Gebe Karya Koyunlarında Serum Progesteron ve PAG Düzeyleri

Yıl 2024, , 192 - 202, 30.09.2024

Çiğdem Çebi , Mehmet Akköse

https://doi.org/10.30607/kvj.1495857

Öz

Koyunlarda erken dönemde gebelik teşhisi ekonomik açıdan çok önemlidir. Sığırlar için geliştirilen ticari PAG ELISA kitleri koyun ve keçilerde de erken gebelik teşhisinde başarılı sonuçlar vermektedir. Var olan çalışmanın amacı Türkiye'de mevcut en önemli koyun ırklarından biri olan Karya koyunlarında gebelik süresince PAG düzeyi ve progesteron seviyesi ile postpartum ilk aydaki serum PAG düzeyinin belirleyerek progesteron ile PAG arasındaki korelasyonları gebelik süresince belirlemektir. Çalışmada 2-5 yaşlarında ve 40-60 kg ağırlığında, herhangi bir sağlık sorunu bulunmayan, 10 Karya ırkı koyunu kullanıldı. Tüm koyunlardan, koçların aşım yaptığı günden sonraki 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 11, 13, 15, 17, 18, 19, 20, 21’inci haftalar ile doğum sonrası 1, 2, 3 ve 4’üncü haftalarda kan örnekleri toplandı ve gebelik süresince PAG düzeyi ve progesteron seviyesi ile postpartum ilk aydaki serum PAG düzeyi belirlendi. Plazma progesteron konsantrasyonu gebeliğin 9. Haftasından itibaren artış göstermiş olup, 18. haftada pik düzeye ulaşmıştır. 18. haftadan sonra progesteron düzeylerinde düşüş gözlenmiştir. Gebe hayvanlarda ortalama PAG konsantrasyonları ise gebeliğin ikinci haftasına kadar bazal düzeyde iken gebeliğin 3. haftasından itibaren yükselmeye başlamış olup, gebeliğin 19. haftasında pik yapmıştır ve gebelik sonuna kadar da artış göstermiştir. Doğumdan sonraki ilk 4 hafta süresince ise PAG konsantrasyonu dramatik bir şekilde bir düşüş göstermiştir. Bu bulgulara göre Karya koyunlarında gebeliğin 8. ve 11. haftalarında progesteron seviyesi arttıkça PAG düzeyi de artış göstermiştir. Ayrıca gebeliğin 7, 11, 13, 15 ve 17. haftalarında ikiz gebeliklerin PAG düzeyleri, tekil gebeliklerden daha yüksek bulunurken gebeliğin diğer haftalarında PAG düzeyi tekil ve ikiz gebeliklerde istatistiksel açıdan anlamlı farklılık göstermemiştir. Gebeliğin 11. haftasında ikiz gebeliklerin progesteron düzeyleri, tekiz gebeliklerden daha yüksek bulunurken diğer haftalarda anlamlı farklılık bulunmamıştır. Bu bulgulara göre PAG ve progesteron arasında bildirilen korelasyonlardaki farklılıklar, daha az sıklıkta örnekleme yapılmasına, plasental fonksiyondaki türe özgü farklılıklara veya PAG çapraz reaktivitesindeki farklılıklara ve gebelik sırasında PAG ve progesteron dinamiklerindeki tür veya alt tür farklılıklarından kaynaklanıyor olabilir.

