Kültürlerarası İletişim Bağlamında İnsan Kütüphanesi

Yıl 2025, Cilt: 6 Sayı: 2, 109 - 128, 31.08.2025

Elif Şeşen

Öz

Günümüz dünyasında artan ve sürekli hızlanan ulaşım ve iletişim teknolojilerinin de etkisiyle farklı coğrafyalarda, farklı ülkelerde yaşayan insanlar arasındaki etkileşimler de artmıştır. Farklı kültürler arasında diyalog ve uzlaşma geçmiştekinden daha önemli hale gelmiştir. Bu durum da farklı kültürlerden gelen kişiler arasında bilgi, düşünce ve duyguların paylaşılmasına imkân veren kültürlerarası iletişim kavramını öne çıkarmaktadır. Bu süreçte kütüphaneler yalnızca bilgi merkezi olarak kaynak sağlamakla kalmaz; aynı zamanda bireylerin ve toplulukların birbirleriyle etkileşimini artıran sosyal alanlar olarak da işlev görmektedirler. Hem insanları hem de kültürleri birbirine bağlayarak kültürlerarası etkileşimi artıran empatinin geliştirilmesi ve bireylere kazandırılması açısından, kütüphaneler gerçekleştirilen çeşitli etkinliklerle çok yönlü bir rol oynayabilir. Etkinlik esaslı eğitim yollarından biri de İnsan Kütüphanesi’dir. Karşılıklı anlayışı teşvik etme amacıyla 2000’li yılların başında başlatılan bu hareket, insanların gündelik yaşamları içinde çok fazla karşılaşma ihtimali olmayan ancak genel itibariyle önyargılı yaklaştıkları çeşitli gruplardan bireylerin İnsan Kitap olarak kendi deneyimini katılımcılarla paylaşmasına dayanmaktadır. İki taraflı bir etkileşime imkân tanıyan İnsan Kütüphanesi, diyalog yoluyla karşıdakini tanıma ve böylece kendinden farklı olanı anlamayı kolaylaştırır. İnsan Kütüphanesi, küreselleşen dünyada farklılıkları uzlaştırmak adına olumlu katkıda bulunabilir. Çalışmanın insan kütüphanesi anlayışını geliştirerek yeni nesil kütüphaneciliğe farklı bir boyuttan katkıda bulunacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Kültürlerarası iletişim , empati , Diyalog , İnsan Kütüphanesi , Yaşayan Kütüphane

Human Library in The Context of Intercultural Communication

Öz

In today’s world, with the effect of increasing and constantly accelerating transportation and communication technologies, the interactions between people living in different geographies and countries have also increased. Dialogue and consensus between different cultures have become more important than in the past. This situation highlights the concept of intercultural communication, which allows for the sharing of information, thoughts and feelings between people from different cultures. In this process, libraries not only provide resources as information centers, but also perform as social spaces that increase the interaction of individuals and communities with each other. In terms of developing and imparting empathy, which increases intercultural interaction by connecting both people and cultures, libraries can play a multifaceted role with various activities. One of the activity-based education methods is the Human Library. This movement, which was initiated in the early 2000s with the aim of encouraging mutual understanding, is based on individuals from various groups that people are unlikely to encounter in their daily lives but generally approach with prejudice, sharing their own experiences with participants as Human Books. The Human Library, which allows for two-way interaction, facilitates getting to know the other person through dialogue and thus understanding the different person from oneself. The Human Library can make a positive contribution to reconciling differences in a globalizing world. It is thought that the study will contribute to the new generation of librarianship from a different dimension by improving the understanding of the human library.

