“Bir Şey” İken “Her Şey” Olmak: Üniversitelerin Yerel, Bölgesel, Ulusal ve Küresel Arasında “Evrensel” Kalma Çabaları

Yıl 2021, , 7 - 36, 27.09.2021

Metin Uçar

https://doi.org/10.36484/liberal.915060

Öz

Makale; küresel dünyada üniversitenin anlamını tartışmakta ve bu anlam çerçevesinde üniversitelerin işlevlerini irdelemektedir. Küresel dünyada yeni bir işlev edinen üniversite anlayışının Türkiye’deki yansımalarına bakmakta, Türkiye’deki üniversitelerin küresel perspektifle yerini sorgulamaktadır. Sayısal çokluk, kalite, standartlar üzerinden eleştirilen taşra üniversitelerinin durumuna bu bakış içinde özel bir alan açmaktadır. Oluşturulan teorik zemin, üniversite konusunda yürütülen literatür tartışmalarına dayanmaktadır. Özellikle (i) üniversiteleri sınıflandırma girişimlerine ağırlık vermekte, bu sınıflandırmaların güçlü yönlerini önemsemekte, (ii) sınıflandırmalar açısından Türkiye’deki üniversiteler hakkında yapılan tartışmaları göz önünde bulundurmaktadır. Tartışmaların sonucunda üniversitelerin daha iyi anlaşılması ile işlevsel farklılaşma arasında paralellik kurmakta ve bunun için yeni bir yaklaşım tarzı önermektedir. Bu yaklaşım, üniversitelerin “bir şey” iken “her şey” olma serüvenini öne çıkarmakta ve sonuçta “herşeyleşme” sürecindeki temel parametrelerini anlamaya çalışmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Üniversite, Üçüncü Nesil Üniversite, Taşra Üniversiteleri, Küreselleşme, Yerelleşme.

Destekleyen Kurum

Hitit Üniversitesi BAP

Proje Numarası

IBF19001.14.002

Teşekkür

Özellikle verilerin değerlendirilmesinde katkı sunan proje araştırmacıları Prof. Dr. Sabiha Kılıç, Dr. Öğr. Üyesi Ömür Demirer ve Dr. Öğr. Üyesi Özlem Kaya'ya teşekkür ederim.

From Being “One Thing” to Being “Everything”: Universities’ Efforts to Stay “Universal” Among Local, Regional, National, and Global

Öz

This paper discusses the meaning of the university in a global context, by examining its functions from a global perspective. A new functional understanding of the universities in global context has also affected Turkish Universities. In this regard, one of the objectives of the study is to put Turkish Provincial Universities into their right places in globally maintaining debates on the issue. A special area is opened in these debates to the case of provincial universities which are criticized within the framework of numerical multiplicity, quality and standards. The theoretical ground provided in the study is basically based on the literature review. In this sense, the study especially focuses on the following two points; (i) to classify universities through highlighting the importance of such a classification; (ii) to highlight the debates on Turkish Universities within the framework of university-based classification. By emphasizing the necessity of new functionality for universities, the study, as an outcome, proposes a new approach in order to better understand the notion of university in global context. More importantly, the approach developed in the study aims at revealing the basic parameters of new type of universities emerged during the university-transformation process, which is from "being one thing" to "being everything".

Anahtar Kelimeler

University, Third Generation University, Provincial Universities, Globalization, Localization

