Kütüphane Kataloglarının Hibritleşmesi

Yıl 2024, , 213 - 227, 18.07.2024

Mustafa Bayter

https://doi.org/10.59116/lamre.1470243

Öz

Kataloglar, kütüphane koleksiyonlarını araştırıcıya açan anahtarlardır. Bilgi kaynaklarının belirli bir sisteme göre düzenlenmiş listesidir. Bilgi merkezlerinin mevcudunu ortaya koyan, bilgi kaynaklarının bibliyografik bilgisini gösteren ve bibliyografik bilgilerini belirli bir düzende sıraya koyan düzenlenmiş listeler bütünü olarak tanımlanabilir. Araştırıcıların bilgi kaynaklarına etkin ve verimli bir şekilde erişmelerini sağlamak, aradıkları kaynağı bulmalarını kolaylaştırmak ve koleksiyondaki yayınları veya kaynak formatlarını göstermek, kütüphane kataloğunun temel hedefidir. Günümüzde kataloglar, AACR1, AACR2, RDA ve diğer çeşitli ulusal kurallar altında oluşturulan bibliyografik kayıtları içermektedir. Hibrit kataloglama, RDA olmayan bir bibliyografik kaydın, manuel olarak veya otomasyon programı yardımıyla yenilenmesidir. Sonuçta ortaya çıkan bibliyografik kayıt, bir RDA kaydı değil, önceki uygulamaların unsurlarını mevcut RDA uygulamalarıyla harmanladığı hibrit kayıt olarak kabul edilir. Bu çalışma, kütüphanelerin, Anglo-Amerikan Kataloglama Kuralları (AACR) 1 ve 2. basıları gibi daha önceki kataloglama kurallarına göre kataloglanmış eski MARC 21 verilerini RDA’ya göre nasıl uygun hale getirilir ve kütüphane katalogları hibrit kayıtlarının durumunu değerlendirmek için yapılmıştır. Ayrıca çalışmada katalogların hibritleşen durumu, araştırmacılara ve kütüphanecilere ne gibi sıkıntılar yaratığı incelenmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Katalog, Kataloglama, RDA, Hibrit Katalog

Hybridization of Library Catalogs

Öz

Catalogs are the keys that open library collections to the researcher. It is a list of information sources organized according to a certain system. It can be defined as a set of organized lists that reveal the existence of information centers, show the bibliographic information of information sources, and list the bibliographic information in a certain order. The main goal of the library catalog is to enable researchers to access information resources effectively and efficiently, to make it easier for them to find the resource they are looking for, and to display the publications or resource formats in the collection. Today, catalogs include bibliographic records created under AACR1, AACR2, RDA and various other national rules. Hybrid cataloging is the renewal of a non-RDA bibliographic record, either manually or with the help of an automation program. The resulting bibliographic record is not considered an RDA record, but a hybrid record in which it blends elements of previous applications with existing RDA applications. This study was conducted to evaluate how libraries can bring old MARC 21 data cataloged according to previous cataloging rules, such as the Anglo-American Cataloging Rules (AACR) 1st and 2nd editions, into compliance with RDA and the status of hybrid records of library catalogs. In addition, the study tried to examine the hybridized situation of catalogs and what kind of problems it creates for researchers and librarians.

