Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sisteminde Milletvekili Seçim Sistemi Önerileri

Yıl 2018, Cilt: 23 Sayı: 90, 7 - 33, 15.06.2018

Adnan Küçük Yasin Aydoğdu

Öz

Seçim sistemleri “temsilde adalet” ve “yönetimde istikrar” ilkelerinden birine ağırlık verir. Temsilde adalet ilkesine ağırlık veren sistemlere nispî temsil; yönetimde istikrar ilkesine ağırlık verenlere çoğunluk sistemleri denilmektedir. Yönetimde istikrarı sağlamak için çoğunluk sistemlerinden biri tercih edilebileceği gibi, aynı sonuca nispî temsil sistemlerinde seçim barajı uygulamaları ile ulaşılabilir. Türkiye’de geçtiğimiz yıl yapılan Anayasa değişikliklerinin hükümet sistemine ilişkin istikrarlı bir yönetimin gerçekleşmesini sağlamaya yöneliktir. Buna ilaveten, siyasi partilerin seçim ittifakı yapmalarına olanak sağlayan kanun değişikliğinin yürürlüğe girmesiyle birlikte, öteden beri değişik seçim dönemlerinde pratik anlamda yaşanan seçim ittifakları yasal düzenlemeye kavuşturulmuştur. Bu durum Türkiye’de uygulanan seçim sistemleri ve baraj uygulaması konusunu tekrar gündeme getirmiştir.

Anahtar Kelimeler

Seçim Sistemleri, Çoğunluk Sistemleri, Nispî Temsil Sistemleri, Seçim İttifakı, Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi

Electoral System Proposals for Parliamentary Elections in Presidential Government

Öz

Electoral systems concentrate on either of the following principles of “justice in representation” or “stability in government”. The systems which concentrate on the principle of justice in representation are called “proportional representation systems”, the systems which concentrate on the principle of stability in government are called “majority systems”. So as to maintain stability in government, one of the majority systems can be preferred, whereas the same result can be achieved via election threshold implementations under the proportional representation systems. The Constitutional amendments regarding the governmental system made in the last year in Turkey are aimed at ensuring a stable government. Additionally, with the amendment allowing political parties to form an electoral alliance, those electoral alliances which had been in practice in past electoral periods have gained legal arrangement. This situation has awakened the issue of electoral systems and threshold implementation in Turkey.

Anahtar Kelimeler

Electoral Systems, Majority Systems, Proportional Representation Systems, Electoral Alliance, Presidential Government