Anahtar Kelimeler

Gebelik, Koyun, PAG, Progesteron

Serum Progesterone and PAG Levels in Pregnant Karya Ewes

Öz

Koyunlarda erken dönemde gebelik teşhisi ekonomik açıdan çok önemlidir. Sığırlar için geliştirilen ticari PAG ELISA kitleri koyun ve keçilerde de erken gebelik teşhisinde başarılı sonuçlar vermektedir. Var olan çalışmanın amacı Türkiye'de mevcut en önemli koyun ırklarından biri olan Karya koyunlarında gebelik süresince PAG düzeyi ve progesteron seviyesi ile postpartum ilk aydaki serum PAG düzeyinin belirleyerek progesteron ile PAG arasındaki korelasyonları gebelik süresince belirlemektir. Çalışmada 2-5 yaşlarında ve 40-60 kg ağırlığında, herhangi bir sağlık sorunu bulunmayan, 10 Karya ırkı koyunu kullanıldı. Tüm koyunlardan, koçların aşım yaptığı günden sonraki 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 11, 13, 15, 17, 18, 19, 20, 21’inci haftalar ile doğum sonrası 1, 2, 3 ve 4’üncü haftalarda kan örnekleri toplandı ve gebelik süresince PAG düzeyi ve progesteron seviyesi ile postpartum ilk aydaki serum PAG düzeyi belirlendi. Plazma progesteron konsantrasyonu gebeliğin 9. Haftasından itibaren artış göstermiş olup, 18. haftada pik düzeye ulaşmıştır. 18. haftadan sonra progesteron düzeylerinde düşüş gözlenmiştir. Gebe hayvanlarda ortalama PAG konsantrasyonları ise gebeliğin ikinci haftasına kadar bazal düzeyde iken gebeliğin 3. haftasından itibaren yükselmeye başlamış olup, gebeliğin 19. haftasında pik yapmıştır ve gebelik sonuna kadar da artış göstermiştir. Doğumdan sonraki ilk 4 hafta süresince ise PAG konsantrasyonu dramatik bir şekilde bir düşüş göstermiştir. Bu bulgulara göre Karya koyunlarında gebeliğin 8. ve 11. haftalarında progesteron seviyesi arttıkça PAG düzeyi de artış göstermiştir. Ayrıca gebeliğin 7, 11, 13, 15 ve 17. haftalarında ikiz gebeliklerin PAG düzeyleri, tekil gebeliklerden daha yüksek bulunurken gebeliğin diğer haftalarında PAG düzeyi tekil ve ikiz gebeliklerde istatistiksel açıdan anlamlı farklılık göstermemiştir. Gebeliğin 11. haftasında ikiz gebeliklerin progesteron düzeyleri, tekiz gebeliklerden daha yüksek bulunurken diğer haftalarda anlamlı farklılık bulunmamıştır. Bu bulgulara göre PAG ve progesteron arasında bildirilen korelasyonlardaki farklılıklar, daha az sıklıkta örnekleme yapılmasına, plasental fonksiyondaki türe özgü farklılıklara veya PAG çapraz reaktivitesindeki farklılıklara ve gebelik sırasında PAG ve progesteron dinamiklerindeki tür veya alt tür farklılıklarından kaynaklanıyor olabilir.

