Determination of Phenological Characters and Effective Heat Summation Requirements of Local Grape Cultivars Grown in Malatya Province

Yıl 2022, Cilt: 2 Sayı: 1, 9 - 23, 30.06.2022

Sema Küsmüş Adnan Doğan , Cuneyt Uyak

Öz

This study was carried out to determine the phenological characters and Effective Heat Summations (EHS) Requirements of Amasya, Banazı Karası, Barış, Cardinal, Hasandede, İtalya, Kabarcık, Kalecik Karası, Kızılatım, Köhnü, Kureyş, Mazırım, Öküzgözü, Şilfoni, Tahannebi, Tekirdağ Seedless, Trakya İlkeren and Tekirdağ standard and local grape cultivars grown in Malatya province in 2014 and 2015. For two years, bud-break, bud sprouting, full bloom, fruit-set, verasion and harvest dates of grape cultivars were recorded and their EHS requirements between bud-break-full bloom, full bloom-verasion, verasion-harvest and bud-break-harvest periods were determined. It was determined that phenological dates were between 26 March-20 April for bud-break, 10 April-10 May for bud sprouting, 8-30 May for full bloom, 18 May-14 June for fruit-set, 20 July-10 August for verasion and 18 August-15 September for harvest dates. In grape cultivars, it was determined that the number of days from full bloom to harvest was between 81 days (Italya) and 117 days (Köhnü), and the number of days from bud-break to harvest was between 125 days (Şilfoni and Italya) and 161 days (Köhnü). According to the phenological periods of grape cultivars, EHS requirements varied from 121 day-degree (Trakya İlkeren) to 384 day-degree (Öküzgözü) between bud-break and full bloom, from 815 day-degree (Kabarcık) to 1188 day-degree (Öküzgözü) between full bloom and verasion, from 441 day-degree (Silfoni, Tekirdağ Seedless and İtalya) to 894 day-degree (Köhnü) between verasion and harvest, from 1564 day-degree (Trakya İlkeren) to 2256 day-degree (Öküzgözü) between bud-break and harvest. According to grape cultivars, total EHS met by Malatya province from bud-break to harvest date was determined as 2368 day-degree according to 2014 climate data and 1940 day-degree according to 2015 climate data. According to the climate data for many years (1991-2020), the EHS value (between 1 April and 31 October) of Malatya province was calculated as 2222 day-degree. The EHS value range found for many years indicates that the Malatya province is in the "Hot-Warm: 1951-2250 day-degree" structure. It was founded that EHS requirements of grape cultivars varied according to cultivar, year, and phenology stages.

Anahtar Kelimeler

Grape Cultivar, Malatya, Phenological Characters, Effective Heat Summations

Malatya Yöresinde Yetiştirilen Standart ve Yerel Üzüm Çeşitlerinin Fenolojik Özellikleri ve Sıcaklık Toplamı İsteklerinin Belirlenmesi

