SAĞLIK ÇALIŞANLARININ TÜKENMİŞLİK, İŞ DOYUMU DÜZEYLERİ VE YAŞAM DOYUMUNUN İNCELENMESİ

Yıl 2016, Cilt: 18 Sayı: 2, 51 - 63, 31.08.2016

Özlem Tekir , Celalettin Çevik Selma Arık Gözde Çetin

https://doi.org/10.24938/kutfd.252677

Cited By: 40

Öz

Giriş: Bu araştırma sağlık çalışanlarının
tükenmişlik, iş doyumu düzeyleri ve yaşam doyumunun incelenmesi amacıyla
yürütülmüştür.

Gereç ve
Yöntem: Kesitsel
tipte olan bu çalışma, Manisa Soma Devlet Hastanesinde çalışan ve araştırmaya
katılmayı kabul eden 142 katılımcı ile yüz yüze görüşülerek yürütülmüştür.
Anket formu; kişisel bilgi formu, Minnesota İş Doyumu Ölçeği, Maslach
Tükenmişlik Ölçeği ve Yaşam Doyumu Ölçeğinden oluşmaktadır. İstatistiksel
çözümlemede tanımlayıcı veriler sayı ve yüzdelerle, gruplar arası ortalamalar t
testi, Mann Whitney U testi, ANOVA, Kruskal Wallis Varyans Analizi ile
ölçeklerin arasındaki ilişki pearson korelasyon analizi ile
değerlendirilmiştir.

Bulgular: Araştırma grubunun %77.5’i
kadın, %34.5’i önlisans mezunu,%50.7’si hemşire, %66.2’si kadrolu çalışan, %31.7’si
cerrahi kliniklerde çalışanlardan oluşmaktadır. Araştırma grubunun yaş
ortalaması 32.71±8.57, Minnesota İçsel Doyum Ölçeği (MİDÖ) puan ortalaması 40.21±6.65,
Minnesota Dışsal Doyum Ölçeği (MDDÖ) puan ortalaması 24.55±6.91, Minnesota
Genel Doyum Ölçeği (MGDÖ) puan ortalaması 64.76±11.95, Maslach Tükenmişlik
Ölçeği Duygusal Tükenme (MTÖ-DT) puan ortalaması 26.02±6.14, Maslach
Tükenmişlik Ölçeği Duyarsızlaşma (MTÖ-D) puan ortalaması 10.83±3.32, Maslach
Tükenmişlik Ölçeği Kişisel Başarı (MTÖ-KB) puan ortalaması 23.57±7.45, Yaşam
Doyumu Ölçeği (YDÖ) puan ortalaması 22.49±6.2’dir. Nöbet tutarak çalışanların
MTÖ-DT ortalaması gündüz çalışanlara göre anlamlı olarak yüksektir (p<0.05).
İş yükü fazla olanlarda MİDÖ, MDDÖ, MGDÖ, YDÖ puan ortalamaları anlamlı
olarak düşüktür (p<0.05). İş yükü fazla olanlarda MDT ve MKB ortalamaları
anlamlı olarak yüksektir (p<0.05). İş yükü fazla olanlarda MİDÖ, MDDÖ, MGDÖ,
YDÖ ortalamaları anlamlı olarak daha düşüktür (p<0.05). MTÖ-DT ve MTÖ-KB
ortalamaları ise iş yükü fazla olanlarda daha yüksektir (p<0.05). Hekimlerde
MİDÖ, MDDÖ ve MGDÖ ortalaması diğer gruplara göre anlamlı olarak daha yüksektir
(p<0.05).

Sonuç: Çalışma süresi fazla
olanlarda, mesleğini isteyerek seçenlerde, hekimlerde iş doyumu daha yüksektir.
İş yükünün fazla olduğunu düşünenlerde, nöbet tutarak çalışanlarda, iş doyumu
ve yaşam doyumu ortalamaları düşük, tükenmişlik ortalamaları yüksektir.

Anahtar Kelimeler

İş doyumu, tükenmişlik

Examining Health Workers' Burnout, Job Satisfaction Levels and Life Satisfaction

Öz

Introduction: This study was
carried out to examine the burn-out, job satisfaction levels and life
satisfaction of health workers.

Material and Methods: This
cross-sectional study was carried out through face-to-face interview in Soma
Community Hospital, Manisa with 142 individuals who accepted to participate the
study. Survey form consisted of Minnesota Internal Satisfaction Scale, Maslach
Burn-out Inventory and Life Satisfaction Scale. During the evaluation of
descriptive data, the number and percentage, intergroup averages t test, Mann Whitney U test, ANOVA and
Kruskal Wallis variance analysis were used and the relationships between scales
were evaluated with Pearson correlation analysis.

