyatif bakım merkezlerinde tedavi gören hastalara bakım veren bireylerin bakım yükleri ve tükenmişlik durumları. JAREN, 2019;5(2):123-131 doi:10.5222/jaren.2019.38247
• Özdemir Ü, Taşçı S, Kartın P, Çürük GN, Nemli A, Karaca H. Kemoterapi alan bireylerin fonksiyonel durumu ve bakım verenlerin yükü. Erciyes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 2017;4(1):49-62.
• Uğur Ö, Fadıloğlu Z.Ç. Kanser hastasına bakım verenlere uygulanan planlı eğitimin bakım veren yükü üzerine etkisi. Cumhuriyet Hemşirelik Dergisi, 2012;53-58
• Perpiñá-Galvañ, Orts-Beneito, Fernández-Alcántara, García-Sanjuán, García-Caro, Cabañero-Martínez. Level of Burden and Health-Related Quality of Life in Caregivers of Palliative Care Patients. IJERPH, 2019;16(23), 4806. doi:10.3390/ijerph16234806
• Gök Metin Z, Helvacı A. Kalp yetersizliği hastalarına bakım veren aile üyelerinde algılanan bakım yükü ve etkileyen faktörler. Kardiyovasküler Hemşirelik Dergisi,. 2019; 10(22): 59-66. doi: 10.5543/khd.2019.59454
• Düzgün G , Uzun M , Topaloğlu Ö , Taşkıran E , Köse T , Akar H . Dahiliye yoğun bakım ve palyatif bakım hizmeti almış hastaların yakınlarının yas süreçlerinin karşılaştırılması. İstanbul Bilim Üniversitesi Florence Nightingale Tıp Dergisi, 2016; 2(4): 250-255. doi: 10.5606/fng.btd.2016.045.
• Topkaya Ö. Kanser hastalarının palyatif bakım gereksinimleri ile hasta ve ailelerinin palyatif bakıma ilişkin bilgi ve beklentilerinin incelenmesi. .[Yüksek lisans tezi]. İstanbul, Türkiye. Okan Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü; 2018.
• Meier MD. Palliative care in U.S. Hospitals: implications for access to quality healthcare, Testimony Prepared For The United States Senate Special Committee on Aging 2008:1-23.
• Kara T. Terminal dönem kanser hastası yakınlarının palyatif bakımla ilgili görüşleri. [Yüksek lisans]. İstanbul, Türkiye. Marmara Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü; 2017.
• Işıkhan V. Terminal dönemdeki kanser hastalarının ölüm yeri tercihleri. Türk OnkolojiDergisi 2008;23(1):34-44
• Özçelik H, Fadıloğlu Ç, Uyar M, Karabulut B. Kanser hastaları ve aileleri içi palyatif bakım. Üniversiteliler Ofset, İzmir, 2010:71.
• Eser U, Küçük İG, Dilli UD, Öngel K. Palyatif hasta yakınlarının gündüzlü hasta bakımına bakış açısı. Klinik Tıp Aile Hekimliği Dergisi 2018;10(2):31-34.
• Greenwood N, Holley J, Ellmers T, Mein G, Cloud G. Qualitative focus group study investigating experiences of accessing and engaging with social care services: perspectives of carers from diverse ethnic groups caring for stroke survivors. BMJ Open, 2016;6(1):009498.
• Qiu X, Sit JWH, Koo FK. The influence of Chinese culture on family caregivers of stroke survivors: A qualitative study. J Clin Nurs. 2018;27(1-2):e309-e319. doi: 10.1111/jocn.13947.
• Zimmermann C, Swami N, Krzyzanowska M, Leighl N, Rydall A, Rodin G. et al. Perceptions of palliative care among patients with advanced cancer and their caregivers. CMAJ, 2016;12;188(10):E217-E227. doi: 10.1503/cmaj.151171.
• De Cola MC, Lo Buono V, Mento A, Foti M, Marino S, Bramanti P. et al. Unmet Needs for Family Caregivers of Elderly People With Dementia Living in Italy: What Do We Know So Far and What Should We Do Next? Inquiry, 2017;1;54. doi: 10.1177/0046958017713708.