Anahtar Kelimeler

Intercultural Communication , Empathy , Dialogue , Human Library , Living Library

Kaynakça

• Adaman, F. ve Keyder, Ç. (2006). Türkiye’de büyük kentlerin gecekondu ve çöküntü mahallelerinde yaşanan yoksulluk ve sosyal dışlanma. Avrupa Komisyonu’nun Çalışma, Sosyal İşler ve Fırsat Eşitliği Dairesi Raporu. http://ec.europa.eu/
• Afzali, M. (2008). Karma kütüphane: Dijital ve geleneksel kütüphanelerin odak noktası. Türk Kütüphaneciliği 22(3), 266-278. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/815073
• Ahmadi, Y., Shahmohamadi, A. ve Mahdi, M. M. (2011). The study of the effect of socio-cultural factor on cultural intelligence. International Journal of Humanities and Social Science, 1(12), 161-168. https://citeseerx.ist.psu.edu/document?repid=rep1&type=pdf&doi=c9ed7c312cbb0b2cd85b3567d6c08e84593855c9
• Amudha, G., Kumar, R. V. ve Raj, A. D. (2019). Human library: A new way to sharing the information. JETIR - Journal of Emerging Technologies and Innovative Research, 6(6), 210-212. http://www.jetir.org/papers/JETIR1907A54.pdf
• Arboleda-Florez, J. (2002). What causes stigma? World Psychiatry Association, 1(1), 25-26. https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC1489829/
• Bağcı, S. Ç. ve Blazhenkova, O. (2020). Unjudge someone: Human library as a tool to reduce prejudice toward stigmatized group members. Basic and Applied Social Psychology, 42(6), 413-431. https://doi.org/10.1080/01973533.2020.1792298
• Balcı, A. (2016). Sosyal bilimlerde araştırma yöntem, teknik ve ilkeler. Pegem Akademi.
• Baltacı, H. (2016). İletişim becerileri ve empatik eğilim arasındaki ilişkinin X ve Y kuşaklarına göre farklılıklarının incelenmesi ve bir uygulama [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Bahçeşehir Üniversitesi.
• Baş, T. ve Akturan, U. (2017). Sosyal bilimlerde bilgisayar destekli nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.
• Bezirgan Arar, Y. ve Bilgin, N. (2010). Gazetelerde ötekileştirme pratikleri: Türk basını üzerine bir inceleme. İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, 30(1), 1-18.
• Brislin, R., Landis, D. ve Brandt, M. (1983). Conceptualizations of intercultural behavior and training. Pergamon Press Inc.
• Bryan, J. (2023). ‘Food for the soul’: Applying the ‘human library’ concept to academic professional development. Journal of Perspectives in Applied Academic Practice, 11(2), 24-29. https://doi.org/10.56433/jpaap.v11i2.526
• Burke, P. (2007). Disadvantage and stigma: A theoretical framework for associated conditions. P. Burke, J. Parker (Ed.), Social work and disadvantage: Adressing the roots of stigma through association içinde (ss. 11-26). Jessica Kingsley Publishers.
• Cohen, A. J. ve Strayer, J. (1996). Empathy in interpersonal relationships: A social-developmental perspective. The Handbook of Social Psychology içinde (ss. 1-38). Wiley.
• Çolaklar, H., Gültekin, V. ve Şeşen, Y. (2023). An overview of the curricula of Medical Documentation and Secretarial Programs using the distance learning method in Turkey. Journal of Balkan Libraries Union, 10(1), 1-12. https://doi.org/10.16918/jblu.1185445
• Davis, M. H. (1983). Measuring individual differences in empathy: Evidence for a multidimensional approach. Journal of Personality and Social Psychology, 44(1), 113-126. https://doi.org/10.1037/0022-3514.44.1.113
• Dede, A. (2024). Hizmetkar kütüphaneler: Kedili kütüphane, eşekli kütüphane ve rami kütüphanesi. Akademik Tarih ve Düşünce Dergisi, 11(5), 3481-3505. https://doi.org/10.46868/atdd.2024.826
• Dobreski, B. ve Huang, Y. (2016). The joy of being a book: Benefits of participation in the human library. ASIST, October, 14-18. https://doi.org/10.1002/pra2.2016.145053011