Anahtar Kelimeler

PAG, Pregnancy, Progesteron, Sheep

Kaynakça

• Adeyeye, A.A., Abubakar, Y.U., Leigh, O.O., Ate, I.U., Stephen, J., Raheem, K.A., & Ubah, S.A. (2021). Pregnancy-specific protein B in Yankasa ewes during pregnancy and postpartum periods. Mac Vet Rev, 44 (1), 55-62, doi.org/10.2478/macvetrev-2021-0010
• Akdeniz E. (2022). Koyunlarda erken gebelik teşhisinde gebelikle ilişkili glikoproteinler (PAG), progesteron (P4) ve trabsrektral ultrasonografi (USG) yöntemlerinin karşılaştırılması. Balıkesir Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.
• Akköse, M. (2020). Evaluation of a bovine rapid visual PAG ELISA test and transabdominal ultrasonography for early pregnancy diagnosis in Awassi sheep. KSÜ Tarım ve Doğa Dergisi, 23(5):1366-1372.
• Akköse, M., Çınar, E.M., Yazlık, M.O., Kaya, U., Polat, Y., Çebi, Ç., Özbeyaz, C., & Vural, M.R. (2024). Serum pregnancy–associated glycoprotein profiles during early gestation in Karya and Konya Merino sheep. Veterinary Medicine and Science, 10(1), e1345.
• Anghel, A., Zamfirescu, S., Coprean, D., Elena, S., & Dobrın, N. (2011). Assessment of progesterone and pregnancy associated glycoprotein concentration for early pregnancy diagnosis in ewe. Annals of the Romanian Society for Cell Biology, 16(2), 133-136.
• Barbato, O., Menchetti, L., Brecchia, G., & Barile, V.L. (2022). Using pregnancy-associated glycoproteins (PAGs) to improve reproductive management: From dairy cows to other dairy livestock. Animals, 12, 2033. https://doi.org/10.3390/ani12162033
• Chaves, C.M.S., Costa, R.L.D., Duarte, K.M.R., Machado, D.C., & Paz, C.C.P. (2017). Visual ELISA for detection of pregnancy-associated glycoproteins (PAGs) in ewe serum. Theriogenology, 2017, 97, 78- 82.
• Chaves, C.M.S., Costa, R.L.D., Duarte, K.M.R., Beltrame, R.T., & Quirino, C.R. (2020). Evaluation of a cattle rapid test for early pregnancy diagnosis in sheep. Tropical Animal Health Production, 52(3), 1345-1349.
• De Carolis, M., Barbato, O., Acuti, G., Trabalza-Marinucci, M., Melo de Sousa, N., Canali, C., & Moscati, L. (2020). Plasmatic profile of Pregnancy-Associated Glycoprotein (PAG) during Gestation and Postpartum in Sarda and Lacaune Sheep Determined with Two Radioimmunoassay Systems. Animals (Basel), 25, 10(9), 1502, doi: 10.3390/ani10091502.
• El Amiri, B., Karen, A., Sulon, J., Melo de Sousa, N., Alvarez-Oxiley, A.V., Cognié, Y., Szenci, O., & Beckers, J.F. (2007). Measurement of ovine pregnancy-associated glycoprotein (PAG) during early pregnancy in Lacaune sheep. Reprod Domest Anim, 42(3), 257-62. https://doi.org/10.1111/j.1439-0531.2006.00761.x.
• Erdem, H.İ, & Sarıbay, M.K. (2015). Gebelik ve Tanı Yöntemleri. In: Semacan A, Kaymaz M, Fındık M, Rişvanlı A, Köker A. Çiftlik Hayvanlarında Doğum ve Jinekoloji. 2. Baskı. Malatya: Medipres, 507-522.
• Gajewski, Z., Beckers, J.F., Sousa, N.M., Thun, R., Sulon, J., & Foundez, R. (1999). Determination of pregnancy associated glycoprotein concentration in sheep. A retrospective study. Adv Cell Biol, 2, 89–96.
• Gonzalez, F., Sulon, J., Garbayo, J.M., Batista, M., Cabrera, F., Calero, P.O., Gracia, A., & Beckers, J.F. (1999). Early pregnancy diagnosis in goats of pregnancy associated glycoproteins in plasma samples. Theriogenology, 52, 717–725.
• Guillomot, M. (1995). Cellular interactions during implantation in domestic ruminants. J Reprod Fertil, 49, 39–51
• Hall, D.G., Hoist, P.J., & Shutt, D.A. (1992). The Effect of Nutritional Supplements in Late Pregnancy on Ewe Calostrum Production Plasma Progesterone and IGF- 1 Concentrations. Aust. J. Agric. Res, 43, 352-337.
• Humblot, P., Camous, S., Martal, J., Jeanguyot, N., Thibier, M., & Sasser, R.G. (1988). Pregnancy-specific protein B, progesterone concentrations and embryonic mortality during early pregnancy in dairy cows. J. Reprod. Fertil, 83, 215-223.