Anahtar Kelimeler

Catalog, Cataloging, RDA, Hybrid Catalog

Kaynakça

• Atılgan, D. (1987). Kataloglamada standartlaşma. Türk Kütüphaneciliği, 1(2), 71-78. Erişim adresi: http://tk.org.tr/index.php/TK/article/viewFile/1350/134
• Atılgan, D. (2007). Türkiye’de kataloglamanın dünü, bugünü, geleceğe dönük beklentiler. H. Dilek- Kayaoğlu (Yay. Haz.), Prof. Dr. Meral Alpay’a Armağan içinde (ss. 25-31). İstanbul: Bayrak Matbaası.
• Atılgan, D., Özel, N., & Çakmak, T. (2014). Awareness, perceptions, and expectations of academic librarians in Turkey about Resource Description and Access (RDA). Cataloging & Classification Quarterly, 52(6-7), 660-676.
• Avram, H. D. (1975). MARC; Its History and Implications. Washington: Library of Congress.
• Backstage Library Works (2013). RDA Planning Guide. Erişim adresi: https://ac.bslw.com/mars/guide/RDA_Planning_Guide.pdf
• Bayter, M. (2000). Ankara'daki üniversite kütüphanelerinde kataloglama sorunları ve çözüm önerileri (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara: Ankara Üniversitesi. Erişim adresi: http://hdl.handle.net/20.500.12575/81981
• Bayter, M. (2012). AAKK, AAKK1, AAKK2, AAKK3 ve RDA. S. Kurbanoğlu, U Al, P. Lepon Erdoğan, Y.Tonta, N. Özenç Uçak (Yay. Haz.). 3. Uluslararası Değişen Dünyada Bilgi Yönetimi Sempozyumu Bildiriler Kitabı içinde (s. 169-175). Ankara: Hacettepe Üniversitesi Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü.
• Bayter, M. (2022). Dünyada ve Ülkemizde RDA’ya Geçiş. Türk Kütüphaneciliği, 36(1), 54-73.
• Bloomberg, M. ve Evans, G. Edward. (1989). Kütüphane teknisyenleri için teknik hizmetlere giriş. Çev. Nilüfer Tuncer. Ankara: Türk Kütüphaneciler Derneği.
• Burcu Teoman, Ö. E. (2015). Türkiye’deki Üniversite Kütüphanelerinde RDA Algısı, Süreçler, Sorunlar ve Özyeğin Üniversitesi Kütüphanesi Örneği. ÜNAK 2015, (s. 1-11). İstanbul.
• Chiegonu Bridget Nwachi, E. I. (2021). Implementation of RDA in Cataloguing and Classification in 21st Century: Issues Challenges and Prospects. Library Philosophy and Practice (e-journal), 1-16.
• Cünüş, S. A. (2018). Kaynak tanımlama ve erişim standardının yazma ve eski harfli basma eserlerin bibliyografik tanımlamalarında uygulanabilirliği: Türkiye yazma ve nadir eser kütüphaneleri için ulusal kaynak tanımlama sistemi önerisi (Yayımlanmamış Doktora tezi). İstanbul: İstanbul Üniversitesi.
• Çakmak, T. (2018). Bilginin Düzenlenmesinde Yenilikler: Avrupa'da ve Türkiye'de RDA Uygulamalarına Yönelik Bir Değerlendirme. Elsa Bitri ve Hasan S. Keseroğlu (Yay. Haz.), Tarık Akan Toplantıları: Bilgi ve Belge Yönetimi Alanında Bilgiye Erişim /Kataloglama Sorunları Sempozyumu Bildiriler Kitabı (s.28-49) içinde. Erişim adresi: https://www.researchgate.net/publication/324091393_Bilginin_Duzenlenmesinde_Yenilikler_Avrupa'da_ve_Turkiye'de_RDA_Uygulamalarina_Yonelik_Bir_Degerlendirme
• Çakmak, T. ve Özel N. (2012). Yeni Nesil Kütüphane Katalogları: OPAC 2.0, Özgür Külcü, Tolga Çakmak ve Nevzat Özel içinde, Prof. Dr. K. Gülbün Baydur’a Armağan (s. 111-116). Erişim adresi: https://tolgacakmak.net/kitap-ici-bolum/yeni-nesil-kutuphane-kataloglari-opac-2-0
• Diriarın, H. (2013). İstanbul’daki araştırma kütüphanelerinde elektronik bilgi hizmetleri: İslam Araştırmaları Merkezi Kütüphanesi örneği (Yayımlanmamış Doktora tezi). İstanbul: Marmara Üniversitesi.
• International Federation of Library Associations and Institutions, Functional Require ments for Authority Data: A Conceptual Model (amended and corrected through July 2013), http://www.ifla.org/files/assets/cataloguing/frad/frad_2013.pdf.
• Ifijeh, G., Segun-Adenirana, C. ve Igbinolab, A. (2018). Imperatives and challenges of Resource Description and Access (RDA) implementation in libraries in a developing country. International Information & Library Review, 1-8.
• Karasar, N. (1999). Bilimsel araştırma yöntemi: Kavramlar, ilkeler, teknikler. (9. bs.). Araştırma Eğitim Danışmanlık.
