İletişim Aracından Bilgi Kaynağına Kartpostallar

Yıl 2022, Cilt: 3 Sayı: 1, 44 - 59, 24.01.2022

Ayşe Kasap

Öz

Günümüzde dünyanın ve yaşamın insanî ve toplumsal yönlerini sosyal, kültürel, sanatsal vb. başlıklarda inceleyen akademik disiplinler grubu olarak “Sosyal Bilimler” alanında yapılan araştırmalara eğilim giderek artmaktadır. Özellikle Sosyal Tarih, Kültürel Tarih, Sanat Tarihi, Eğitim Tarihi, Siyasal Tarih, Yerel Tarih vb. konular üzerine yoğunlaşan araştırmacılar için kitap dışı belge ve bilgilere ulaşmak, alternatif ve tamamlayıcı kaynaklarla çeşitlenen ve zenginleşen bir araştırma yapmak daha nitelikli çalışmaların ortaya çıkmasını sağlamaktadır. Sosyal olguların çeşitli ve sayısız denecek kadar çok sayıda değişik belgelerde izleri kalır: Arşivler, nüfus sayımları, basın, kişisel belgeler, araçlar ve aletler, filmler, plaklar, teyp bantları, resimler, fotoğraflar, kartpostallar bu belgeler kategorisindedir (Duverger, 1990: 96). “Üzerinde bilgi taşıyan her şey bilgi kaynağıdır” Bu bilgi; yazılı, görsel, işitsel vb. özellikte olabilir. Bilgi profesyonelleri olarak biz meslek elemanları öncelikle bilginin - belgenin önemini, taşıdığı değeri, oluşturduğu tarihi birikimi, günümüze gelene kadar geçirdiği süreci, yüklendiği değeri anlayabilirsek, bu belgeleri kütüphane ve arşiv raflarından çıkarıp, katalog ve tasnifini yapıp görünür kılarsak onun önemli bir bilgi kaynağı olduğunu tüm araştırmacılara ve akademik camiaya sunmuş oluruz. Bu çalışmada “kartpostal” özelinde Efemera malzemelerinin geçici, anlık kullanımının aslında kalıcı olduğu; tarihe, sosyolojiye, sanata, eğitime, kültüre etkisinin önemini ve farklı bir bakış açısı getirdiğini inceleyeceğiz. Araştırmada nitel araştırma yönteminden ve verilerin analizi için doküman analizi tekniğine başvurulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Kartpostallar, Efemera, Bilgi Kaynakları, Kültür Taşıyıcısı

Postcards From The Means of Communication To The Source of Information

Öz

Nowadays, it is widely used to study the human and social aspects of the world and life, such as social, cultural, artistic, etc. as a group of academic disciplines studying in the titles, the trend towards research in the field of “Social Sciences” is gradually increasing. In particular, Social History, Cultural History, Art History, Educational History, Political History, Local History, etc. for researchers who focus on topics, accessing out-of-book documents and information, conducting research that diversifies and enriches with alternative and complementary resources allows for more qualified studies. A variety of social phenomena and numerous traces still remain in almost as many different documents: archives census, the press, personal documents, tools and instruments, films, records, tapes, bands, pictures, photos, postcards of these documents in the category (Duverger, 1990: 96). "Everything that carries information on it is a source of information” This information; written, visual, auditory, etc. it can be in the property. Information professionals as members of our profession primarily information - document the importance of the intrinsic value that it generates the date of the accumulation process, she had been until the present day, if we could understand the value loaded, these documents library and archives off the shelf, and catalog classification and to make visible all that is presented to researchers and the academic community as an important source of his information, we'll be. In this study, it was found that the temporary, instantaneous use of Ephemera materials in the “postcard” is actually permanent; we will examine the importance of its influence on history, sociology, art, education, culture and how it brings a different perspective. In the research, the qualitative research method and the document analysis technique were used for the analysis of the data.