• Humblot, P., De Montigny, G., Jeanguyot, N., Tetedoie, F., Payen, B., Thibier, M., & Sasser, R.G. (1990). Pregnancy-specific protein B and progesterone concentrations in French Alpine goats throughout gestation. J Reprod Fertil, 89(1), 205-12. doi: 10.1530/jrf.0.0890205.
• Karaca, O., & Cemal, G. (1998). Batı Anadolu koyunculuğunda genetik kaynakların korunma ve kullanımı. Ege Bölgesi I. Tarım Kongresi, 7-11 Eylül 1998, ADÜ, Ziraat Fakültesi, Aydın.
• Karaca, O., & Cemal, G.(2005). Koyun genotiplerimizin ıslahı için örnek bir yapılanma: Adnan Menderes Üniversitesi - Grup Koyun Yetiştirme Programı (ADÜ-GKYP). HASAD Hayvancılık, 21, 241, 30-35.
• Kaplan Bilmez Y. (2018). Koyunlarda erken gebelik teşhisinde sığır gebelik teşhisinde sığır gebelik ilişkili glikoprotein kitlerinin kullanılabilirliğinin araştırılması. Dicle Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.
• Karen, A., Kovacs, P., Beckers, J.F., & Szenci, O. (2001). Pregnancy diagnosis in sheep: Review of the most practical methods. Acta Veterinaria Brno, 70(2), 115-126.
• Karen, A., Beckers, J. F., Sulon, J., Amiri, B., Szabados, K., Ismail, S., Reiczigel, J., & Szenci, O. (2003). Evaluation of false transrectal ultrasonographic pregnancy diagnoses in sheep by measuring the plasma level of pregnancy-associated glycoproteins. Reproduction Nutrition Development, 43(6), 577-586.
• Karen, A., Szabados, K., Reiczigel, J., Beckers, J.F., & Szenci, O. (2004). Accuracy of transrectal ultrasonography for determination of pregnancy in sheep: effect of fasting and handling of the animals. Theriogenology, 61 (7-8), 1291-1298.
• Ledezma-Torres, R.A., Beckers J.F., & Holtz, W. (2006). Assessment of plasma profile of pregnancy-associated glycoprotein (PAG) in sheep with a heterologous (anti-caPAG55+59) RIA and its potential for diagnosing pregnancy. Theriogenology, 66(4), 90612.doi:10.1016/j.theriogenology.2006.02.031.
• Lobago, F., Bekana, M., Gustafsson, H., Beckers, J.F., Yohannes, G., Aster, Y., & Kindahl, H. (2009). Serum profiles of pregnancy-associated glycoprotein, oestrone sulphate and progesterone during gestation and some factors influencing the profiles in Ethiopian Borana and crossbred cattle. Reprod Domest Anim, 44, 685-692.
• Lucy, M., Green, J., & Pooc, S. (2013). Pregnancy determination in cattle: A review of available alternatives. Proceedings Applied Reproductive Strategies in Beef Cattle. Staunton VA, 15(16), 165-176.
• Medan, M., Watanabe, G., Absy, G., Sasaki, K., Sharawy, S., & Taya, K. (2004). Early pregnancy diagnosis by means of ultrasonography as a method of improving reproductive efficiency in goats. J Reprod Dev 50: 391-97.
• Mercadante, P.M., Waters, K.M., Mercadante, V.R., Lamb, G.C., Elzo, M.A., Johnson, S.E., Rae, D.O., Yelich, J.V., & Ealy, A.D. (2013). Subspecies differences in early fetal development and plasma pregnancy-associated glycoprotein concentrations in cattle. J Anim Sci, 91: 3693-3701.
• Meshref, A.E., Moawad, A.A., Helmy, S.M., Kasem, H.H., & Abouzed, T.K. (2022). Assessment of blood and urine pregnancy associated glycoprotein 1 in pregnant and aborted Osseimi ewes. Kafrelsheikh Veterinary Medical Journal. 20(2): 7-12. https://kvmj.journals.ekb.eg/article_259495.html
• Mukasa-Mugerwa, E., & Viviani, P. (1992). Progesterone concentrations in peripheral plasma of Menz sheep during gestation and parturition. Small Rumin Res, 8: 47-53.
• Özdemir Salcı E.S. (2015). Koyunlarda farklı doğum indüksiyon yöntemlerinin hormonal ve immünolojik yönden karşılaştırılması. Uludağ Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi.
