Ayn Rand'ın Felsefesinde Bireyin Özgürleşme Serüveni

Yıl 2025, Sayı: 120, 189 - 206, 25.12.2025

Volkan Aktaş , Ayşe Sıdıka Oktay

https://doi.org/10.36484/liberal.1698282

Öz

Bu makale, Ayn Rand’ın objektivizm felsefesi çerçevesinde bireyin özgürleşme sürecini incelemeyi amaçlamaktadır. Makalede, Rand’ın objektivist etik anlayışının temel ilkeleri doğrultusunda bireyin özgürlüğünün doğası analiz edilmekte, kolektivist düşünce sistemlerinin özgürleşme sürecine olan etkileri eleştirilmektedir. Ayrıca Rand’ın siyaset felsefesi bağlamında devletin birey üzerindeki rolü tartışılarak, bireyin temel haklarını koruma sınırını aşan devlet müdahalelerinin özgürlük üzerindeki olumsuz etkileri değerlendirilmektedir. Bu bağlamda, Rand’ın özgürlük anlayışının liberteryen teorideki konumu ve objektivist etik anlayışına yönelik değerlendirmeler tartışmaya dahil edilmektedir. Makalenin kapsamı, bireyin toplumdan bağımsız olarak kendi değerlerini belirleme sürecinde karşılaştığı bireysel ve toplumsal zorlukları da içermektedir. Çalışmanın yöntemi literatür taramasına dayanmaktadır. Bununla birlikte çalışmanın sınırlılığı, incelemenin yalnızca Rand’ın felsefî perspektifiyle sınırlı tutulmasıdır. Sonuç olarak, bu çalışma, bireyin kendi aklını, değerlerini ve inançlarını merkeze alarak, dışsal baskılardan bağımsız bir yaşam inşa etmesi gerektiği yönündeki Rand öğretisinin bireysel özgürlük anlayışına yaptığı vurguyu ortaya koymayı hedeflemektedir.

Anahtar Kelimeler

Ayn Rand , Etik , Objektivizm , Özgürlük , Devlet , Toplum

The Liberation Process of the Individual in the Philosophy of Ayn Rand

Öz

This article examines the liberation process of the individual within the framework of Ayn Rand’s objectivism. It analyzes the nature of freedom within objectivist ethics and criticizes the impact of collectivist ideologies on personal autonomy. The role of the state is discussed through Rand’s political philosophy, emphasizing how interventions beyond the protection of fundamental rights undermine individual freedom. Rand’s libertarian understanding of freedom and her objectivist ethical principles are included in the discussion, alongside the personal and social challenges faced by individuals seeking to determine their own values independently of societal pressures. Methodologically, the study is based on a literature review, with its main limitation being the exclusive focus on Rand’s philosophical perspective. The article concludes by underscoring Rand’s insistence that individuals should center their lives on reason, values, and personal convictions, thereby constructing a life free from external impositions and aligned with the principles of objectivist ethics.

Anahtar Kelimeler

Ethics , Ayn Rand , Objectivism , Freedom , Government , Community

Kaynakça

• Akarsu, B. (1975). Felsefe Terimler Sözlüğü, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Aristoteles, (2019). Nikomakhos’a Etik. (Çev. Furkan Akderin). İstanbul: Say Yayınları.
• Barry, N. P. (1987) Ayn Rand and Egoism. On Classıcal Liberalism and Libertarianism. New York: Library of Congress Cataloging-in-Publication Data, 108-131.
• Bekleviş, M. (2021). Liberteryen Düşünceye Yön Veren Üç Düşünür: Ayn Rand, Robert Nozick ve Murray N. Rothbard. Mediterranean Summit 6th International Social Sciences Congress, 57-63.
• Can, N. (2007). Siyasal Bir Felsefe Olarak Liberteryenizm. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 10(2), 39-51.
• Cevizci, A. (2005). Felsefe Sözlüğü. İstanbul: Paradigma Yayınları.
• Cevizci, A. (2017). Felsefe Sözlüğü. İstanbul: Say Yayınları.
• Demirel, C. (2021). Ayn Rand’ın Egoizminde Ahlâkın Temellendirilmesi ve Bağlayıcılığı Problemi. Felsefe Arşivi-Archives of Philosophy, 54, 63-80.
• Gotthelf, A. (2000). On Ayn Rand. ABD: Wadsworth Thomson Learning.
• Heyl, J. A. (1995). A History of Women Philosophers. Mary Ellen Waithe (Ed.). Ayn Rand (1905-1982) içinde (s. 207-222). ABD: Kluwer Academic Publishers-Library of Congress Cataloging in Publication Data.
• İspir, N. (2010). Ayn Rand’ın Siyaset Felsefesinde Bireysel Hakların Mutlaklığı Sorunu. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 2(10), 509-521.
• Kılıç, R. (1993), Ahlâkı Temellendirme Problemi, Felsefe Dünyası, 8(2), 66-78.
• Oktay, A. S. (2015). Kınalızade Ali Efendi'de Ahlâki Yasa Değerlerin Kaynağı Sorunu, Süleyman Demirel Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2(35), 93-104.
• Rand, A. (1964). The Virtue of Selfishness. New York: New American Library.
• Rand, A. (1992). Atlas Shrugged, New York: New American Library.
• Rand, A. (2005). The Fountainhead, New York: Penguin Group.
• Rand, A. (2011). Ego. (Çev. Şerif Yıldız). İstanbul: Plato Film Yayınları.
• Rand, A. (2021a). Yeni Entelektüel İçin. (Çev. Orhan Düz, Belkıs Dişbudak). İstanbul: Pegasus Yayınları.
• Rand, A. (2021b). Kapitalizm: Bilinmeyen İdeal. (Çev. Nejdet Kandemir). İstanbul: Pegasus Yayınları.
• Sharaf, R. ve Arkadani, S.H.E. (2015). Ayn Rand’s Egoism: Theory and Analysis”. Religious Inquiries, 4(7), 31-42.
• Smith, T. (2006). Ayn Rand’s Normative Ethics, Cambridge: Cambrige University Press.
• Taner A. ve Yayla A. (2018). Liberteryen Teoride Özgürlüğün ve Siyasetin Sınırları. Liberal Düşünce Dergisi, 23(91-92), 7-52.
• Yaran, C. S. (2010). Ahlâk ve Etik, İstanbul: Rağbet Yayınları.
• Yıldırım, S. Ş. ve Gündoğdu, H. (2023). Ayn Rand İçin Dünyadaki Kötülüklerin Kaynağı: Altruizm. Anadolu Kültürel Araştırmalar Dergisi, 7(1), 76-93.