Determination of Risk Factors in Beekeeping Enterprises in Burdur Province

Yıl 2025, Cilt: 18 Sayı: 3, 297 - 305, 03.10.2025

Ahmet Cumhur Akın

Öz

Türkiye holds a significant place in global honey production rankings; however, its yield per hive remains below the world average. According to 2022 data, there is a 3.78-fold difference in hive yield between Türkiye, which ranks third globally in the number of hives, and China, which holds the second position. This situation highlights the need to improve hive productivity to ensure the sustainability of the Turkish beekeeping sector. Numerous direct and indirect risk factors contribute to the sector’s inability to achieve adequate productivity. Türkiye’s diverse and varied geographical structures result in these risk factors varying from region to region. In this context, the study aims to identify the risk factors encountered by beekeeping enterprises in Burdur province, located in the Western Mediterranean Region, throughout the production to marketing process. As part of the research, beekeeping enterprises included in the 2025 sample were visited, and the “Beekeeping Risk Factor Scale” was administered. As a result of the exploratory factor analysis conducted on the applied scale, a four-factor structure was identified, explaining a total variance of 71.413%. This structure comprises 25 items. The variance explained by each factor is as follows: 21.826% by socioeconomic factors, 19.394% by technical factors, 12.767% by factors related to itinerant beekeeping, and 10.769% by factors related to marketing. As a result, it is crucial for the sustainability of the sector that both beekeeping enterprises and policymakers acknowledge the risk factors identified in Burdur province. Developing solution-oriented policies and implementing measures to mitigate these risks are of great importance.

Anahtar Kelimeler

Beekeeping sector , Burdur province , Factor analysis , Risk factors

Etik Beyan

This study was approved by the decision of Burdur Mehmet Akif Ersoy University Non-Interventional Ethics Committee GO 2024/811.

Burdur İli Arıcılık İşletmelerinde Risk Faktörlerinin Belirlenmesi

Öz

Türkiye, bal üretim miktarı bakımından dünya sıralamasında önemli bir konuma sahiptir. Ancak, kovan başına verim düzeyi, dünya ortalamasının altında kalmaktadır. 2022 yılı verilerine göre, kovan sayısı bakımından dünya sıralamasında üçüncü sırada yer alan Türkiye ile ikinci sırada bulunan Çin arasında, kovan başına verim açısından yaklaşık 3,78 katlık bir fark bulunmaktadır. Bu durum, Türkiye arıcılık sektörünün sürdürülebilirliği açısından, kovan başına verimliliğin artırılmasının gerekliliğini ortaya koymaktadır. Sektörün yeterli verimliliğe ulaşamamasında birçok doğrudan ve dolaylı risk faktörü etkili olmaktadır. Türkiye’nin sahip olduğu geniş ve farklı coğrafi yapılar, bu risk faktörlerinin bölgelere göre değişiklik göstermesine neden olmaktadır. Bu bağlamda, çalışmanın amacı Batı Akdeniz Bölgesi’nde yer alan Burdur ilindeki arıcılık işletmelerinin, üretimden pazarlama sürecine kadar karşı karşıya kaldıkları risk faktörlerini belirlemektir. Araştırma kapsamında, 2025 yılı içerisinde belirlenen örneklem dâhilinde arıcılık işletmeleri ziyaret edilmiş ve “Arıcılık Risk Faktörü Ölçeği” uygulanmıştır. Uygulanan ölçek üzerinde gerçekleştirilen açıklayıcı faktör analizi sonucunda, dört faktörlü bir yapı elde edilmiştir. Toplamda %71,413 oranında varyans açıklanmış olup, bu yapı 25 maddeden oluşmaktadır. Faktörlerin açıklamış oldukları varyans oranları sırasıyla; sosyoekonomik faktörler için %21,826, teknik faktörler için %19,394, gezgin arıcılıkla ilgili faktörler için %12,767 ve pazarlama ile ilgili faktörler için %10,769’dur. Sonuç olarak, Burdur ili özelinde tespit edilen risk faktörlerinin hem arıcılık işletmeleri hem de politika yapıcılar tarafından dikkate alınarak çözüm odaklı politikalar geliştirilmesi ve bu risklerin azaltılmasına yönelik önlemler alınması, sektörün sürdürülebilirliği açısından büyük önem arz etmektedir.