Results: In the study group 77.5% were women, 34.5%
had associate degree, 50.7% were nurses, 66.2 % were permanent workers and 31.7%
were persons working in surgery clinics. The mean age in research group was
32.71±8.57 years and the average scores were as follows; 40.21±6.65 in
Minnesota Internal Satisfaction Scale (MİDÖ), 55±6.91 in Minnesota External
Satisfaction Scale (MDDÖ), 64.76±11.95 in Minnesota Overall Satisfaction Scale
(MGDÖ), 26.02±6.14 in Maslach Burn-out Scale Emotional Burn-out (MTÖ-DT),
10.83±3.32 in Maslach Burn-out Inventory Desensitization (MTÖ-D), 23.57±7.45 in
Maslach Burn-out Personal Success (MTÖ-KB) and 22.49±6.2 in Life Satisfaction
Scale (YDÖ). Those who work on shifts have significantly higher mean MTÖ-DT
scores compared to those working day time (p<0.05). Those who have heavier
work load have significantly reduced mean scores of MİDÖ, MDDÖ, MGDÖ and YDÖ
(p<0.05) and significantly higher MDT and MKB mean scores (p<0.05). The
mean scores of MTÖ-DT and MTÖ-KB are also higher in those who have heavier work
load (p<0.05). The mean scores of MİDÖ, MDDÖ and MGDÖ were found higher in
physicians than those in other groups (p<0.05).

Conclusion: Individuals who have longer tenure, those who have chosen this
profession willingly and physicians have higher job satisfaction. Individuals
who think they have heavier work load and those who work on shifts have reduced
mean scores of job and life satisfaction but higher mean scores of burn-out. 