• Keseroğlu, H. S., (1994), Kataloglama Kuralları : Örnekleri ile Anglo-Amerikan Kataloglama Kuralları 2, İstanbul: Yapı Tasarım Üretim.
• Khosrowpour, S. (2012). Development of Resource Description and Access (RDA): The new cataloging standard. Bilgi Dünyası, 13(2), 397-417.
• Külcü, Ö. (2016). Bilgi içerikli kültürel mirasın yönetiminde yeni gelişmeler. Türk Kütüphaneciliği, 30(4), 640-663.
• Library of Congress, Bibliographic Framework Initiative (2023). Erişim adresi http://www.loc.gov/bibframe/
• Library of Congress, Program for Cooperative Cataloging, Post-Implementation Hybrid Bibliographic Records Guidelines Task Group, Report of the PCC Post- Implementation Hybrid Bibliographic Records Guidelines Task Group RDA Database Enrichment 233.
• Library of Congress, MARC 21 Format for Bibliographic Data (2014). Erişim adresi: http://www.loc.gov/marc/bibliographic/
• Library of Congress Program for Cooperative Cataloging Policy Committee, PoCo Discussion Paper on RDA Implementation Alternatives (2011) Erişim adresi: http://www.loc.gov/catdir/pcc/PoCo-RDA-Discussion-Paper040511.pdf
• Library of Congress, Program for Cooperative Cataloging, Task Group on Hybrid Bibliographic Records, Report of the PCC Task Group on Hybrid Bibliographic Records (2011). Erişim adresi: http://www.loc.gov/aba/cc/rda/RDA%20Task%20groups%20and%20charges/Hybrid-Report-Sept-2011.pdf
• Library of Congress, Program for Cooperative Cataloging, Post-Implementation Hybrid Bibliographic Records Guidelines Task Group, Report of the PCC Post- Implementation Hybrid Bibliographic Records Guidelines Task Group (2012). Erişim adresi: http://www.loc.gov/aba/pcc/rda/RDA%20Task%20groups%20and%20charges/PCC-Hybrid-Bib-Rec-Guidelines-TG-Report.docx
• Library of Congress, Program for Cooperative Cataloging, PCC Guidelines for the Application of Relationship Designators in Bibliographic Records (2013). Erişim adresi https://www.loc.gov/aba/pcc/sct/documents/rel-desig-guide-bib.pdf
• MarcEdit Development (2023), Erişim adresi http://marcedit.reeset.net/
• OCLC, OCLC RDA Policy Statement (2013). Erişim adresi: https://www.oclc.org/en/search-results.html#q=rda&f:@content_type=[0xx%20Fields]
• Ötüken, A. (1947). Bibliyotekçinin El Kitabı: Bibliyotek Bilgisi-Enstrüksiyon Denemesi-Bibliyografya ve Nazariyeleri. Ankara: M.E.B.
• Özüsağlam, E., Selçuk, U. M., & Fen, U. F. L. (2009). Aksaray Üniversitesi Kütüphane Yazılımı Seçimi: Niye KOHA’yı Seçtik. Akademik Bilişim, 9.
• Özyurt, K. (2017). Türkiye'deki üniversite kütüphanelerinin kataloglama uyumu ölçümü üzerine bir araştırma (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Erzurum: Atatürk Üniversitesi.
• Prytherch, P. (Ed.) (2005). Harrod's librarians' glossary and reference book (10th ed.). Ashgate.
• Reitz, J. M. (2004). Dictionary for library and information science. Westport, Conn.: Libraries Unlimited.
• Tillett, B. B. (2001). The FRBR model (functional Requirements for bibliographic records). OCLC. Erişim adresi: https://citeseerx.ist.psu.edu/document?repid=rep1&type=pdf&doi=1e0b11adbd97a3d33639b3a15a7ec4f60e09061d
• Tonta, Y. (2005). Bibliyografik Kayıtlar için İşlevsel Gerekler (FRBR) Kavramsal Modeli., Prof. Dr. Nilüfer Tuncer'e Armağanı içinde ss. 278-290.
• Tosaka, Y ve Park, J. (2013). RDA: Resource Description & Access – A survey of the current stateof the art. Journal of the American Society for Information Science & Technology 64(4), 651-662.
• U.S. RDA Test Coordinating Committee, Report and Recommendations of the U.S. RDA Test Coordinating Committee (2011). Erişim adresi: http://www.loc.gov/bibliographicuture/rda/source/rdatesting-finalreport20june2011.pdf
• Yıldırım, D. (2022). Dijitalleşme çağında dijitalleşen kütüphaneler ve akademisyenlerin kütüphaneden beklentileri: Necmettin Erbakan Üniversitesi örneği (Yayımlanmamış Doktora tezi). Konya: Necmettin Erbakan Üniversitesi.
• Yılmaz, E. (2004). Üniversite kütüphanelerinde web tabanlı kullanıcı memnuniyeti ölçümü. Akademik Bilişim.