Proje Numarası

IBF19001.14.002

Kaynakça

• Akçakanat, Tahsin; Çarıkçı, İlker ve Dulupçu, Murat Ali (2010), “Üniversite Öğrencilerinin Bulundukları İl Merkezine Ekonomik Katkıları ve Harcama Eğilimleri: Isparta 2003–2009 Yılları Örneği”, SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, s. 22, ss.165-178.
• Akdağ, Ömer (2008), “Cumhuriyetin İlk Yıllarında Eğitim Alanında Yabancı Uzman İstihdamı (1923-40), Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, c.1, s. 1, ss. 45-77.
• Alevkayalı, A. ve Uzun, A . (2020). “Kent Kimliği Oluşmasında Üniversite Öğrencileri-Yerel Halk İlişkisi: Balıkesir Üniversitesi/Kenti Örneği”. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, s. 47, ss. 281-302.
• Altbach, Philip G.; Reisberg, Liz ve Rumbley, Laura E. (2009), Trends in Global Higher Education: Tracking an Academic Revolution (A Report Prepared for the UNESCO 2009 World Conference on Higher Education), Paris: the United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization.
• Althusser, Louis (2003), İdeoloji ve Devletin İdeolojik Aygıtları, (çev. Alp Tümertekin), İstanbul: İthaki Yayınları.
• Arthur, James ve Bohlin, Karen E. (Ed.), (2005), Citizenship and Higher Education: The Role of Universities in Communities and Society, Londra ve New York: RoutledgeFalmer.
• Aktekin, Semih ve Tekben, İbrahim (2019), “1416 Sayılı Kanun Kapsamında Yurt Dışında Lisansüstü Öğrenim Görenlerin Çalıştıkları Kamu Kurum ve Kuruluşlarına Yaptıkları Katkılar ile İlgili Görüşlerin Analizi”, Millî Eğitim, c. 48, s. 224, ss. 123-147.
• Bahadır, Osman (2010), “1933 Üniversite Reformu Niçin Yapıldı”, Namık Kemal Aras, Emre Dölen ve Osman Bahadır (ed.), Türkiye’de Üniversite Anlayışının Gelişimi: 1861-1961, Ankara: Türkiye Bilimler Akademisi, ss. 52-85.
• Bilgin, Vedat (2009), Türkiye’de Üniversite Sorunu ve Üniversite Çalışanları Üzerine Bir Araştırma, Ankara: Türk Eğitim-Sen.
• Bostancı, S. H. (2017). “Üniversite ve Kent İlişkisinin Mekânsal Dinamikleri: Tekirdağ Örneği”, E. Nişancı, Ü. İzmen ve S. H. Bostancı (ed.), Trakya Bölgesinde Üniversitelerin Bölgesel Kalkınmaya Etkisi, Kocaeli: Umuttepe Yayınları, ss. 183-234.
• BTK (2019), Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu 2019-2023 Stratejik Planı, https://www.btk.gov.tr/uploads/pages/yayinlar-stratejik-planlar/btk-2019-2023-stratejik-plani.pdf (E.T: 23 Şubat 2021).
• Büyükbayraktar, Çağla; Yıldız Çiçekler, Canan ve Koruklu, Nermin (2016), “Yabancı Uyruklu Üniversite Öğrencilerinin Mükemmeliyetçiliğe İlişkin Görüşleri”, OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, c. 5, s. 8, ss. 7-31.
• Çalışkan, Ş . (2010). “Üniversite Öğrencilerinin Harcamalarının Kent Ekonomisine Katkısı (Uşak Üniversitesi Örneği)”. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, c. 9, s. 31, ss. 169-179, https://dergipark.org.tr/en/pub/esosder/issue/6145/82492 (E.T: 23 Şubat 2021).
• Çetin, Murat (2007), “Bölgesel Kalkınma ve Girişimci Üniversiteler”, Ege Akademik Bakış, c. 7, s. 1, ss. 217-238.
• Çetinsaya, Gökhan (2014), Büyüme, Kalite, Uluslararasılaşma: Türkiye Yükseköğretimi için Bir Yol Haritası, Eskişehir: Yükseköğretim Kurulu.