• Doğan, E. ve Kutlu, A. (2025). Dijitalleşme çağında medyada damgalama: Video haberler ve kullanıcı yorumlarına ilişkin eleştirel söylem analizi. Journal of Communication Science Researches, 5(1), 16-33. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ibadergi/issue/88383/1547479
• Dökmen, Ü. (1998). İletişim çatışmaları ve empati. Sistem Yayıncılık.
• Dökmen, Ü. (2005). Küçük şeyler. Sistem Yayıncılık.
• Dool, A. (2022). The human library in the Netherlands: A successful exchange of life. https://raco.cat/index.php/BiD/article/view/n48-vandendool
• Ekmekçi, Z. (2024). Kültürlerarası duyarlılık düzeyini artırmada kültürlerarası iletişim eğitiminin yeri. Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi (e-gifder), 12 (3), 1455-1477. https://doi.org/10.19145/e-gifder.1519734
• Erdem, A. T. ve Akcaoğlu Erdem, Ö. (2023). Kültürlerarası iletişim kaygısının zenofobiye etkisinde cinsiyetin düzenleyici rolü: Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi örneği. İNİF e-Dergi, 8(2), 32-51. https://doi.org/10.47107/inifedergi.1330294
• Ersoy, E. G. ve Köşger, F. (2016). Empati: Tanımı ve önemi. Osmangazi Tıp Dergisi, 38, 1-7. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/268016
• Ertürk, H. A. (2024). Sosyal medyada kültürlerarası iletişim. H. N. Tarakcı, N. T. Yeniçıktı (Ed.), Sosyal Medyada İletişim-II içinde (ss. 99-110). Palet Yayınları.
• Foust, M. ve Ahkmed, S. (2014). Kindness counts: Encouraging empathy in secondary school library programs. International Association of School Librarianship Selected Papers From The Annual Conference içinde (ss. 91-106). http://search.proquest.com/openview/791926747f83858865629949b9abf248/1.pdf?pqorigsite=gscholar&cbl=26551
• Freire, P. (1970). Pedagogy of the oppressed. Continuum Books.
• Gaertner, S. L. ve Dovidio, J. F. (2005). Categorization, recategorization, and intergroup Bias. J. F. Dovidio, P. Glick and L. A. Rudman (Ed.), On The Nature of Prejudice: Fifty Years after Allport içinde (ss. 71-88). Blackwell Publishing.
• Gillum, S. ve Williams, N. (2022). Bring your own story: The evolution of a library program to celebrate diverse voices. Medical Reference Services Quarterly, 41(2), 138-147. https://doi.org/10.1080/02763869.2022.2054179
• Goffman, E. (1963). Stigma: Notes on the management of spoiled identity. Prentice-Hall, Inc.
• Groyecka, A., Witkowska, M., Wrobel, M., ve Klamut, O. (2018). Challenge your stereotypes! Human library and its Impact on prejudice in Poland. Journal of Community Applied Social Psychology, 29, 311-322. https://doi.org/10.1002/casp.2402
• Gudykunst, W. B. ve Kim, Y. Y. (2017). Communicating with strangers: An approach to intercultural communication. Routledge.
• Guttman, H. (2001) Empathy in families of women with borderline personality disorder. Anorexia Nervosa, and A Control Group, Family Process Inc.
• Hall, E. T. (1976). Beyond culture. Anchor Books.
• Hofstede, G. (1984). Cultural dimension in management and planning, Asia Pacific Journal of Management, January 1, 81-99. https://link.springer.com/article/10.1007/bf01733682
• Hofstede, G. (2001). Culture's consequences: Comparing values, behaviors, institutions, and organizations across nations. Sage Publications.
• Holland, A., Jocz, J., Vierow, S. ve Stier, Z. ve Gypin, L. (2021). Community dialogues to enhance inclusion and equity in public libraries. Journal of Library Outreach and Engagement, 1(2), 78-95. https://doi.org/10.21900.j.jloe.v1i2.856
• IFLA/UNESCO Çok Kültürlü Kütüphane Bildirisi. (2009). https://www.ifla.org/files/assets/library-services-to-multicultural-populations/publications/multicultural_library_manifesto-tr.pdf
• Isaacs, W. (1999). Dialogue: The power of collective thinking. Doubleday.