Anahtar Kelimeler

Postcards, Ephemera, Sources of Information, Carrier of Culture

Kaynakça

• Akkaya, M. A. (2020). “Bilgi Kaynağı Olarak Efemeranın Kent Arşiv ve Müzeleri İçin Anlamı ve APİKAM Örneği”, Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, XX/40 (2020-Bahar/Spring), ss. 323-350.
• Ata, B. (1998). Tarih öğretimine bilimsel problem çözme yönteminin uygulanmasına yönelik bir model. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara. Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Ata, B. (2002). “Tarih Derslerinde Dokümanlarla Öğretim Yaklaşımı”, Türk Yurdu, sayı 175, s. 80-86.
• Başkanlık Osmanlı Arşivi (BOA), Maarif Mektubi (MF. MKT), 553/52, leff 1, 2.Za.1318.
• Beydeş, S. (2014). Salut de Constantinople - İstanbul'dan selam. Korpus, İstanbul. (Mert Sandalcı’nın sunuş yazısı)
• Çantay, D. (2019). Koleksiyonerlik [Blog yazısı]. Erişim adresi: http://www.ankaraantikacilik.com/blog/89/koleksiyonerlik
• Doğan, Y. (2007). Sosyal bilgiler öğretiminde tarihsel yazılı kanıtların kullanımı. (Basılmamış Doktora Tezi). Ankara, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Duverger, M. (1990). Metodoloji açısından sosyal bilimlere giriş. 4. bs. (çev.) Ünsal Oskay. Ankara: Bilgi Yayınevi.
• Eken, A. (1992). Kartpostallarda İstanbul. İstanbul: İBB Kültür İşleri Daire Başkanlığı Yayınları.
• Eken, A. (2010). Kartpostallar maddesi, İstanbul Ansiklopedisi. İstanbul: NTV Yayınları, s. 560-563.
• Eralp, Ö. (2007). Max Fruchtermann’ır İzinde: Belgesel Senaryosu. Erişim adresi: http://www.kameraarkasi.org/senaryo/senaryolar/maxfruchtermann.pdf
• Evren, B. (1999). “Anadolu fotoğrafçıları ve fotokart estetiği”. Ephemera Derneği Bülteni, 5, 2-4.
• Ferguson, S. (2006). “A murmur of small voices: On the picture postcard in academic Research”. Archivaria, 60 (September), 167-84.
• Gülersoy, Ç. (1969). “Bir koleksiyon hazinesi: Kartpostallar”. Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu Belleteni, 24, 16-17.
• Gürsel, B. (2020). Geçici Belgelerin Kalıcı Etkisi, Birinci Uluslararası Efemera Çalışmaları Sempozyumu: Bildiriler. VEKAM, 6-10.
• Hayat: Haftalık Mecmua. (1970). İlk tebrik kartı bir asır önce postalandı. 49(3), 30.
• Iggers, G. (2007). “Fransa: Annales ekolü”. (Çev.). Gül Çağalı Güven. Yirminci Yüzyılda Tarih Yazımı Bilimsel Nesnellikten Postmodernizme içinde (s.51-66), İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 3. bs.
• Işık, F. (2008). 19. Yüzyılda kartpostallarda Osmanlı toplumu: Max Fruchtermann kartpostalları. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• İnceoğlu, (2019). Sosyal ve Kültürel Boyutuyla Efemera. (Yayımlanmış Doktora Tezi), İstanbul Üniversitesi.
• Kayserilioğlu, S. (1998). Bayram kartlarındaki tarih: Hürriyet Gazetesi Bayram Özel Eki, s. 2.
• Kaynardağ, A. (1982) “Sanat ve Toplum Tarihi Açısından Kartpostalların Değeri”. Arkeoloji ve Sanat Dergisi, sayı 14/15. S. 22-24.
• Keskin, İ, (2013). “Yapılandırmacı Öğretim Bakımından Arşiv Kaynaklarının Önemi”, Trakya Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, Cilt: 3, Sayı: 5, Ocak-2013, s. 1-29.
• Keskin, İ. (2021). Arşivcinin efemerası. Bilgi ve Belge Araştırmaları Dergisi, 15, 1–32.
• Kütükoğlu, M.S. ,(1991). Tarih Araştırmalarında Usûl. ikinci baskı, Türk Tarih Kurumu, İstanbul.
• Kyvig, D.E. ve Marty, M. A. (2000). Yanıbaşımızdaki Tarih. Tarih Vakfı Yayınları, çev. Nalan Özsoy, İstanbul.
• Östman, J.O. (2004). “The postcard as media”. Text and Talk, 24(3), 423-442.
• Polat, Ü. G. (2012). “Savaş, propaganda ve kartpostallar”. Avrasya İncelemeleri Dergisi, 1(2), 243-268.
• Rickards, M. (1988). Collecting printed ephemera. New York: Abbeville Press.
• Sağlam, Ş. (2018). “Tarihsel sosyoloji: Bütünü görebilmek adına bir yöntem”. Haliç Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1(1), 177-194.
• Sandalcı, M. (2000). Max Fruchtermann kartpostalları. Cilt 3. İstanbul: Koçbank Yayınları.
• Sandalcı, M. (2004). Kartpostallar; İstanbul Ansiklopedisi. Cilt 4. Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 473-475.
• Somer, Ş. N. ve Keskin, İ. (2012). “Bir bilgi kaynağı olarak efemera ve türleri”. Bilgi Dünyası, 13(2), 437–456.
• Somer Ş. ve Keskin, İ. (20149. “Efemera bulunduran/derleyen yerler: Bir değerlendirme”. İsmail E. Erünsal a Armağan: Edebiyat ve Tasavvuf, Kütüphanecilik ve Arşivcilik, 2. Cilt. ed. Hatice Aynur, Bilgin Aydın ve Birol Ülker, İstanbul, Ülke Armağan, s.1069.
• Sungur, S. (2011). “Kaybolan bir kutlama ritüeli ve bir iletişim aracı olarak kartpostal”. e-Journal of New World Sciences Academy, 6 (4), 829-856.
• Şahintürk, H. (2020). “Bayram ve kartpostal: Büyüklerin ellerinden küçüklerin gözlerinden”. PTT HAYAT Dergisi, 16, 22-29.
• Şerifoğlu, Ö. F. (1999). “Ebüzziya kartpostalları”. Sanat Dünyamız Dergisi, 276-295
• Şeşen, Y. (2019). Türkiye’de özel arşiv türü olarak bilet efemeraları. İstanbul: Hiperlink Yayıncılık.
• Tosh, J. (1997). Tarihin Peşinde: modern tarih çalışmasında hedefler, yöntemler ve yeni doğrultular. çev. Özden Arıkan. İstanbul.
• Yıldırımtel, M. Z. (1987). Koleksiyon sevgisi. İstanbul, İnkılâp Kitabevi.