HALVETİ ŞEYHLERDEN DÖRT KUŞAK UŞŞAKİ ŞAİR

Yıl 2017, Cilt: 1 Sayı: 1, 1 - 10, 31.12.2017

Lokman Taşkesenlioğlu

Öz

Halvetilik,
Türk-İslam dünyasının en yaygın tarikatlarından biridir. 14.yy’da
Azerbaycan’dan yayılmaya başlayarak Osmanlı coğrafyasına ulaşan tarikatın zaman
içinde pek çok farklı kolu oluşmuş, bu nedenle “tarikatların anası” olarak
nitelendirilmiştir. Tarihsel süreç içerisinde Anadolu’daki yüzlerce Halveti
tekkesinin mevcudiyeti, bu tekkelerde yetişen pek çok mutasavvıfın
düşüncelerini şiirle ifade etmesi ve Türkiye’nin hemen her yerindeki
kütüphanelerde Halvetiliğe mensup şairlerin yazmalarının olması göz önünde
bulundurulduğunda tarikatın edebiyat için, edebiyatın da tarikat için değeri
anlaşılmış olur.

Bu çalışmada
Halvetiliğin en önemli kollarından olan Uşşakilik silsilesi içinde mevcut dört
kuşak şeyhin; Hasan Hüsameddin Uşşaki, Memi Can  Saruhani, Ömer Karibi ve Cahidi
Ahmed Efendi’nin hayatları, dünya görüşleri ve eserleri hakkında bilgi
verilecek, şiirlerinden güzide örnekler sunularak edebi değerleri ortaya
konulmaya çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Halvetilik, Uşşakilik, Divan Şiiri

Kaynakça

• Akkuş, M. (1998). “Hüsâmeddin Uşşâkī”. TDV İslam ansiklopedisi. C. 18. TDV Yayınları.Azamat, N. (1993). “Cahidi Ahmed Efendi”. TDV İslam ansiklopedisi. C. 7. TDV Yayınları.Cahidi Ahmed Efendi, Dîvân, Süleymaniye Kütüphanesi Hasan Hüsnü Paşa Koleksiyonu, no 796.Cahidi Ahmed Efendi, Dîvân, Süleymaniye Kütüphanesi Uşşaki Tekkesi, no 245.Canım, R. (1995). Edirne şairleri. Akçağ Yayınları.Ceyhan, S. (2015), Türkiye’de Tarikatlar. S. Ceyhan (Ed.). İsam Yayınları.Derin, F.Ç., Çabuk, V. (1985), Hafız Hüseyin Ayvansarayi mecmua-i tevarih. Edebiyat Fakültesi Basımevi.Ekinci, E. B. (2012), “Sultandan Evliya Olur mu”, Türkiye Gazetesi, 19 Aralık 2012.Er, H. (2008, Ağustos). Ahmed Câhidî Efendi ve bilinmeyen iki dinî-ahlakî eseri. Eceabat Değerleri Sempozyumu’nda sunulmuş bildiri. Çanakkale. Eren, S. N. (1996). Pir Seyyid Hasan Hüsameddin Uşşaki. Uşşaki Vakfı Yayınları.Eyüboğlu, İ. Z. (1993). Bütün yönleriyle tasavvuf ve tarikatlar mezhepler tarihi. Der Yayınları.Hüsâmî Şeyh Ahmed Efendî, Dîvân, Milli Kütüphane, Fahri Bilge, no: 327.Hüseyin Vassaf, (2015). Sefine-i Evliya. Haz. Mehmet Akkuş, Ali Yılmaz. Kitabevi.Kahraman, S. A., Dağlı, Y. (2013), Günümüz Türkçesiyle Evliya Çelebi seyahatnamesi. Yapı Kredi Yayınları.Kâtip Çelebi, (2014), Keşfü’z-Zünun. Tarih Vakfı Yurt Yayınları.Kılıç, M. E. (2001). Kutub Ömer Dede (Karîbî): Gelibolulu bir Halvetî-Uşşâkî şeyhi ve şiirleri. Avrupa’ya İlk Adım Uluslararası Sempozyumu’nda sunulmuş bildiri. İstanbul. Kılıç, M. E. (2002). Manisalı Şeyh Memîcân-ı Sarûhânî (v. 1008-1600) ve eserlerinde Mevlânâ’dan tesirler. I. Uluslararası Mevlânâ, Mesnevî ve Mevlevîhâneler Sempozyumu’nda sunulmuş bildiri. Manisa. Kılıç, M. E. (2004), “Memi Can”. TDV İslam ansiklopedisi. C. 39. TDV Yayınları.Kılıç, M. E. (2016). Anadolu ve tasavvuf tarihine notlar II, Sufi Kitap.Memîcan Saruhani, Dîvân, Süleymaniye Kütüphanesi, Hasan Hüsnü Paşa, no: 796.Özcan, A. (1989), Nevizâde Atâyî, Hadâiku’l-Hakâ’ik fi Tekmileti’ş-Şakâik, Çağrı Yayınları.Özdamar, M. (2001). Hüsameddin Uşşaki ve Uşşakiler. Kırk Kandil Yayınları.Sadık Vicdani, (1995). Tomar-ı Turuk-ı aliyye. Haz. İrfan Gündüz. Enderun Yayınevi.Serin, R. (1984). İslam tasavvufunda Halvetilik ve Halvetiler. Enderun Yayınevi.Soylu, S. (2009). Çanakkale’nin gizli hazinesi Ahmed Câhidî Sultan - bir inci yıldız. Ata Ofset. Şapolyo, E. B. (1964). Mezhepler ve Tarikatlar Tarihi, Türkiye Yayınları.Taşkesenlioğlu, L. (2017). Kilitbahir erenlerinden Cahidi Ahmed Efendi ve divanı. Gece Yayınları.Tayşi, M. S. (2003). “Cahidi Ahmed Efendi”. Sahabeden günümüze Allah dostları. Şule Yayınevi.