Mizacın Düve ve İneklerde Dölverimine Etkisi

Yıl 2018, Cilt: 58 Sayı: 1, 14 - 21, 12.06.2018

Musa Eren Karasoy Ergun Akçay

Öz

 Bu çalışmada, düve ve ineklerde suni tohumlama sırasındaki huy ve davranış şekillerinin döl verimi üzerine etkisinin olup olmadığını tespiti amaçlandı. Çalışmanın hayvan materyalini farklı işletmelerde bulunan, farklı rasyonlarla beslenen 45 düve ve en az bir canlı doğum yapmış 112 inek olmak üzere toplam 157 baş sığır oluşturdu. Gözlem ve rektal palpasyon yoluyla hayvanlardaki östrusa ait klinik bulgular incelendi. Östrusta olan hayvanlara “sabah/öğleden sonra” suni tohumlama yöntemi uygulandı. Hayvanların suni tohumlama esnasında geçen süre dikkate alınarak çok iyi huylu, iyi huylu, huysuz ve çok huysuz olmak üzere 4 grup olarak belirlendi. Mizaca göre; 1, 2, 3. tohumlama ve toplam gebelik oranları ile tohumlama indeksi tespit edildi. Buna göre, düvelerde 1. tohumlamada gebelik oranları; çok iyi huylu, iyi huylu ve huysuz grupta, sırasıyla %76, %37 ve %40 olarak gerçekleşirken, çok huysuz mizaçlı düvelerde 1. tohumlamada gebelik gerçekleşmedi. Aynı değerler ineklerde %54, %42, %20 ve %23 olarak gerçekleşti. Total gebelik oranları incelendiğinde çok iyi huylu düve ve ineklerde gebelik oranı %76 ve %80 olarak saptanırken, çok kötü huylu olanlarda sırasıyla %26 ve %46 olarak tespit edildi. Gruplar arasındaki farklılıklar istatistiksel olarak (ki kare ve fischer exact) anlamlı bulunmuştur (p<0.001). Aynı şekilde, tohumlama indeksi değerleri incelendiğinde kötü huylu düve ve inekleri iyi huylu düve ve ineklere göre daha fazla tohumlamaya ihtiyaç duyduğu gözlemlendi. Sonuç olarak yapılan çalışmada sakin mizaçlı hayvanlar huysuz mizaçlı hayvanlara göre suni tohumlama uygulamalarında problem çıkarmadıkları ve sonrasında da elde edilen gebelik oranlarının yüksek olduğu görüldü. Dolayısıyla, mizacın suni tohumlama süresine ve yüksek gebelik elde edilmesinde önemli olduğu tespit edildi. 