Anahtar Kelimeler

Arıcılık Sektörü , Burdur ili , Faktör analizi , Risk faktörleri

Kaynakça

• Alkaya, M., Candemir, S. (2025). Erzincan ili Kemaliye ilçesinde arıcılık faaliyetlerinin mevcut durumu ve ekonomik analizi. Turkish Journal of Agriculture-Food Science and Technology, 13(1),134-141.
• Akbağ, I. H., Özsayın, D., & İnce, B. (2025). Muğla ili Fethiye ilçesi arıcılık faaliyetlerinin değerlendirilmesi. Anadolu Tarım Bilimleri Dergisi, 40(1), 139–158.
• Aksoy, A., Özbek, E., & Özdemir, F. (2022). Türkiye’de gezginci arıcılık sektörüne ekonomik bir bakış. Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi, 9(4), 1051–1061.
• Apimondia. (2025). Beekeeping to achieve the sustainable development goals. https://www.apimondia.org/ latest/beekeeping-contributes-to-achieve-the-sustainable- development-goals
• Bingöl Beekeeping Report. (2011). Fırat Kalkınma Ajansı Sektör Araştırmalar Serisi 4. Bingöl.
• Büyüköztürk, Ş. (2002). Faktör analizi: Temel kavramlar ve ölçek geliştirmede kullanımı. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 32(32), 470–483.
• Çakmak, İ., & Seven Çakmak, S. (2016). Beekeeping and recent colony losses in Turkey. U Bee Journal, 16(1), 31–48.
• Çevrimli, M. B., & Sakarya, E. (2018). Türkiye arıcılık sektöründe mevcut durum, sorunlar ve çözüm önerileri. Erciyes Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi, 15(1), 58–67.
• Çınar Özdemir, Ö., Tonga, E., Tekindal, A., & Bakar, Y. (2015). Cross-cultural adaptation, reliability and validity of the Turkish version of the Chronic Venous Disease Quality of Life Questionnaire (CIVIQ-20). SpringerPlus, 5, 381.
• Çukur, F. (2014, Eylül 3–5). Muğla ili Milas ilçesinde arıcılık faaliyetinin sürdürülebilirliği üzerine bir değerlendirme. XI. Ulusal Tarım Ekonomisi Kongresi, Samsun, Türkiye.
• Durutürk, N., Tonga, E., Gabel, P. C., Acar, M., & Tekindal, A. (2015). Cross-cultural adaptation, reliability and validity of the Turkish version of the Lower Limb Functional Index. Disability and Rehabilitation, 37(26), 2439–2444.
• FAO. (2025). Dünya geneli bal üretim miktarları. https://www.fao.org/faostat/en/#data/QCL Accessed date: 14.05.2025.
• Giannini, T. C., Costa, W. F., Borges, R. C., Miranda, L., da Costa, C. P. W., Saraiva, A. M., & Imperatriz-Fonseca, V. L. (2020). Climate change in the Eastern Amazon: Crop-pollinator and occurrence-restricted bees are potentially more affected. Regional Environmental Change, 20(1), 1–12.
• Higes, M., Martín-Hernández, R., Martínez-Salvador, A., Garrido-Bailón, E., González-Porto, A. V., Meana, A., Bernal, J. L., Del Nozal, M. J., & Bernal, J. (2010). A preliminary study of the epidemiological factors related to honey bee colony loss in Spain. Environmental Microbiology Reports, 2, 243–250.
• Hu, L., & Bentler, P. M. (1999). Cutoff criteria for fit indexes in covariance structure analysis: Conventional criteria versus new alternatives. Structural Equation Modeling: A Multidisciplinary Journal, 6(1), 1–55.
• Kaiser, H. F. (1974). An index of factorial simplicity. Psychometrika, 39(1), 31–36.
• Karadaş, K., & Birinci, A. (2018). Identification of risk factors affecting production of beekeeping farms and development of risk management strategies: A new approach. Revista Brasileira de Zootecnia, 47, 1–9.
• Karahan, A., Toruner, E. K., Ceylan, A., Abbasoğlu, A., Tekindal, A., & Büyükgönenc, L. (2014). Reliability and validity of a Turkish language version of the Bates-Jensen Wound Assessment Tool. Journal of Wound, Ostomy and Continence Nursing, 41(4), 340–344.
• Kaya, Ö., & Topuz, B. K. (2023). Arıcılık işletmelerinin sürdürülebilirliğinin sosyal boyutunun ölçülmesi: Iğdır ili örneği. Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi, 10(2), 299–310.