• Çınar, Recai ve Emsen, Ö. Selçuk (2001), “Eğitim ve İktisadi Gelişme: Atatürk Üniversitesi'nin Erzurum İl Ekonomisi ve Sosyal Yapısı Üzerindeki Etkileri”, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, c. 26, s. 1-2, ss. 91-104.
• Dağlar, H. (2018). “Kamu Üniversite Sanayi İşbirliği ve Bölgesel Kalkınma-TR82 Bölgesi Örneği”, Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, c. 8, s. 2, ss. 305-329.
• Dahan, Gresi Sanje ve Şenol, Işıl (2012), “Corporate Social Responsibility in Higher Education Institutions: Istanbul Bilgi University Case”, American International Journal of Contemporary Research. c. 2, s. 3, ss. 95-103.
• Demirtaş, Özgür (2014), “Akademik Girişimcilikte Bireysel ve Sosyal Faktörlerin Rolü”, Yönetim Bilimleri Dergisi, c. 12, s. 23, ss. 189-207.
• Dinçsoy, E. E. ve Özer, S. (2017). “Üniversite-Sanayi İşbirliği Kapsamında Trakya Üniversitesi’nin Edirne Sanayisinin Gelişiminde Ar-Ge ve İnovasyon Katkıları”, E. Nişancı, Ü. İzmen ve S. H. Bostancı (ed.), Trakya Bölgesinde Üniversitelerin Bölgesel Kalkınmaya Etkisi, Kocaeli: Umuttepe Yayınları, ss. 295-316.
• Dölen, Emre (2010), “İstanbul Darülfununu’nda ve Üniversitesi’nde Yabancı Öğretim Elemanları”, Namık Kemal Aras, Emre Dölen ve Osman Bahadır (ed.), Türkiye’de Üniversite Anlayışının Gelişimi: 1861-1961, Ankara: Türkiye Bilimler Akademisi, ss. 89-162.
• DPÜ (2020), “Kütahya Dumlupınar Üniversitesi Greenmetric”, https://greenmetric.dpu.edu.tr/tr (E.T: 2 Şubat 2021).
• Duverger, Maurice (1990), Sosyal Bilimlere Giriş, (çev. Ünsal Oskay), Ankara: Bilgi Yayınevi.
• Er, Emre; Kılınç, Ali Çağatay ve Öğdem, Zeki (2019), “Türk Yükseköğretiminde Öğretim Elemanı Yetiştirmeye Yönelik Bir Değerlendirme: Öğretim Üyesi Yetiştirme Programı (ÖYP) Örneği”, Başkent University Journal of Education, c. 6, s. 2, ss. 304-312.
• Erciyes Üniversitesi (2021), “Erü Yeşil Kampüs”, https://yesilkampus.erciyes.edu.tr/ (E.T: 23 Şubat 2021).
• Ergun, C. (2014). “Üniversite ve Kent İlişkisi Üzerine Görüşler: Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Örneği”. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, c. 1, s. 31, ss. 216-237.
• Erkut, Erhan (2014), “Üniversiteler Girişimci Yetiştirebilir mi?”, Harvard Business Review Türkiye, http://hbrturkiye.com/dergi/universiteler-girisimci-yetistirebilir-mi (E.T: 23 Şubat 2021).
• Erol, Murat ve Ercan, Leyla (2015), “Investigation of “Personal Epistemology” and “Self-Perception” of International College Students who Receive Education in Turkey”, Eğitimde Kuram ve Uygulama, c.11, s. 2, ss. 492-520.
• EUA (2007). Lisbon Declaration. https://eua.eu/resources/publications/619:lisbon-declaration.html (E.T: 23 Şubat 2021).
• EURASHE (1999). The Bologna Declaration of 19 June 1999, https://www.eurashe.eu/library/modernising-phe/Bologna_1999_Bologna-Declaration.pdf (E.T: 23 Şubat 2021).
• European Commission (2010), Europe 2020: A strategy for smart, sustainable and inclusive growth, http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=COM:2010:2020:FIN:EN:PDF (E.T: 23 Şubat 2021).