• Ranilla, M.J., Sulon, J., & Carro, M.D. (1994). Plasmatic profiles of pregnancy-associated glycoprotein and progesterone levels during gestation in Churra and Merino sheep. Theriogenology, 42(3): 537-545.
• Ranilla, M.J., Sulon, J., Mantecon, A.R., Beckers, J.F., Carro, M.D. (1997). Plasma pregnancy-associated glycoprotein and progesterone concentrations in pregnant Assaf ewes carrying single and twin lambs. Small Rum Res, 24, 125-31.
• Roberts, J.N., May, K.J., & Veiga-Lopez, A. (2017). Time-dependent changes in pregnancy-associated glycoproteins and progesterone in commercial crossbred sheep. Theriogenology, 89, 271-279. doi: 10.1016/j.theriogenology.2016.10.029. Epub 2016 Nov 9.
• Rovani, M.T., Cezar, A.S., Rigo, M.L., Gasperin, B.Z., & Nóbrega Júnior, J.E. (2016). Evaluation of a bovine pregnancy-associated glycoprotein enzyme-linked immunosorbent assay kit for serological diagnosis of pregnancy in sheep. Cienc Rural, 46, 362-367.
• Salve, R.R., Ingole, S.D., Nagvekar, A.S., Bharucha, S.V., & Dagli, N.R. (2016). Pregnancy associated protein and progesterone concentrations during early pregnancy in Sirohi goats. Small Ruminant Research, 141, 45-47. doi.org/10.1016/j.smallrumres.2016.07.003.
• Steckeler, P., Weber, F., Zerbe, H., Rieger, A., & Voigt, K. (2018). Evaluation of a bovine visual pregnancy test for the detection of pregnancy-associated glycoproteins in sheep. Reproduction In Domestics Animals, 54(2), 280-288.
• Sousa, N.M., Ayad, A., Beckers, J.F., & Gajewski Z. (2006). Pregnancy-associatedglycoproteins (PAG) as pregnancy markers in the ruminants. Journal of Physiology and Pharmacology, 57, 153-171.
• Szenci, O. (2021). Recent Possibilities for the Diagnosis of Early Pregnancy and Embryonic Mortality in Dairy Cows. Animals (Basel), 3:11(6), 1666. doi: 10.3390/ani11061666.
• Szenci, O., Beckers, J.F., Humblot, P., Sulon, J., Sasser, G., Taverne, M.A., Varga, J., Baltusen, R., & Schekk, G. (1998). Comparison of ultrasonography, bovine pregnancy-specific protein B, and bovine pregnancy-associated glycoprotein 1 tests for pregnancy detection in dairy cows. Theriogenology. 1;50(1):77-88. doi: 10.1016/s0093-691x(98)00115-0.
• Tandiya, U., Nagar, V., Yadav, V.P., Ali, I., Gupta, M., Dangi, S.S., Hyder, I., Yadav, B., Bhakat, M., Chouhan, V.S., Khan, F.A., Maurya, V.P., & Sarkar, M. (2016). Temporal changes in pregnancy-associated glycoproteins across different stages of gestation in the Barbari goat. Anim Reprod Sci, 142, 141-148.
• Tekin, T.C., & Köse, A.M. (2022). The Effectiveness of Transabdominal Ultrasonography on the 35th Day of Pregnancy in Sheep for Determining Pregnancy and Number of Fetuses. J VetBio Sci Tech, 7(2), 143-152.
• Uçar U. (2017). Koyunlarda gebelik ile ilişkili glikoproteinler (PAGs) ile gebelik teşhisi, Dicle Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi.
• Ujjawala, Tandiya., Nagar, V., Yadav, V.P., Ali, I., Gupta, M., Dangi, S.S., Hyder, I., Yadav, Brijesh., Bhakat, M., Chouhan, V.S., Khan, F.A., Maurya, V.P., & Sarkar, M. (2013). Temporal changes in pregnancy-associated glycoproteins across different stages of gestation in the Barbari goat. Animal Reproduction Science, 142(3–4), 141-148.
• Willard, J.M., White, D.R., Wesson, C.A., Stellflug, J., & Sasser, R.G. (1995). Detection of fetal twins in sheep using a radioimmunoassay for pregnancy-specific protein B. Journal of Animal Science, 73(4), 960-966. DOI:10.2527/1995.734960x
• Yücel İ. (2022). Göçer Karya Koyunu Yetiştiriciliğinin Sürdürülebilirlik Değerlendirmesi. Aydın Adnan Menderes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.
• Zamfirescu, S., Anhhel, A., Nadolu, D., & Dobrin, N. (2011). Plasmatic profiles of pregnancyassociated glycoprotein and progesterone levels during early pregnancy in carpathian goat Annals ofthe Romanian Society for Cell Biology, 16(2), 50-53.