Evaluation of Sustainability and Institutionalization in the Context of the Legal Framework (Legislation) for Libraries in Türkiye

Yıl 2025, , 1 - 22, 23.01.2025

Emine Cengiz Mater

https://doi.org/10.59116/lamre.1533831

Öz

Purpose: Libraries are societal institutions, and they are expected to make a meaningful contribution to the achievement of sustainable development goals. Sustainability is a concept that encompasses not only environmental factors but also the continuity of organizational structures and operations. This study aims to provide a general evaluation of how libraries implement sustainable development goals in the absence of an existing legal framework. Additionally, the concept of sustainability, along with its environmental and institutional dimensions, the sustainability goals set for libraries, and the significance of these goals for libraries have been discussed. The study analyzes the relationship between legislation, institutionalization, and sustainability in libraries, and discusses how these institutions can more effectively serve the goal of sustainability. This research aims to shed light on the potential of libraries in Türkiye in the area of sustainability and to provide guidance for future studies in this field.
Method: The study utilizes literature review, document analysis and descriptive analysis methods.
Findings: The research shows that there is a lack of legal foundation for sustainability in libraries. Despite this, libraries are making efforts to work towards sustainability goals. However, these efforts may not be fully achieving sustainability due to the absence of a legal framework. Merely offering physical spaces as services does not necessarily contribute to achieving sustainable development goals. It has been revealed that libraries lack a monitoring mechanism to achieve sustainability development goals, and the services provided are carried out voluntarily.
Implications: Examination of existing studies in the field indicates that libraries inherently provide services that contribute to sustainable development goals, rather than consciously undertaking specific services. It is clear that unconscious efforts to achieve sustainability in studies pose significant challenges. Simultaneously, the literature review and examined examples reveal a lack of awareness and preparedness among librarians and libraries regarding sustainability and its legal dimensions.
Originality: This study holds originality in being the first examination of the concept of sustainability in libraries from a legal perspective.

Anahtar Kelimeler

sustainability, libraries, sustainability and libraries, legislation, legal framework, institutionalization

Türkiye’deki Kütüphaneler için Yasal Çerçeve (Mevzuat) Bağlamında Sürdürülebilirlik ve Kurumsallaşma Değerlendirmesi

Öz

Amaç: Kütüphaneler toplumsal kurumlardır ve bu kurumların sürdürülebilir kalkınma hedeflerine etkili bir şekilde katkı sağlamaları beklenmektedir. Sürdürülebilirlik, çevresel faktörlerin yanı sıra, kurumsal yapıların ve işleyişin sürekliliğini de kapsayan bir kavramdır. Bu çalışmada, kütüphanelerin mevcut yasal bir çerçeve olmaksızın sürdürülebilir kalkınma hedeflerini nasıl yürüttükleri konusunda genel bir değerlendirme sunulması amaçlanmaktadır. Ayrıca, sürdürülebilirlik kavramının çevresel ve kurumsal boyutlarıyla birlikte, kütüphaneler için belirlenmiş sürdürülebilirlik hedefleri ve bu hedeflerin kütüphaneler açısından taşıdığı önem ele alınmıştır. Çalışmada, kütüphanelerde mevzuat, kurumsallaşma ve sürdürülebilirlik arasındaki ilişki analiz edilerek, bu kurumların sürdürülebilirlik amacına nasıl daha etkili bir şekilde hizmet edebileceği tartışılmıştır. Bu araştırma, Türkiye'deki kütüphanelerin sürdürülebilirlik alanındaki durumunu incelemeyi ve bu alanda gelecekteki çalışmalara yol göstermeyi amaçlamaktadır.
Yöntem: Çalışmada literatür taraması, doküman analizi ve betimsel analiz yönteminden yararlanılmıştır.
Bulgular: Çalışmada, kütüphaneler için sürdürülebilirlik konusunda yasal zeminin eksik olduğu ortaya çıkan bulgular arasındadır. Yasal zemin eksikliği olsa da kütüphanelerde sürdürülebilirlik hedefleri kapsamında çalışmaların yapılacağı fakat bu çalışmaların da devamlılığının eksik kalacağı görülmektedir. Başka bir deyişle kütüphanelerin sadece mekân olarak kullanıcıya hizmet vermesi sürdürülebilir kalkınma hedefinin gerçekleştiğini göstermemektedir. Kütüphanelerde sürdürülebilirlik kalkınma hedeflerinin sağlanabilmesi için herhangi bir denetleme mekanizması bulunmadığı, yapılan hizmetlerin gönüllülük esasına göre yapıldığı ortaya çıkmıştır.
Sonuç: Alandaki çalışmalar incelendiğinde ortaya çıkan örneklerin kütüphanelerin sürdürülebilir kalkınma hedeflerine yönelik bilinçli olarak gerçekleştirdikleri hizmetler olmadığı bu hizmetlerin kütüphanelerin yapısı gereği vermesi gereken hizmetler olduğu ortaya çıkmıştır. Bilinçsiz olarak gerçekleştirilen çalışmaların sürdürülebilirliğinin de zor olduğu görülmektedir. Aynı zamanda literatürden ve incelenen örneklerden elde edilen sonuçlar, kütüphanecilerin ve kütüphanelerin sürdürülebilirlik ve sürdürülebilirliğin yasal boyutu ile ilgili bir farkındalık ve hazırlık eksikliği içinde olduğunu göstermiştir.
Özgünlük: Bu çalışma kütüphanelerde sürdürülebilirlik kavramını yasal zemin açısından incelendiği ilk çalışma olması bakımından özgünlük taşımaktadır.