• Jana, A. ve Rout, R. (2022). Designing metadata schema for a human library: A prototype. Digital Library Perspectives, 38(3), 346-361. https://doi.org/10.1108/DLP-07-2021-0052
• Karaca, M. (2012). Farklılaşma, bütünleşme ve birlikte yaşama üzerine. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(1), 226-238. https://dergipark.org.tr/tr/pub/zgefd/issue/47947/606640
• Kartarı, A. (2006). Farklılıklarla yaşamak kültürlerarası iletişim. Ürün Yayınları.
• Kenworthy, J. B., Turner, R. N., Hewstone, M., ve Voci, A. (2005). Intergroup contact: When does it work, and why?. J. F. Dovidio, P. Glick and L. A. Rudman (Ed.), On the Nature of Prejudice: Fifty Years after Allport içinde (ss. 278-292). Blackwell Publishing.
• Kılıç, D. (2011). Bir ötekileştirme pratiği olarak basında eşcinselliğin sunumu: Hürriyet ve sabah örneği (2008-2009). Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, 1(1), 143-169. https://dergipark.org.tr/tr/pub/e-gifder/issue/7474/98420
• Kinsley, L. (2009). Lismores living library: Connecting communities through conversation. Australasian Public Libraries and Information Services, 22(1), 20-25. https://search.informit.org/doi/10.3316/ielapa.639384129748164
• Kudo, K., Motohashi, Y., Enomoto, Y., Kataoka, Y. ve Yajima, Y. (2011). Bridging differences through dialogue: Preliminary findings of the outcomes of the human library in a university setting, Proceedings of the 2011 Shanghai International Conference on Social Science (SICSS), 17-20 August 2011, Shanchai, China.
• Kwan, C. K. (2020). A qualitative inquiry into the human library approach: Facilitating social inclusion and promoting recovery. International Journal of Environmental Research and Public Health, 17, 3029-3039. https://doi.org/10.3390/ijerph17093029
• Lanzoni, S. (2018). Empathy: A history. Yale University Press.
• Little, N., Gülesin, N., Jasna, M. ve Bálint, M. (2011). Don’t judge a book by its cover-the living library organisers guide. Council of Europe.
• Merriam, S. B. (2009). Qualitative research: A guide to design and implementation. New York: Jossey-Bass.
• Morgan, H. (2022). Conducting a qualitative document analysis. The Qualitative Report, 27(1), 64-77. http://dx.doi.org/10.46743/2160-3715/2022.5044
• Nussbaum, M. C. (1996). For love of country: Debating the limits of patriotism. Beacon Press.
• Orosz, G., Bánki, E., Bothe, B., Tóth-Kiraly, I. ve Tropp, L. (2016). Don’t judge a living book by its cover: Effectiveness of the living library intervention in reducing prejudice toward Roma and LGBT people. Journal of Applied Social Psychology, 46(1), 510-517.
• Özkan, M. (2022). Millî Eğitim Şûra kararlarında okul kütüphaneleri: Bir doküman analizi çalışması. Bilgi Dünyası, 23(2), 173-198. https://doi.org/10.15612/BD.2022.680.
• Özmen, M. ve Hanımoğlu, B. (2023). Kişiler arası iletişimde empatinin işyeri mutluluğuna etkisi. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 44, 469-494. https://dergipark.org.tr/tr/pub/adyusbd/issue/79629/1182112
• Özmen, S. ve Erdem, R. (2018). Damgalamanın kavramsal çerçevesi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 23(1), 185-208. https://dergipark.org.tr/tr/pub/sduiibfd/issue/52998/702901
• Peters, M. ve Lankshear, C. (1994). Education and hermeneutics: A freirean interpretation. P. McLaren ve C. Lankshear (Ed.), Politics of Liberation: Paths from Freire içinde (ss. 173-192). Routledge.
• Pettigrew, T. F. ve Tropp, L. R. (2008). How does intergroup contact reduce prejudice? Meta-analytic tests of three mediators. European Journal of Social Psychology, 38(6), 922-934. https://doi.org/10.1002/ejsp.504
• Pettigrew, T. F., Tropp, L. R., Wagner, U., ve Christ, O. (2011). Recent advances in intergroup contact theory. International Journal of Intercultural Relations, 35(3), 271-280. https://doi.org/10.1016/j.ijintrel.2011.03.001