Öz

Bu çalışma, Malatya yöresinde yetiştirilen Kureyş, Köhnü, Amasya, Şilfoni, Mazırım, Kızılatım, Hasandede, Kabarcık, Tahannebi, Cardinal, Barış, Banazı Karası, Öküzgözü, Kalecik Karası, Trakya İlkeren, İtalya ve Tekirdağ Çekirdeksiz standart ve yerel üzüm çeşitlerinin fenolojik özelliklerini ve Etkili Sıcaklık Toplamı İsteklerini (EST) belirlemek amacıyla 2014 ve 2015 yıllarında gerçekleştirilmiştir. Üzüm çeşitlerinin iki yıl süreyle tomurcuk patlaması, tomurcuk sürmesi, tam çiçeklenme, tane tutumu, ben düşme ve hasat tarihleri ile uyanma-tam çiçeklenme, tam çiçeklenme-ben düşme, ben düşme-hasat ve uyanma-hasat dönemleri arasındaki Etkili Sıcaklık Toplamı İstekleri (EST) belirlenmiştir. Üzüm çeşitlerinde tomurcuk patlamasının 26 Mart-20 Nisan, tomurcuk sürmesinin 10 Nisan-10 Mayıs, tam çiçeklenmenin 8 Mayıs-30 Mayıs, tane tutumunun 18 Mayıs-14 Haziran, ben düşmenin 20 Temmuz-10 Ağustos ve hasat tarihlerinin 18 Ağustos-15 Eylül tarihleri arasında olduğu tespit edilmiştir. Üzüm çeşitlerinde tam çiçeklenmeden hasada kadar geçen gün sayısısın 89 gün (İtalya) ile 111 gün (Öküzgözü, Mazırım ve Banazı Karası); tomurcukların patlamasından hasada kadar geçen gün sayısının ise 132 gün (Şilfoni) ile 155 gün (Öküzgözü) arasında olduğu saptanmıştır. Üzüm çeşitlerinin fenolojik dönemlere göre, Etkili Sıcaklık Toplamı İsteklerinin (EST) uyanma-tam çiçeklenme arasında 262 gün-derece (Kabarcık) ile 364 gün-derece (Öküzgözü), tam çiçeklenme-ben düşme arasında 818 gün-derece (Kabarcık) ile 1204 gün-derece (Öküzgözü), ben düşme-hasat arasında 473 gün-derece (Tekirdağ Çekirdeksiz ve İtalya) ile 778 gün-derece (Kureyş), uyanma-hasat arasında ise 1688 gün-derece (Trakya İlkeren) ile 2199 gün-derece (Öküzgözü) arasında değiştiği belirlenmiştir. Malatya yöresinin üzüm çeşitlerine göre uyanmadan hasat tarihine kadar iklimin 2014 yılı iklim verilerine göre karşıladığı EST toplamı (uyanma-hasat) 2368 gün-derece, 2015 yılı iklim verilerine göre 1940 gün-derece olarak belirlenmiştir. Malatya yöresi uzun yıllar (1991-2020) iklim verilerine göre EST değeri (1 Nisan-31 Ekim) 2222 gün-derece olarak hesaplanmıştır. Bulunan uzun yıllar EST değer aralığı yörenin “Sıcak-Ilıman:1951-2250 gün-derece” yapıda olduğunu göstermektedir. Üzüm çeşitlerinin Etkili Sıcaklık Toplamı İsteklerinin (EST) çeşit, yıl ve fenolojik safhalara göre değişiklik gösterdiği tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Üzüm Çeşidi, Malatya, Fenolojik Özellikler, Etkili Sıcaklık Toplamı