Anahtar Kelimeler

Sürdürülebilirlik, kütüphane, sürdürülebilirlik ve kütüphaneler, mevzuat (yasal düzenleme), yasal çerçeve, kurumsallaşma

Kaynakça

• Akkaya, M. A. (2023). Sürdürülebilirlik ve kütüphane yakınsamasına bilgi üzerinden farklı bir bakış: Sürdürülebilir kalkınma hedefleri (SKH) ve kütüphaneler. Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14 (1), 113-141. http://dx.doi.org/10.54558/jiss.1223912
• Akkaya, M. A. (2024). Kurumsal Sürdürülebilirliğin Ön Koşulu Olarak Toplum Temelli Kütüphanecilik. P. Bezirci ve I.İ. Sert (Yay. Haz.). Cumhuriyet’in 100. Yılında Bilgi ve Belge Yönetimi Teknolojisinde Güncel Yaklaşımlar kitabı içinde. (ss.807-831). İstanbul. İstanbul Üniversitesi Yayınevi.
• Akbulut, M., Alaca, E., Büyükçolpan, T., Cevher, N., Kurbanoğlu, S., Soylu, D. ve Yıldırım, B. F. (2018). Üniversite kütüphanelerinde yeşil (çevreci) yaklaşımlar: Türkiye genelinde bir araştırma. Bilgi Dünyası, 19 (2), 203- 230. http://dx.doi.org/10.15612/bd.2018.693
• Arısal M., ve Arıcı, G. (2021). Kütüphane mekânları için sürdürülebilirlik kriterleri. Tarih Okulu Dergisi, 14 (53), 2922-2956. http://dx.doi.org/10.29228/Joh.51993
• Birleşmiş Milletler. (2022). Sürdürülebilir kalkınma amaçları. UNDP Türkiye. 12 Şubat 2023 tarihinde https://www.globalcompactturkiye.org/surdurulebilir-kalkinma-amaclari/ adresinden erişildi.
• California State Library. (2022). 2023–2024 sustainable California libraries projects. 12 Şubat 2024 tarihinde https://www.library.ca.gov/services/to-libraries/sustainable/ adresinden erişildi.
• Cengiz, E. (2019). Halk kütüphanelerinde derme geliştirme politikaları: Türkiye için bir değerlendirme. İstanbul: Hiperyayın.
• Chapin III, F.S., Torn, M.S. ve Tateno, M. (1996). Principles of ecosystem sustainability. American Naturalist, 148(6), 1016-1037.
• Coşkun, R., Altunışık, R. ve Yıldırım, E. (2019). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri SPSS uygulamalı. Sakarya: Sakarya Yayıncılık.
• EBLIDA. (2020). Sustainable development goals and libraries – first European report. 12 Şubat 2024 tarihinde https://www.eblida.org/Documents/EBLIDA-Report-SDGs-and-their-implementation-in-European-libraries.pdf adresinden erişildi.
• ENSULIB. (2023). The IFLA ENSULIB newsletter project. 12 Şubat 2024 tarihinde https://www.ifla.org/the-ifla-ensulib-newsletter-project/ adresinden erişildi.
• Environmental Protection Agency. (2022). 12 Şubat 2024 tarihinde https://www.sustainability.gov/pdfs/epa-2022-sustainability-plan.pdf adresinden erişildi.
• Fisher, J.L. (1953). Natural resources and technological change. Land Economics, 29 (1), 57–71. https://www.jstor.org/stable/pdf/3144285.pdf
• Halk Kütüphaneleri Yönetmeliği. T.C. Resmî Gazete (28170, 11 Ocak 2012).
• IFLA (1995). UNESCO Public Library Manifesto 1994. IFLA Journal, 21 (1): 66-67.
• IFLA. (2001). The Public Library Service: IFLA/UNESCO Guidelines for Development. München: K. G. Saur.
• IFLA. (2016). Kütüphaneler ve BM 2030 gündeminin uygulanması (Herkes için Kütüphane Program Ofisi, çev.). Türk Kütüphaneciliği, 30 (2), 319-337.
• IFLA. (2019). Libraries and the sustainable development goals: A storytelling manual. The International Federation of Library Associations and Institutions. 12 Şubat 2024 tarihinde https://www.ifla.org/files/assets/hq/topics/librariesdevelopment/documents/sdg-storytelling-manual.pdf adresinden erişildi.