• Fayolle, Alain and Redford, Dana T. (2010), “Introduction: towards more entrepreneurial universities – myth or reality?”, Alain Fayolle and Dana T. Redford (ed.), Handbook on the Entrepreneurial University, Chaltenham: Edward Elgar Publishing.
• Fındıkoğlu, Fahri (1967), "Bizde sosyoloji Öğretimi ve Ecnebi Bilim Adamları", Sosyoloji Konferansları, s. 8, ss. 94-97.
• Filho, José Milton de Sousa; Wanderley, Lilian Soares Outtes; Gómez, Carla Pasa ve Farache, Francisca (2010), “Strategic Corporate Social Responsibility Management for Competitive Advantage”, Brazilian Administration Review, c. 7, s. 3, ss. 294-309.
• Glaser, Barney G. ve Strauss, Anselm L. (2006), The Discovery of Grounded Theory Strategies for Qualitative Research, Londra: Aldine Transactio.
• Görgün Baran, Aylin (2012), “Osmanlıda Darülfünun ve Türkiye’de 1923-1950 Döneminde Üniversiteler”, Düşünce Dünyasında Türkiz, y. 3, s. 16, ss. 7-27.
• Görkemli, H. N. (2009). “Selçuk Üniversitesi’nin Konya Kent Ekonomisine Etkileri”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, s. 22, ss. 169-186.
• Görmüş, A. ve Yetkin Aker, D. (2017). “Beşeri Sermaye ve İç Göç Hareketleri Bağlamında Üniversitelerin Bölgesel Kalkınmadaki Rolleri: Namık Kemal Üniversitesi Örneği”, E. Nişancı, Ü. İzmen ve S. H. Bostancı (ed.), Trakya Bölgesinde Üniversitelerin Bölgesel Kalkınmaya Etkisi, Kocaeli: Umuttepe Yayınları, ss. 235-262.
• Gümüş, Sedat ve Gökbel, Veysel (2012), “2023 İçin Akademisyen Yetiştirme Çabaları: MEB ve YÖK Yurtdışı Lisansüstü Bursları”, SETA Analiz, s. 56, ss. 4-25. Günay, Durmuş (2018), “Bir Üniversite Modeli Önerisi: Yedinci Nesil Üniversite”, Üniversite Araştırmaları Dergisi, c. 1, s. 3, ss. 100-109.
• Gündoğdu, H. M. ve Özkök, M. K. (2017). “Kentsel Değişim-Dönüşüm Sürecinde Üniversitelerin Rolü "Kırklareli Örneği"”, E. Nişancı, Ü. İzmen ve S. H. Bostancı (ed.), Trakya Bölgesinde Üniversitelerin Bölgesel Kalkınmaya Etkisi, Kocaeli: Umuttepe Yayınları, ss. 80-115.
• Harding, Alan; Scott, Alan; Laske, Stephan ve Burtscher, Christian (ed.) (2007), Bright Satanic Mills: Universities, Regional Development, and the Knowledge Economy, Hampshire: Ashgate Publishing.
• Holborn, Gray Hanna (2012), Searching for Utopia: Universities and Their Histories, Berkeley: University of California Press.
• Işık, Şevket, (2008), “Türkiye’de Üniversitelerin Kentleşme Üzerine Etkileri”, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, c. 10, s. 3, ss. 159-181.
• İTÜ (2021), “İTÜ Yeşil Kampüs”, https://yesilkampus.itu.edu.tr/ (E.T: 23 Şubat 2021).
• İzmen, Ü. ve Özbay Daş, Z. (2017). “Tekirdağ’ın Gelişiminde Üniversitenin Rolü”, E. Nişancı, Ü. İzmen ve S. H. Bostancı (ed.), Trakya Bölgesinde Üniversitelerin Bölgesel Kalkınmaya Etkisi, Kocaeli: Umuttepe Yayınları, ss. 149-182.
• Kalkınma Bakanlığı (2015), 2015-2018 Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Planı, Ankara: T.C. Kalkınma Bakanlığı Bilgi Toplumu Dairesi Başkanlığı.
• Kaynar, Mete ve Parlak, İsmet (2005). Her İle Bir Üniversite Türkiye'de Yükseköğretim Sisteminin Çöküşü, Ankara: Paragraf.
• Kemp, Peter (2012), “The idea of university in a cosmopolitan perspective”, Ethics & Global Politics, c. 5, s. 2, ss. 119-128.