• Pope, K., Hewlin-Vita, H. ve Chu, E.M. (2023). The Human Library and the development of cultural awareness and sensitivity in occupational therapy students: A mixed methods study. Frontiers in Medicine, 10, 1-11. https://doi.org/10.3389/fmed.2023.1215464
• Rogers, C. R. (1957). The necessary and sufficient conditions of therapeutic personality change. Journal of Consulting Psychology, 21(2), 95-103. https://psycnet.apa.org/record/2007-14639-002
• Scheyett, A. (2005). The mark of madness. Social Work in Mental Health, 3(4), 79-97. https://doi.org/10.1300/J200v03n04_05
• Schijf, C. M., Olivar, J., Bundalian, B., ve Eclevia, M. R. (2020). Conversations with human books: Promoting respectful dialogue, diversity, and empathy among grade and high school students. Journal of the Australian Library and Information Association, 69(3), 390-408. https://doi.org/10.1080/24750158.2020.1799701
• Seyidoğlu, H. (2016). Bilimsel araştırma ve yazma el kitabı. Güzem Can Yayınları. https://www.deryayinevi.com.tr/bilimsel-arastirma-ve-yazma-el-kitabi
• Sofronieva, E. (2012). Empathy and communication. Journal of Rhetoric and Communications, 4. https://rhetoric.bg/wp-content/uploads/2015/04/sofronieva-issue-4-July-2012.pdf
• Soygür, H. ve Özalp, E. (2005). Şizofreni ve damgalanma sorunu. Türkiye Klinikleri Journal of International Medical Science, 1(12), 74-80. https://www.turkiyeklinikleri.com/article/en-sizofreni-ve-damgalanma-sorunu-36234.html
• Sözen, A., Özgür, T.B., Elçi, Ç., Bakır, P., Efil, H. ve Özver, İ. (2013). Erişkin yaşta cinsel istismara uğramış bireylerde içselleştirilmiş damgalama ve psikopatoloji arasındaki ilişki. Journal of Mood Disorders, 3(2), 64-69. https://doi.org/10.5455/jmood.20130301045826
• Thompson, E. ve Gullone, E. (2003). Promotion of empathy and prosocial behaviour in children through humane education. Australian Psychologist, 38(3), 175-182. https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/00050060310001707187
• Ting-Toomey, S. ve Dorjee, T. (2018). Communicating across cultures. Guilford Press.
• Tomlinson, J. (1999). Globalization and culture. Polity Press.
• Tuğlu Karslı, U. ve Özker, S. (2021). Kütüphaneden öğrenme merkezine: Bilgi çağinda dönüşümü kütüphane mekânlari üzerinden okumak. IDA: International Design and Art Journal, 3(2), 272-283. https://www.idajournal.com/index.php/ida/article/view/130/52
• Turhan, M. (2018). Empati eğilimi ile iletişim kurma becerisi arasındaki ilişki. ASOS Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6(73), 88-101. https://asosjournal.com/DergiTamDetay.aspx?ID=13829
• Ulusoy, H. (2023). Kültürlerarası iletişim mecrası olarak ‘YouTube’: Kültür temalı video yorumlarındaki iletişim pratiklerinin incelenmesi. Etkileşim, 12, 262-286. https://doi.org/10.32739/etkilesim.2023.6.12.222
• Üstün, B. (2005). Çünkü iletişim çok şeyi değiştirir!. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 8(2), 88-94. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/29271
• Walton, J., Priest, N. ve Paradies, Y. (2013). Identifying and developing effective approaches to foster intercultural understanding in schools. Intercultural Education, 24(3), 181-194. https://www.tandfonline.com/doi/epdf/10.1080/14675986.2013.793036?needAccess=true
• Yang, L.H., Kleinman, A., Link, B.G., Phelan, J.C., Lee, S. ve Good, B., (2007). Culture and stigma: Adding moral experience to social theory. Social Science & Medicine, 64, 1524-1535. https://doi.org/10.1016/j.socscimed.2006.11.013
• Yıldırım Aykurt, A. (2020). 21. yüzyılda sosyal sorunlar ve dezavantajlı gruplar. Journal of Awareness, 5(3), 427-448. https://doi.org/10.26809/joa.5.031
• Yılmaz, E. (2019). Kültürel kalkınma için yaşayan kütüphaneler. Profil Yayınları.