• IFLA. (2023). Library map of the world. 12 Şubat 2024 tarihinde https://librarymap.ifla.org/stories adresinden erişildi.
• IFLA. (2024). Library map of the world. 12 Şubat 2024 tarihinde https://librarymap.ifla.org/stories adresinden erişildi.
• IISD. (2023). Sustainable development. The international institute for sustainable development. 12 Şubat 2024 tarihinde https://www.iisd.org/mission-and-goals/sustainable-development adresinden erişildi.
• İE University. (2023). Our library sustainability best practices. 12 Şubat 2024 tarihinde https://library.ie.edu/the-library/sustainable-development-goals/ adresinden erişildi.
• İstinye Üniversitesi Kütüphanesi. (2023). 12 Şubat 2024 tarihinde https://kutuphane.istinye.edu.tr/tr/genel-bilgiler/surdurulebilirlik-calismalari adresinden erişildi.
• Jain, P. ve Jain, P. (2020). Are the sustainable development goals really sustainable? A policy perspective. Sustainable Development, 28, 1642–1651.https://doi.org/10.1002/sd.2112
• Jankowska, M. A. ve Marcum, J.W. (2010). Sustainability challenge for academic libraries: Planning for the future. College&Research Libraries, 71 (2), 160-170.
• Kamińska, A. M., Opaliński, L. ve Wyciślik, L. (2022). The landscapes of sustainability in the library and information science: Systematic literature review. Sustainability (Switzerland), 14 (1), 441, 1-29. https://doi.org/10.3390/su14010441
• Karioja, E. (2013). How to evaluate libraries’ sustainability? An approach to an evaluation model and indicators. Singapur’da IFLA WLIC 2013 konferansında sunulan bildiri. 12 Şubat 2024 tarihinde https://library.ifla.org/id/eprint/114/1/115b-karioja-en.pdf adresinden erişildi.
• Khalid, A., Malik, G. F. ve Mahmood, K. (2021). Sustainable development challenges in libraries: A systematic literature review (2000–2020). The Journal of Academic Librarianship, 47 (3), 1-9. https://doi.org/10.1016/j.acalib.2021.102347
• Koç Üniversitesi Suna Kıraç Kütüphanesi. (2023). Sürdürülebilirlik komitesi. 12 Şubat 2024 tarihinde https://library.ku.edu.tr/hakkinda/surdurulebilirlik-komitesi/#tid_650c2e6189c4e adresinden erişildi.
• Korkmaz, E. V., ve Çetinkaya, A. Ş. (2018). Institutionalization and emotional labour behaviour: A research in hospitality organizations. Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 18 (35), 64-77. https://doi.org/10.30976/susead.334326
• Kütüphanelerde Eğitici Kültürel Faaliyetler Yönetmeliği. T.C. Resmî Gazete (17465, 21 Eylül 1981).
• Millî Eğitim Bakanlığı Okul Kütüphaneleri Yönetmeliği. T.C. Resmî Gazete (26501, 22 Ağustos 2001).
• National library of the Netherlands. (2020). Sustainable development goals as guidelines for library impact assessment. 12 Şubat 2024 tarihinde https://www.bibliotheeknetwerk.nl/sites/default/files/documents/Oomes%2C%20M.%20%282021%29%20-%20Sustainable%20Development%20Goals%20as%20guidelines%20for%20library%20impact%20assessment.pdf adresinden erişildi.
• National Library of Scotland. (2017). Sustainable development policy. 12 Şubat 2024 tarihinde https://www.nls.uk/media/eyqnqodf/2017-sustainable-development-policy.pdf adresinden erişildi. Rami Kütüphanesi. (2023). 12 Şubat 2024 tarihinde https://ramikutuphanesi.gov.tr/tr adresinden erişildi.