• Lachin, J. M. (2000). Biostatistical methods (pp. 336–338). John Wiley & Sons.
• Nunnally, J. C., & Bernstein, I. H. (1994). Psychometric theory (3rd ed.) McGraw-Hill.
• Obuchowski, N. A., & Zhou, X. H. (2002). Prospective studies of diagnostic test accuracy when disease prevalence is low. Biostatistics, 3(4), 477–492.
• Onuç, Z., Yanar, A., Saner, G., Güler, D. (2019). An analysis on economical aspect of the beekeeping enterprise: A case of Kemalpaşa district-İzmir/Turkey, Ege Univ. Ziraat Fak. Derg, 56(1),7-14.
• Öztürk, F. G. (2013). Ordu ili arıcılık sektörünün ekonomik yapısı üzerine bir araştırma [Yüksek lisans tezi, Atatürk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü].
• Pilati, L., & Prestamburgo, M. (2016). Sequential relationship between profitability and sustainability: The case of migratory beekeeping. Sustainability, 8(1), 94.
• Rai, S. N., & Ravuiwasa, K. (2019). Impact of climate change on honey bee population and diseases with special reference to Fiji Islands. Haya: The Saudi Journal of Life Sciences, 4(10), 335–339.
• Seven, İ., & Akkılıç, M. E. (2005). Elazığ’daki arıcılık işletmelerinin üretim ve pazarlama problemlerinin tespiti ve çözüm önerileri. Lalahan Hayvancılık Araştırma Enstitüsü Dergisi, 45(2), 41–52.
• Simone-Finstrom, M., Li-Byarlay, H., Huang, M. H., Strand, M. K., Rueppell, O., & Tarpy, D. R. (2016). Migratory management and environmental conditions affect lifespan and oxidative stress in honey bees. Scientific Reports, 6(1), 1–10.
• Söğüt, B., Şeviş, H. E., Karakaya, E., İnci, H., & Yılmaz, H. Ş. (2019). Bingöl ilinde arıcılık faaliyetinin mevcut yapısı üzerine bir araştırma. Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi, 6(2), 168–177.
• TAB. (2025). Türkiye Arı Yetiştiricileri Merkez Birliği: Arıcılık. https://tab.org.tr/aricilik/ Accessed date: 14.05.2025.
• TÜİK. (2025). Türkiye istatistik kurumu merkezi dağıtım sistemi. Arıcılık istatistikleri. https://biruni.tuik.gov.tr/medas/? locale=tr Accessed date: 14.05.2025.
• Uzun, A., Dalgın, T., Çeken, H., & Özer, Ç. (2022). Arı turizminin kırsal kalkınma üzerindeki etkisi: Marmaris örneği. Asya Studies Academic Social Studies / Akademik Sosyal Araştırmalar, 6(22), 179–192.
• Van der Zee, R., Brodschneider, R., Brusbardis, V., Charrière, J. D., Chlebo, R., Coffey, M. F., … & Gray, A. (2014). Results of international standardised beekeeper surveys of colony losses for winter 2012–2013: Analysis of winter loss rates and mixed effects modelling of risk factors for winter loss. Journal of Apicultural Research, 53(1), 19–34.
• van Engelsdorp, D., Tarpy, D. R., Lengerich, E. J., & Pettis, J. S. (2013). Idiopathic brood disease syndrome and queen events as precursors of colony mortality in migratory beekeeping operations in the eastern United States. Preventive Veterinary Medicine, 108, 225–233.
• van Engelsdorp, D., Hayes Jr, J., Underwood, R. M., & Pettis, J. (2008). A survey of honeybee colony losses in the US, fall 2007 to spring 2008. PLOS ONE, 3(12), e4071.
• Varalan, A. (2023). Arıcılık işletmelerinde risk faktörlerinin belirlenmesi: Kars ili örneği [Yüksek lisans tezi, Selçuk Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü].
• Varalan, A., & Çevrimli, M. B. (2024). Determination of risk factors in beekeeping enterprises producing geographically indicated Kars honey. Acta Veterinaria Eurasia, 50(2), 141–150.
• Vercelli, M., Novelli, S., Ferrazzi, P., Lentini, G., & Ferracini, C. (2021). A qualitative analysis of beekeepers’ perceptions and farm management adaptations to the impact of climate change on honeybees. Insects, 12(3), 228.