Kaynakça

• Ağaoğlu, Y S (2002). Bilimsel ve Uygulamalı Bağcılık (Asma Fizyolojisi), Kavaklıdere Eğitim Yayınları, Yayın No: 5, Ankara. 445.
• Aktürk B ve Uzun H İ (2019). Bazı sofralık üzüm çeşitlerinin Antalya’daki değişik yörelere uygunlukları ve etkili sıcaklık toplamı istekleri. Mediterranean Agricultural Sciences, 32(3): 267-273.
• Amerine M A ve Winkler A J (1958). Maturity studies with California grapes: the acid content of grapes, leaves, and stems. Am. Soc. Hort. Sci., 71: 199-205.
• Anonim (2015). Malatya Meteoroloji İstasyonları Kayıtları. İl Meteoroloji Müdürlüğü, Malatya.
• Ateş F ve Uysal H (2020). Determinations of adaptation level of wine grape varieties in terms of climatic data in Aegean region. Journal of Food Health and Technology Innovations, 3 (7): 201-206.
• Bekar T ve Cangi R (2017). Tokat’ta farklı ekolojilerde yetiştirilen Narince üzüm çeşidinin fenolojik gelişme evreleri ve etkili sıcaklık toplamı isteklerinin belirlenmesi. Türkiye Teknoloji ve Uygulamalı Bilimler Dergisi, 1(2): 86-90.
• Bozkurt A, Yağcı A, Mert Ö, Sucu S (2018). Bazı şaraplık üzümlerin Kırşehir ilindeki EST değerlerinin belirlenmesi. Bahçe, 47 (Özel Sayı 1: Türkiye 9. Bağcılık ve Teknolojileri Sempozyumu), 37-42.
• Branas J, Bernon G, Levadoux L (1946). Élements de Viticultura Générale. Imp. Déhan, Bordeaux.
• Branas J (1974). Viticulture. Imp, Déhan, Montpellier.
• Cangi R, Şen A, Kılıç D (2008). Bazı üzüm çeşitlerinin Kazova (Tokat-Turhal) koşullarındaki fenolojik özellikleri ile etkili sıcaklık toplamı (EST) isteklerinin saptanması. Tarım Bilimleri Araştırma Dergisi, 1(2): 45-48.
• Cangi R ve Demir E (2019). Bazı üzüm çeşitlerinin Mecitözü/Çorum koşullarında fenolojik özelikleri ve etkili sıcaklık toplamı (EST) değerlerinin belirlenmesi. Meyve Bilimi, 6(2): 29-35.
• Cangi R, Saraçoğlu O, Uluocak E, Kılıç D, Şen A (2011). Kazova (Tokat) yöresinde yetiştirilen bazı şaraplık üzüm çeşitlerinde olgunlaşma sırasında meydana gelen kimyasal değişmeler. Iğdır Üniversitesi Fen Bil. Ens. Dergisi, 1(3): 9-14.
• Constantinescu G H, Donaud A, Elena D (1964). Détermination de la valeur de l’indice bioclimatique de la vigne pour les principaux vignobles de RP Roumaine. Revue Roumaine de Biologie, série de Botanique, 9: 35-40.
• Çelik H, Ağaoğlu Y S, Fidan Y, Marasalı B, Söylemezoğlu G (1998). Genel Bağcılık. Sun Fidan A.Ş. Mesleki Kitaplar Serisi:1, Ankara, 253.
• Çelik H, Çetiner H., Söylemezoğlu G, Kunter B, Çakır A (2005). Bazı üzüm çeşitlerinin Kalecik koşullarındaki fenolojik özellikleri ile etkili sıcaklık toplamı (EST) isteklerinin belirlenmesi. 6. Türkiye Bağcılık Sempozyumu, Bildiriler 2: 390-397.
• Demirkeser Ö K, Kamiloğlu Ö (2020). Identification of phenological periods and yield, quality and vegetative characteristics of some wine grapes grown in the eastern mediterranean region of Turkey. Acta Sci. Pol. Hortorum Cultus, 19(6): 47-57.
• Gazioğlu Şensoy R, Balta F, Cangi R (2009). Bazı sofralık üzüm çeşitlerinin Van ekolojik koşullarındaki etkili sıcaklık toplamı değerlerinin belirlenmesi. Harran Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Dergisi, 13(3): 49-59.
• Hidalgo L (2002). Tratado de viticultura general. 3rd edn. Mundi-Prensa Libros, Madrid, Spain.
• Huglin P (1978). Nouveau mode d’évaluation des possibilités héliothermiques d’un milieu viticole. In: Proc. Symp. Int. sur l’ecologie de la Vigne. Ministère de l’Agriculture et de l’Industrie Alimentaire, Contança. pp. 89-98.
• Jackson D I ve Cherry N J (1988). Prediction of a district’s grape-ripening capacity using a latitude-temperature index (LTI). Am. J. Enol. Vitic. 39(1): 19-28.