• Sabancı Üniversitesi. (2024). Sürdürülebilirlik. 15 Temmuz 2024 tarihinde https://bm.sabanciuniv.edu/tr/node/3161 adresinden erişildi.
• Sayogo, D., Yuli, S., & Wiyono, W. (2021). The determinants of smart public library roles in promoting open government in indonesia. The International Information & Library Review, 54(2), 155-170. https://doi.org/10.1080/10572317.2021.1936380
• Signitzer B ve Prexl A. (2008). Corporate sustainability communications: Aspects of theory and professionalization. Journal of Public Relations Research, 20 (1), 1-19.
• Strateji ve Bütçe Başkanlığı. (2019). Sürdürülebilir kalkınma amaçları Türkiye 2. ulusal gözden geçirme raporu. 12 Şubat 2024 tarihinde https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2020/03/Surdurulebilir-Kalkinma-Amaclari-Turkiye-2nci-Ulusal-Gozden-Gecirme-Raporu_TR-WEB.pdf adresinden erişildi.
• Sustainability. (2022). 12 Şubat 2024 tarihinde https://www.epa.gov/sustainability/learn-about-sustainability#what adresinden erişildi.
• Sustainable Development Report. (2023). 12 Şubat 2024 tarihinde https://dashboards.sdgindex.org/ adresinden erişildi.
• Sürdürülebilir kalkınma. (2022). 12 Şubat 2024 tarihinde https://www.isbank.com.tr/blog/surdurulebilir-kalkinma-nedir adresinden erişildi.
• Şeşen, Y. ve Kuzucuoğlu, A. H. (2020). The importance of green libraries in terms of sustainability. Journal of Balkan Libraries Union, 7 (1), 10-16.
• Tribelhorn, S.K. (2023). Preliminary investigation of sustainability awareness and activities among Academic Libraries in the United States. The Journal of Academic Librarianship, 49 (3). https://doi.org/10.1016/j.acalib.2022.102661
• Topkaraoğlu, N. M. (2021). Sürdürülebilir kalkınma hedefleri çerçevesinde Kültür ve Turizm Bakanlığı’na bağlı halk kütüphanelerinin faaliyetlerinin değerlendirilmesi. Türk Kütüphaneciliği, 35 (1), 99-115. http://dx.doi.org/10.24146/tk.836304
• Türk Dil Kurumu (TDK). (2024). Mevzuat. 12 Şubat 2024 tarihinde https://sozluk.gov.tr/ adresinden erişildi.
• Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığı Kütüphane ve Arşiv Yönetmeliği. T.C. Resmî Gazete (28280, 02 Mayıs 2012).
• Ulusal Sürdürülebilir Kalkınma Koordinasyon Kurulu (2022). 12 Şubat 2024 tarihinde https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/CumhurbaskanligiGenelgeleri/20220719-12.pdf adresinden erişildi.
• University of Illinois. (2023). 12 Şubat 2024 tarihinde https://sdglibact.web.illinois.edu/ adresinden erişildi.
• Yavuz, V.A. (2010). Sürdürülebilirlik kavramı ve işletmeler açısından sürdürülebilir üretim stratejileri. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7 (14), 63-86.
• Yıldırım, Z. ve Akkaya, M. A. (2020). Kütüphaneler ve sürdürülebilirlik ilişkisi: Genel bir değerlendirme. Çankırı Karatekin Üniversitesi Karatekin Edebiyat Fakültesi Dergisi, 8 (1), 18-46.
• Yılmaz, B. (2005). Türkiye’de halk kütüphaneleriyle ilgili yönetmelikler üzerine bir değerlendirme. M.E. Küçük (Yay. Haz.). Prof. Dr. Nilüfer Tuncer'e Armağan içinde (ss. 302-313). Ankara: TKD.
• Yılmaz, B. (2019, 13 Nisan). Sürdürülebilir kalkınma bağlamında kütüphaneler: Kısa bir kavramsal çerçeve. 12 Şubat 2024 tarihinde https://www.bbyhaber.com/blog/bulentyilmaz/surdurulebilir-kalkinma-baglaminda-kutuphaneler-kisa-bir-kavramsal-cerceve-prof-dr-bulent-yilmaz/ adresinden erişildi.