Data Management with Manda Yıldızı and Çolpan Software for Animal Improvement

Yıl 2025, Cilt: 18 Sayı: 3, 290 - 296

Mustafa Tekerli , Orhan Eser , Mustafa Demirtaş , Samet Çinkaya , Koray Çelikeloğlu , Yusuf Kaplan , Kürşat Alkoyak

Öz

The basis of productivity and sustainability in animal husbandry relies on correct and systematic data recording. Traditional record-keeping methods impose serious limitations such as data loss, inconsistency, and challenges in analysis, which in turn reduce the effectiveness of national breeding programs. This study aims to present contributions of two computer software systems developed to support digital transformation and meet the needs of the "Community-Based Livestock Breeding Programme" conducted by the Ministry of Agriculture and Forestry. In this context, the web-based software Çolpan was developed for small ruminant breeding, while the Windows-based software Manda Yıldızı was created for buffalo and native cattle breeding. Çolpan was designed with a web architecture using the Delphi and IntraWeb framework, whereas Manda Yıldızı was coded as a native desktop application with Delphi VCL. The data management for both systems is integrated with database. Both software programs enable centralized and secure collection, processing, and analysis of pedigree and phenotypic data. Role-based access control ensures data security and authorization, and allows project participants to monitor and report field data in real time. In conclusion, these programs strengthen data-driven decision-making processes in breeding projects, accelerating progress and making significant contributions to sustainability.

Anahtar Kelimeler

Community-Based Breeding , Çolpan , Data Management , MandaYıldızı

Etik Beyan

This study is not subject to the permission of HADYEK in accordance with the “Regulation on Working Procedures and Principles of Animal Experiments Ethics Committees” 8 (k). The data, information and documents presented in this article were obtained within the framework of academic and ethical rules.

Teşekkür

We would like to thank Dr. Serdar YAĞCI, Dr. İrfan GÜNGÖR and Dr. Nejla GÜLOĞLU, as well as TAGEM personnel, Afyonkarahisar Buffalo Breeders Association, Kütahya Sheep and Goat Breeders Association, and all project technical staff, especially Osman ÇELİK, for their contributions during the preparation of the software.

Manda Yıldızı ve Çolpan Yazılımları ile Hayvan Islahı Amaçlı Veri Yönetimi

Öz

Hayvancılıkta verimliliğin ve sürdürülebilirliğin temeli, doğru ve sistematik veri kaydına dayanmaktadır. Geleneksel kayıt tutma yöntemleri; veri kaybı, tutarsızlık ve analiz zorlukları gibi ciddi kısıtlamalar getirmekte, bu durum ulusal ıslah programlarının etkinliğini düşürmektedir. Bu çalışma, Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından yürütülen Halk Elinde Hayvan Islahı Ülkesel Projeleri’nin ihtiyaçlarına yönelik geliştirilen ve dijital dönüşümü destekleyen iki bilgisayar yazılımının katkılarını ortaya koymayı amaçlamaktadır. Bu kapsamda, küçükbaş hayvan yetiştiriciliği için web tabanlı yazılım Çolpan, manda ve yerli sığır yetiştiriciliği için ise Windows tabanlı yazılım Manda Yıldızı geliştirilmiştir. Çolpan, Delphi ve IntraWeb framework'ü kullanılarak web mimarisi ile tasarlanmış, Manda Yıldızı ise Delphi VCL ile yerel masaüstü uygulaması olarak kodlanmıştır. Her iki sistemin veri yönetimi, veri tabanı ile entegre edilmiştir. Yazılımlar; soy kütüğü ve fenotipik ölçüm verilerinin merkezi ve güvenli bir yapıda toplanmasını, işlenmesini ve analiz edilmesini sağlamaktadır. Rol tabanlı erişim kontrolü sayesinde veri güvenliği ve yetkilendirme temin edilmekte, proje paydaşlarının sahadaki verileri anlık olarak izlemesine ve raporlamasına olanak tanınmaktadır. Sonuç olarak, bu programlar ıslah projelerinde veriye dayalı karar alma süreçlerini güçlendirerek ilerlemeyi hızlandırmakta ve sürdürülebilirliğe önemli katkılar sunmaktadır.

Etik Beyan

Bu çalışma “Hayvan Deneyleri Etik Kurullarının Çalışma Usul ve Esaslarına Dair Yönetmelik” Madde 8 (k) gereği HADYEK iznine tabi değildir. Bu yazıda sunulan veri, bilgi ve belgeler akademik ve etik kurallar çerçevesinde elde edilmiştir.