Anahtar Kelimeler

mizac, döl verimi, düve, inek

Kaynakça

• 1. Akçapınar H, Özbeyaz C (1999): Hayvan yetiştiriciliği temel bilgileri. Kariyer Matbaacılık, Ankara, 2. Akın Aİ (1999): Sığırlarda dölverim özellikleri. Veteriner Hekimler Derneği Dergisi, 11, 22-24. 3. Arkun B, Tırpan MB, Akcay E (2015): Sürü halinde yaşayan başıboş köpeklerin sosyal ve reprodüktif davranışları üzerine kısırlaştırmanın etkisi. Lalahan Hay Araş Ens Derg, 55 (1), 15-22. 4. Benhajali H, Boivin X, Sapa J, Pellegrini P, Boulesteix P, Lajudie P, Phocas F (2010): Assessment of different on-farm measures of beef cattle temperament for use in genetic evaluation. J Anim Sci, 88, 3529-37. 5. Burrows HM, Dillon RD (1997): Relationship between temperament and growth in a feedlot and commercial carcass traits in Bos indicus crossbreds. Aust J Exper Agric, 37, 407-11. 6. Burrow HM, Corbet HJ (2000): Genetic and environmental factors affecting temperament of zebu and zebu-derived beef cattle grazed at pasture in the tropics. Aust J Agric Res, 51, 155-62. 7. Chrousos GP (1997): Stressors, stress, and neuroendocrine integration of the adaptive response. Ann N Y Acad Sci, 851, 311-335. 8. Cooke RF, Arthington JD, Araujo DB, Lamb GC, (2009): Effects of acclimation to human interaction on performance, temperament, physiological responses, and pregnancy rates of Brahman-crossbred cows. J Anim Sci, 87, 4125-32. 9. Cooke R (2010): Effects of Temperament and Animal Handling on Fertility, ss:255-263. Applied Reproductive Strategies Conference Proceedings 5-6 August, Nashville. 10. Crookshank HR, Elissalde MH, White RG, Clanton DC, Smalley HE (1979): Effect of transportation and handling of calves upon blood serum composition. J Anim Sci, 48, 430-35. 11. Daşkın A (2005): Sığırcılık İşletmelerinde Reprodüksiyon Yönetimi ve Suni Tohumlama. Aydan Web Ofset, Ankara. 12. Day ML (2004): Hormonal induction of estrous cycles in anestrous, Bos taurus beef cows. Anim Reprod Sci, 82-83, 487–494. 13. Dobson H, Smith RF (2000): What is stres, and how does it effects reproduction? Anim Reprod Sci, 60-61, 743-52. 14. Echternkamp SE (1984): Relationship between LH and cortisol in acutely stressed beef cows. Theriogenology, 22, 305-11. 15. Erdem H, Atasever S, Kul E (2007): Milk yield and fertility traits of holstein cows raised at Gökhöyük state farm. Journal of Agricultural Faculty, OMU, 22(1), 47-54. 16. Etherington WG, Fetrow J, Sequin BE, Marsh W, Weaver LD, Rawson VL (1991a): Dairy herd reproductive health management: evaluating dairy herd reproductive performance part I. Comp Cont Educ Pract Vet, 13, 1353- 60. 17. Etherington WG, Fetrow J, Sequin BE, Marsh W, Weaver LD, Rawson VL (1991b): Dairy herd reproductive health management: evaluating dairy herd reproductive performance part II. Comp Cont Educ Pract Vet, 13: 1491-503. 18. Fell LR, Colditz IG, Walker KH, Watson DL (1999): Associations between temperament, performance, and immune function in cattle entering a commercial feedlot. Aust J Exper Agric, 39, 795-802. 19. Fordyce G, Goddard ME, Tyler R, Williams G, Toleman MA (1985): Temperament and bruising of Bos indicus cross cattle. Aust J Exp Agric, 25, 283-288. 20. Fordyce G, Dodt RM, Wythes JR (1988): Cattle temperamentsin extensive beef herds in northern Queensland. 1. Factors affecting temperament. Aust. J Exp Agric, 28, 683–687 21. Goodvin FK, Jamison KR, (1990): Manic-depressive Illness. Oxford University Press, New York. 22. Ingraham RH, Gilette DD, Wagner WD (1974): Relationship of temperature and humidity to conception rate of Holstein cows in subtropical climate. J Dairy Sci, 57, 476-481. 23. Monty DE, Racowsky C (1987): In vitro evaluation of early embryo viability and development in summer heat-stressed, superovulated dairy cows. Theriogenology, 28(4), 451-465. 24. Nkrumah JD, Crews DH, Basarab JA, Price MA, Okine EK, Wang Z, Lı C, Moore SS (2007): Genetic and phenotypic relationships of feeding behavior and temperament with performance, feed efficiency, ultrasound, and carcass merit of beef cattle. J Anim Sci, 85, 2382–90. 25. Özbeyaz C (1996): Hayvansal üretimde sığırcılığın yeri ve önemi. Veteriner Hekimler Derneği Dergisi, 8, 5–7. 26. Roche JF (2006): The effect of nutritional management of the dairy cow on reproductive efficiency. Anim Reprod Sci 96, 282–296. 27. Short RE, Bellows RA, Staigmiller RB, Berardinelli JG, Custer EE (1990): Physiological mechanisms controllinganestrus and infertility in postpartum beef cattle. J Anim Sci, 68, 799–816. 28. Smith RF, Dobson H (2002): Hormonal interactions within the hypothalamus and pituitary with respect to stress and reproduction in sheep. Domest Anim Endocrin, 23, 73-85. 29. Voisinet BD, Grandin T, O'connor SF, Tantum JD, Deesing MJ (1997b): Bos indicus cross feedlot cattle with excitable temperaments have tough meat and a higher incidence of borderline dark cutters. Meat Science, 46, 367-77. 30. Voisinet BD, Grandin T, Tatum JD, O'connor SF, Struthers JJ (1997a): Feedlot cattle with calm temperaments have higher average daily gains than cattle with excitable temperaments. J Anim Sci, 75, 892-96. 31. Wilson SJ, Marion RS, Spain JN, Spiers DE, Keisler DH, Lucy MC (1998): Effects of controlled heat stress on ovarian function of dairy cattle. 1. Lactating cows. J Dairy Sci, 81, 2124-2131. 32. Yavas, Y, Walton JS (2000): Induction of ovulation in postpartum suckleed beef cows: a review. Theriogenology, 54, 1-23. 33. Yıldız N, Aygen S, Özçelik M (2008): Elazığ Koşullarında Yetiştirilen Doğu Anadolu Kırmızısı (DAK) İneklerde Süt, Dölverimi ve Beden Ölçüleri. Fırat Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 22, 169–74. 34. Yu SJ, Huang YM, Chen BX (1993): Reproductive patterns of the yak. 1. Reproductive Phenomena of the female yak. Brit Vet J, 149, 579-83.