Anahtar Kelimeler

Burnout, job satisfaction, life satisfaction

Kaynakça

• Hombrados-Mendieta I, Cosano-Rivas F. Burnout, workplace support, job satisfaction and life satisfaction among social workers in Spain: A structural equation model. International Social Work. 2013; 56(2): 228-46.
• Arslan E. Onkoloji hemşirelerinin iş doyumu ve yaşam doyumunun incelenmesi [Yüksek lisans tezi]. İstanbul: Marmara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü 2008.
• Kılıç N. Sağlık çalışanlarında mobbing algısı ve iş doyumunun belirlenmesi, [Yüksek lisans tezi]. Sivas: Cumhuriyet Üniversitesi 2013.
• Tarcan GY, Tarcan M, Top M. An analysis of relationship between burnout and job satisfaction among emergency health professionals. Total Quality Management & Business Excellence. 2016: 1-18.
• Demiral Y. Sağlık çalışanlarında iş gerilimi iş doyumu ve mesleksel riskler. Mesleki Sağlık ve Güvenlik Dergisi. 2015; 7(28): 35-40.
• Khamlub S, Sarker MAB, Hirosawa T, Outavong P, Sakamoto J. Job satisfaction of health-care workers at health centers in Vientiane Capital and Bolikhamsai Province, Lao PDR. Nagoya journal of medical science. 2013; 75(3-4): 233-41.
• Hakanen JJ, Schaufeli WB. Do burnout and work engagement predict depressive symptoms and life satisfaction? A three-wave seven-year prospective study. Journal of affective disorders. 2012; 141(2): 415-24.
• Ergin C. Bir iş doyumu ölçümü olarak iş betimlemesi ölçeği: Uyarlama, geçerlik ve güvenirlik çalışması. Türk Psikoloji Dergisi. 1997; 12(39): 25-36.
• Weiss DJ, Dawis RV, England GW. Manual for the Minnesota Satisfaction Questionnaire. Minnesota studies in vocational rehabilitation. 1967.
• Baycan F. Farklı Gruplarda Çalışan Gruplarda İş Doyumunun Bazı Yönlerinin Analizi. [Bilim Uzmanlığı Tezi]. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi 1985.
• Diener E, Emmons RA, Larsen RJ, Griffin S. The satisfaction with life scale. Journal of personality assessment. 1985; 49(1): 71-5.
• Köker S. Normal ve sorunlu ergenlerde yaşam doyumu düzeyinin karşılaştırılması [Yüksek lisans tezi]. Ankara: Ankara Üniversitesi 1991.
• Sarmiento TP, Laschinger HKS, Iwasiw C. Nurse educators’ workplace empowerment, burnout, and job satisfaction: testing Kanter's theory. Journal of Advanced Nursing. 2004; 46(2): 134-43.
• Sheward L, Hunt J, Hagen S, Macleod M, Ball J. The relationship between UK hospital nurse staffing and emotional exhaustion and job dissatisfaction. Journal of Nursing Management. 2005; 13(1): 51-60.
• Ünal S, Karlıdağ R, Yoloğlu S. Hekimlerde tükenmişlik ve iş doyumu düzeylerinin yaşam doyumu düzeyleri ile ilişkisi. Klinik Psikiyatri. 2001; 4(2): 113-8.
• Gündüz B, Çapri B, Gökçakan Z. Mesleki tükenmişlik, işle bütünleşme ve iş doyumu arasındaki ilişkilerin incelenmesi. Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi. 2013; 3(1): 29-49.
• Wada K, Arimatsu M, Higashi T, Yoshikawa T, Oda S, Taniguchi H, et al. Physician job satisfaction and working conditions in Japan. Journal of occupational health. 2009; 51(3): 261-6.
• Gumus R, Sahin A. A research about job satisfaction of medical secretaries working in a public hospital in the city center of Diyarbakir, Turkey. Journal of Hospital Administration. 2015; 4(5): 90.
• Yiğitalp Rençber S. Batman ili sağlık sektöründe kamu ve özel hastanelerde görev yapan yöneticilerin iş doyumu ve iş doyumunu etkileyen faktörler [Yüksek lisans tezi]. Elazığ: Fırat Üniversitesi 2012.
• Kumar R, Ahmed J, Shaikh BT, Hafeez R, Hafeez A. Job satisfaction among public health professionals working in public sector: a cross sectional study from Pakistan. Human resources for health. 2013; 11(1): 2.
• Sveinsdóttir H, Biering P, Ramel A. Occupational stress, job satisfaction, and working environment among Icelandic nurses: a cross-sectional questionnaire survey. International journal of nursing studies. 2006; 43(7): 875-89.
• Küçük S. Sağlık çalışanlarında iş doyumu ve iş doyumunu etkileyen stres faktörleri [Yüksek lisans tezi]. İstanbul: Beykent Üniversitesi 2014.
• Jansson von Vultée P, Axelsson R, Arnetz B. The impact of organisational settings on physician wellbeing. International journal of health care quality assurance. 2007; 20(6): 506-15.
• Kavlu İ, Pınar R. Acil servislerde çalışan hemşirelerin tükenmişlik ve iş doyumlarının yaşam kalitesine etkisi. Turkiye Klinikleri Journal of Medical Sciences. 2009; 29(6): 1543-55.
• Helvaci I, Turhan M. Tükenmişlik düzeylerinin incelenmesi: Silifke’de görev yapan sağlık çalışanları üzerinde bir araştırma. İşletme ve İktisat Çalışmaları Dergisi. 2014; 1(4): 58-68.
• Fahrenkopf AM, Sectish TC, Barger LK, et al. Rates of medication errors among depressed and burnt out residents: prospective cohort study. BMJ. 2008; 336(7642): 488-91.
• Klein J, Grosse Frie K, Blum K, von dem Knesebeck O. Burnout and perceived quality of care among German clinicians in surgery. International Journal for Quality in Health Care. 2010; 22(6): 525-30.
• Kuerer HM, Eberlein TJ, Pollock RE, et al. Career satisfaction, practice patterns and burnout among surgical oncologists: report on the quality of life of members of the Society of Surgical Oncology. Annals of surgical oncology. 2007; 14(11): 3043- 53.
• Aguwa E, Nduka I, Arinze-Onyia S. Assessment of burnout among health workers and bankers in Aba south local government area, Abia state, South East Nigeria. Nigerian journal of clinical practice. 2014; 17(3): 296-302.
• Günüşen N, Üstün B. Türkiye'de ikinci basamak sağlık hizmetlerinde çalışan hemşire ve hekimlerde tükenmişlik: Literatür incelemesi. 2010.
• Arcak R, Kasımoğlu E. Diyarbakır merkezdeki hastane ve sağlık ocaklarında çalışan hemşirelerin sağlık hizmetlerindeki rolü ve iş memnuniyetleri. Dicle Tıp Dergisi. 2006; 33(1): 23-30.
• Rössler W. Stress, burnout, and job dissatisfaction in mental health workers. European archives of psychiatry and clinical neuroscience. 2012; 262(2): 65-9.
• Avcı S. Farklı mesleklerde çalışan kadınların yaşam doyumu, iş doyumu, tükenmişlik ve algılanan cinsiyet ayrımcılığı düzeylerinin depresyon ile ilişkisinin incelenmesi [Yüksek lisans tezi]. İstanbul: Haliç Üniversitesi 2013.
• Demirkaya S. Hastane acil servislerinde çalışan sağlık personelinin iş yükü ve tükenmişlik sendromu ilişkisi [Yüksek lisans tezi]. İstanbul: Beykent Üniversitesi 2014.
• Yüce D. Tükenmişlik, stres ve sağlık çalışanları [Yüksek lisans tezi ]. İstanbul: Beykent Üniversitesi 2014.
• Lal K. Hemşirelerde tükenmişlik ve iş doyumu (Aksaray ve Ortaköy devlet hastanesi hemşireleri örneği) [Yüksek lisans tezi]. İstanbul: Beykent Üniversitesi 2014.
• Yetim Ü. Kişisel projelerin organizasyonu ve örüntüsü açısından yaşam doyumu [Doktora tezi]. İzmir: Ege Üniversitesi 1991.
• Vara Ş. Yoğun bakım hemşirelerinde iş doyumu ve genel yaşam doyumu arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yüksek lisans tezi]. İzmir: Ege Üniversitesi 1999.