• Kenan, Seyfi (2015), “Modern Üniversitenin Oluşum Süreci”, Osmanlı Araştırmaları, s. 45, ss. 333-367.
• Kıroğlu, Kasım; Kesten, Alper ve Elma, Cevat (2011), “Türkiye’de Öğrenim Gören Yabancı Uyruklu Lisans Öğrencilerinin Sosyo- Kültürel ve Ekonomik Sorunları”, Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, c. 6, s. 2, ss. 26-39.
• Koç, N. (2019), “Üniversite Öğrenci Harcamalarının Kent Ekonomisine Katkısı: Hitit Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Öğrencileri Üzerine Bir Analiz”, Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi Dergisi, c. 54, s. 1, ss. 344-365.
• Lök, Atilla ve Erten, Bağış (2004), “1933 Reformu ve Yabancı Öğretim Üyeleri”, Tanıl Bora ve Murat Gültekingil (ed.), Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce Cilt 3: Modernleşme ve Batıcılık, , İstanbul: İletişim Yayınları, ss. 537-544.
• Mayring, Philip (2011), Nitel Sosyal Araştırmaya Giriş, (çev. Adnan Gümüş ve M. Sezai Durgun), Ankara: Bilgesu Yayınları.
• McBurnie, Grant and Ziguras, Christopher (2009), “Trends and Future Scenarios in Programme and Institution Mobility across Borders”, Higher Education to 2030 Volume 2: Globalisation, OECD Publishing, ss. 89-108, http://dx.doi.org/10.1787/9789264075375-5-en (E.T: 2 Nisan 2021).
• Merriam, Sharan B. (2015), Nitel Araştırma: Desen ve Uygulama İçin Bir Rehber, (çev. Selahattin Turan), Ankara: Nobel Yayınları.
• Musaoğlu, N.; Özatlı, İ.; Evren, S. ve Özden, S. (2017). “‘Girişimci Üniversite’ Bağlamında Kırklareli Üniversitesi Kariyer Uygulama ve Araştırma Merkezi’nin Bölgesel Kalkınmaya Potansiyel Katkıları”, E. Nişancı, Ü. İzmen ve S. H. Bostancı (ed.), Trakya Bölgesinde Üniversitelerin Bölgesel Kalkınmaya Etkisi, Kocaeli: Umuttepe Yayınları, ss. 63-80.
• Nişancı, E.; İzmen, Ü. ve Bostancı, S. H. (ed.) (2017). Trakya Bölgesinde Üniversitelerin Bölgesel Kalkınmaya Etkisi, Kocaeli: Umuttepe Yayınları.
• OECD (2007), “Four future scenarios for higher education”, https://www.oecd.org/edu/ceri/38073691.pdf (E.T: 2 Şubat 2021).
• OECD/CERI, (2004), “Discussion Paper: Six Scenarios for Universities”, https://www.oecd.org/edu/skills-beyond-school/36758932.pdf (E.T: 2 Ocak 2021).
• Özel, Oktay ve Çetinsaya, Gökhan (2002), “Türkiye'de Osmanlı Tarihçiliğinin Son Çeyrek Yüzyılı: Bir Bilanço Denemesi”, Toplum ve Bilim, s. 91, ss. 8-38, http://w3.balikesir.edu.tr/~akolbasi/20.yysonceyregindeosmanli.doc (E.T: 2 Ocak 2021).
• Öztemel, Ercan (2018), “Eğitimde Yeni Yönelimlerin Değerlendirilmesi ve Eğitim 4.0”, Üniversite Araştırmaları Dergisi, c. 1, s.1, ss. 25-30.
• Polat, Coşkun ve Odabaş, Hüseyin (2011), “Türkiye’de Üniversite Kütüphaneleri: Standartlar ve Yönetici Görüşleri Doğrultusunda Niceliksel Bir Değerlendirme”, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, c. 15, s. 1, ss. 43-62.
• Punch, Keith F. (2005), Sosyal Araştırmalara Giriş: Nicel ve Nitel Yaklaşımlar, (çev. Dursun Bayrak; H. Bader Arslan ve Zeynep Akyüz), Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Sankır, H. ve Sankır, Ş (2017). “Toplumsal Değişim Açısından Üniversite- Kent Etkileşimi ve Algısı: Bülent Ecevit Üniversitesi Örneği”. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, c. 7, s.3, ss. 473 - 483.