Teşekkür

Yazılımların hazırlanması sırasında verdikleri katkılardan dolayı başta Dr. Serdar YAĞCI, Dr. İrfan GÜNGÖR ve Dr. Nejla GÜLOĞLU olmak üzere TAGEM personeli, Afyonkarahisar Manda Yetiştiricileri Birliği, Kütahya Koyun – Keçi Yetiştiricileri Birliği ve başta Osman ÇELİK olmak üzere tüm proje teknik elemanlarına teşekkürü borç biliriz.

Kaynakça

• Aydın, İ., & Günlü, A. (2010). Hayvancılık işletmelerinde teknik ve finansal verilerin tutulmasına ve değerlendirilmesine yönelik bir bilgisayar yazılımı. Veteriner Hekimler Derneği Dergisi, 80(4), 21-30.
• Bourdon, R. M. (2013). Understanding Animal Breeding. 2nd ed. London, UK: Pearson New International Edition.
• Brown, D. J., Ball, A., Huisman, A. E., Swan, A. A., Atkins, K. D., Graser, H. U., Banks, R. Swan, P. & Woolaston, R. (2006). Sheep Genetics Australia: a national genetic evaluation system for Australian sheep. In Proceedings of the 8th World Congress on Genetics Applied to Livestock Production (pp. 13-18). Sociedade Brasileira de Melhoramento Animal [Brazilian Society of Animal Breeding](SBMA).
• Çelikyürek, H., & Aygün, T. (2017). Büyükbaş Hayvancılıkta Kayıt Tutma Sistemine Yönelik Bir Bilgisayar Paket Programının Hazırlanması. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Tarım Bilimleri Dergisi, 27(3): 453-459.
• Çelikyürek, H., Karakuş, K., & Kara, M. (2019). Storing and evaluation of the records of livestock enterprises in database. Turkish Journal of Agriculture-Food Science and Technology, 7(12), 2089-2094.
• Hamadani, A., & Ganai, N. A. (2022). Development of a multi-use decision support system for scientific management and breeding of sheep. Scientific Reports, 12(1), 19360.
• Information Network for Animal Productivity and Health (INAPH). https://www.dairyknowledge.in/dkp/article/information-technology-improving-animal-productivity-information-network-animal-productivity. [Erişim Tarihi: 26.06.2025].
• Kavurur, A. (2023). Küçükbaş Hayvancılıkta RFID Kaynaklı Kayıt Tutma Sistemi. Uluslararası Mühendislik Tasarım ve Teknoloji Dergisi, 5(1-2), 20-24.
• McDermott, K., Wall, E., McGovern, F., & Pabiou, T. (2018). Past, Present and Planned, the journey of the Irish sheep breed development improvement programme: sheep Ireland. https://www.irishgrassland.ie/wp-content/uploads/2019/02/2S-Past-Present-and-Planned-the-journey-of-the-Irish-sheep-breed-Sheep-Ireland.pdf [Erişim Tarihi: 26.06.2025].
• SGA Breeder’s Quality Assurance Manual. Sheep Genetics Australia PO Box U254 University of New England. https://sheepgenetics.mla.com.au/globalassets/sheep-genetics/resources/breeders-quality-assurance-manual-1.pdf. [Erişim Tarihi: 26.06.2025].
• Simmons, P., & Ekarius, C. (2009). Storey's Guide to Raising Sheep: Breeding, Care, Facilities. Storey Publishing. 391-394.
• Sönmez, R., Koçak, Ç., & Kaymakçı, M. (1977). Zootekni Uygulamaları. E Ü Zir. Fak. Yay, (289).
• Tekerli M., & Koçak S. (2013). Manda Yetişicileri İçin Kayıt Tutmanın Önemi ve Yardımcı Bir Bilgisayar Yazılımı. İstanbul Manda, http://www.istanbulmanda.org/dergiler/dergi1/index.html#page/35. [Erişim Tarihi: 26.06.2025].
• USDA. National Animal Identification System (NAIS) (2006). A User Guide and Additional Information Resources. DraftVersion.https://www.aphis.usda.gov/media/document/12834/file#:~:text=NAIS%20is%20a%20modern%2C%20streamlined,events%20in%20the%20United%20States. [Erişim Tarihi: 26.06.2025].