• Jacob H E ve Winkler A J (1950). Grape growing in California. Circular 116. California Agricultural Extension Service, College of Agriculture, University of California, Berkeley, California, pp. 80.
• Kamiloğlu Ö, Atak A, Kiraz M E (2014). Bazı üzüm çeşitleri ve melez çeşit adaylarının Hatay/Amik ovası koşullarındaki performanslarının belirlenmesi. Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi, 1(3): 413-420.
• Kaya M ve Özdemir G (2016). Bazı sofralık üzüm çeşitlerinin Diyarbakır koşullarındaki kalite özellikleri ile etkili sıcaklık toplamı isteklerinin belirlenmesi. Selçuk Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi, Türkiye 8. Bağcılık ve Teknolojileri Sempozyumu (Özel Sayı), 3(2): 199-209.
• Kenny G J ve Shao J (1992). An assessment of a latitude-temperature index for predicting climate suitability for grapes in Europe. J. Hort. Sci. 67: 239-246.
• Kök D ve Çelik S (2003). Bazı şaraplık üzüm çeşitlerinin etkili sıcaklık toplamı gereksinimlerinin belirlenmesi ve bunun kalite özellikleri üzerindeki etkisi. Trakya Üniv. Bilimsel Araştırmalar Dergisi, B Serisi Fen Bilimleri, 4(1): 23–27.
• Köse B (2014). Phenology and ripening of Vitis vinifera L. and Vitis labrusca L. varieties in the maritime climate of Samsun in Turkey’s Black Sea Region. S. Afr. J. Enol. Vitic., 35(1): 90-102.
• Özdemir G ve Tangolar S (2005). Diyarbakır ve Adana koşullarında yetiştirilen bazı sofralık üzüm çeşitlerinde fenolojik devreler ile etkili sıcaklık toplamı değerleri ve bazı kalite özelliklerinin belirlenmesi. Türkiye 6. Bağcılık Sempozyumu, Eylül 2005, Tekirdağ. 2: 446-453.
• Riou C, Pieri P, Leclech B (1994). Consommation d’eau de la vigne en conditions hydriques non limitantes. Formulation simplifiée de la transpiration. Vitis, 33: 109-115.
• Sağlam M, Boz Y, Kiracı M A, Aydın S. (2009). Sofralık üzüm çeşitlerinin Trakya bölgesindeki değişik ekolojik koşullara uyumu. Türkiye 7. Bağcılık ve Teknolojileri Sempozyumu 2: 129-138.
• Söğüt A B ve Özdemir G (2013). Bazı şaraplık üzüm çeşitlerinin Diyarbakır ekolojisindeki fenolojik özellikleri ile etkili sıcaklık toplamı isteklerinin belirlenmesi. Selçuk Tarım Gıda Bilim. Derg., (Türkiye 8. Bağcılık ve Teknolojileri Sempozyumu Özel Sayısı), 27: 403-412.
• Tonietto J ve Carbonneau A (2004). A multicriteria climatic classification system for grape-growing regions worldwide. Agric. Forest. Meteorol. 124 (1): 81-97.
• Uzun H İ, Barış C, Gürnil K, Özışık S (1995). Bazı yeni üzüm çeşitlerinin Antalya koşullarına adaptasyonu üzerine araştırmalar. Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 8: 65-80. Uzun İ (2004). Bağcılık El Kitabı. Hasat yayıncılık LTD. ŞTİ. İstanbul. 156.
• Ünal M S ve Ergenoğlu F (2000). Malatya ve Elazığ İlleri Bağcılığı İle Malatya İlinde Yetiştirilen Üzüm Çeşitlerinin Ampelografik Özelliklerinin Belirlenmesi Üzerine Araştırmalar. J. Agric. Fac. Ç.Ü., 16 (2): l-8
• Ünal M S (2019). İdil/Şırnak ekolojisinde yetiştirilen yerel üzüm çeşitlerinin etkili sıcaklık toplamı isteklerinin belirlenmesi. Uluslararası Tarım ve Yaban Hayatı Bilimleri Dergisi (UTYHBD), 5(1): 46-53.
• Ünal M S ve Sezgin H (2022). Midyat /Mardin yöresinde yetiştiriciliği yapılan üzüm çeşitlerinin etkili sıcaklık toplamı ihtiyaçlarının tespiti. Iğdır Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 12(1): 11-20.
• Winkler A J, Cook J A, Kliewer W M, Lider L A (1974). General Viticulture. University of California Press, Berkeley.
• Yıldız N ve Dilli Y (2018). Bazı sofralık üzüm çeşitlerinin Manisa koşullarındaki fenolojik özellikleri ile etkili sıcaklık toplamı (EST) isteklerinin belirlenmesi. Bahçe, 47 (Özel Sayı 1: Türkiye 9. Bağcılık ve Teknolojileri Sempozyumu), 409-416.