• Savaş Yavuzçehre, P. (2016), “Üniversitelerin Kentlerine Etkileri: Denizli Pamukkale Üniversitesi Örneği”. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, c. 21, s. 1, ss. 235-250.
• Sungur, Mehmet Ali vd. (2016), “Düzce Üniversitesinde Yükseköğrenim Gören Yabancı Uyruklu Öğrencilerin Yaşam Doyumları ve Sosyal Uyumlarını Etkileyen Faktörler”, Düzce Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, c. 6, s. 2, ss. 101-109.
• Şen, Faruk (2013), “Ay Yıldız Altında Sürgün, Nazi Yönetiminde Türkiye’ye Kaçan Alman Bilim Adamları ve Ernst Reuter’in Konumu”, Mülkiye Dergisi, c. 36, s. 275, ss. 91-104.
• Şerifoğlu, Funda Sivrikaya; Demircan Çakar, Nigar ve Bekar, İlter (2011), “2006 Yılında Kurulan 15 Üniversitenin Akademik, Ekonomik ve Sosyo-Kültürel Katkıları”, Uluslararası Yükseköğretim Kongresi: Yeni Yönelişler ve Sorunlar (UYK-2011), c.3, İstanbul: 27-29 Mayıs, ss. 2143-2153.
• Taylor, Steven J.; Bogdan, Robert ve DeVaul, Marjorie L. (2016), Introduction to Qualitative Research Methods: a Guidebook and Resource, New Jersey: Wiley.
• UNESCO (2021), “Global Flow of Tertiary-Level Students”, http://uis.unesco.org/en/uis-student-flow (E.T: 2 Ocak 2021).
• Ülken, Hilmi (1969), “Eğitim Krizinin Kökleri ve Üniversiteler”, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, c. 2 , s. 1, ss. 1-22.
• Vest, Charles M., (2007), The American Research University from World War II to World Wide Web: Governments, the Private Sector, and the Emerging Meta-University, Berkeley: University of California Press.
• Wiewel, Wim ve Knaap, Gerrit-Jan (ed.) (2005), Partnerships for Smart Growth: University-Community Collaboration for Better Public Places, New York: M.E. Sharpe Inc.
• Wissema, J.G. (2009), Towards the Third Generation University: Managing the University in Transition, Cheltenham: Edward Elgar.
• Yahşi, N ve Özmodanlı, Y. (2020). “Teknoloji Geliştirme Bölgeleri ve Akademisyen Girişimciliği”, Verimlilik Dergisi, s. 3, ss. 91-114.
• Yalçıntaş, Altuğ ve Akkaya, Büşra (2019), “Türkiye’de Akademik Enflasyon: “Her İle Bir Üniversite Politikası” Sonrasında Türk Yükseköğrenim Sistemi”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, c. 74, s. 3, ss. 789-810.
• Yardımcı, A. ve Bilgehan Müftüoğlu, E. (2015), “Üniversite Sanayi İşbirliğine Sanayi Kesiminin Bakışı”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, c. 70, s. 4, 815-838.
• Yıldıran, Canan; Özkan, Duygu ve Büyükyılmaz, Ozan (2016), “Yabancı Uyruklu Lisans Öğrencilerinin Durum Analizi: Karabük Üniversitesi”, Uluslararası Bilimsel Araştırmalar Dergisi, s. 1, ss., 20-34.
• YÖK (2020a), Üniversite İzleme ve Değerlendirme Genel Raporu: 2020, Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi.
• YÖK (2020b). Yükseköğretim Bilgi Yönetim Sistemi, https://istatistik.yok.gov.tr/ (E.T: 2 Ocak 2021).
• Yücel, E ve E. Özgül, (2020). “İşletmelerin Yenilik Performansının Arttırılmasında Üniversite-Sanayi İşbirliğinin Rolü”, Ekonomi Politika ve Finans Araştırmaları Dergisi, c. 5, s. 2, ss. 404-434.