Kaynakça

• ANKARA ÜNİVERSİTESİ SİYASAL BİLGİLER FAKÜLTESİ, SBF İdari İlimler Enstitüsü’nün Gerekçeli Anayasa Tasarısı ve Seçim Sistemi Hakkındaki Görüşü, Ankara, 1960.
• ALKAN, Mehmet Ö., “Türkiye’de Seçim Sistemi Tercihinin Misyon Boyutu ve Demokratik Gelişime Etkileri”, Anayasa Yargısı Dergisi, S. 23, Ankara, 2006, s. 133-165.
• ARASLI, Oya, “Türkiye’de Seçim Sisteminin Getirdikleri”, Prof. Dr. Bülent Nuri Esen’e Armağan, AÜHF Yayınları, Ankara, 1977.
• ARMAOĞLU, Fahir, Seçim Sistemleri, Güney Matbaası, Ankara, 1953.
• ATAR, Yavuz, Türkiye’de Seçim Sistemlerinin Gelişimi ve Siyasi Hayat Üzerindeki Etkileri, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Konya: Selçuk Üniversitesi SBE Kamu Hukuku, 1990.
• ATAR, Yavuz, “Seçim Hukukunun Güncel Sorunları”, Anayasa Yargısı Dergisi, S. 23, Ankara, 2006, s. 211-235.
• ATAR, Yavuz, Türk Anayasa Hukuku, 8. Baskı, Mimoza Yayınları, Konya, 2013.
• AYDOĞDU, Yasin, Seçim Sistemleri ve Türkiye, Adalet Yayınevi, Ankara, 2015.
• BURAN, Hasan, Seçim Sistemleri ve Türkiye İçin Yeni Bir Seçim Sistemi Önerisi, Siyasal Kitabevi, Ankara, 2005.
• ÇAVDAR, Tevfik, Türkiye’de Demokrasi’nin Tarihi (1839-1950), İmge Yayınevi, Ankara, 1995.
• ÇAVDAR, Tevfik, Türkiye’nin Demokrasi Tarihi 1950-1995), İmge Yayınevi, Ankara, 1996.
• EKİNCİ Ahmet ve YILDIRIM Serkan Nebi, “Brezilya’nın Başkanlık Sistemi Uygulaması”, Dört Kıta’da Başkanlık Sistemi, (Edt.: İlyas Doğan ve Serdar Ünver), Astana Yayınları, Ankara, 2017.
• FARRELL, David M., Electoral Systems A Comparative Introduction, 2. Baskı, Palgrave Macmillan Press, New York, 2011.
• GALLAGHER, Michael, “Proportionality, Disproportionality and Electoral Systems”, Electoral Studies, Amsterdam, 1991, c. 10, S. 1, s. 33-51.
• GÜLENER Serdar, Başkanlık Sistemlerinde Denge ve Denetleme (Rapor), SETA Yayınları, Ankara, 2016.
• KARAMUSTAFAOĞLU, Tunçer, Seçme Hakkının Demokratik İlkeleri, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, Ankara, 1970.
• MİŞ Nebi ve diğerleri, Dünyada Başkanlık Sistemi Uygulamaları (Rapor), 2. Baskı, SETA Yayınları, Ankara, 2016.
• ÖZBUDUN, Ergun, Türk Anayasa Hukuku, Gözden Geçirilmiş 4. Baskı, Ankara, 1995.
• ÖZTÜRK Kazım, İzahlı, Gerekçeli, Ana Belgeli ve Maddelere Göre Tasnifli Bütün Tutanaktan ile Türkiye Cumhuriyeti Anayasası, Ankara, 1966.
• SEZEN, Saim, Seçim ve Demokrasi, 2. Basım, Gündoğan Yayınları, İstanbul, 2000.
• SOLAK Mehmet, “Koalisyoncu Başkanlık Sistemi: Brezilya”, Karşılaştırmalı Hükümet Sistemleri: Başkanlık Sistemi, TBMM Araştırma Hizmetleri Başkanlığı Yayınları, Ankara, 2015.
• TEZİÇ, Erdoğan, Seçim Sistemleri, Filiz Kitabevi, İstanbul, 1967.
• TEZİÇ, Erdoğan, Anayasa Hukuku, 16. Baskı, Beta Yayınları, İstanbul, 2013.
• TUNCER, Erol, Osmanlı’dan Günümüze Seçimler (1877-2002), TESAV Yayınları, Ankara, 2003.
• TÜRK, Hikmet Sami, “Seçim, Seçim Sistemleri ve Anayasal Tercihi”, Anayasa Yargısı Dergisi, Ankara, 2006, c. 23, s. 75-113.
• YAVAŞGEL, Emine, Temsilde Adalet ve Siyasal İstikrar Açısından Seçim Sistemleri, 2. Basım, Nobel Yayıncılık, Ankara, 2014.
• YILMAZ, Cevdet, “Başkanlık Sistemi ve Kalkınma”, Yeni Türkiye D., Y. 9, S. 51, Mart- Nisan, 2013.
• YÜZBAŞIOĞLU, Necmi, Türk Anayasa Yargısında Anayasallık Bloku, İstanbul Üniversitesi Yayınları, İstanbul, 1993.
• YÜZBAŞIOĞLU, Necmi, “Türkiye’de Uygulanan Seçim Sistemleri ve Bunlara İlişkin Anayasa Mahkemesi Kararlarına Göre Nasıl Bir Seçim Sistemi”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, c. 55, S. 1-2, 1996, s. 103-150 (Dipnotta: Yüzbaşıoğlu, Türkiye’de Uygulanan…).
• İnternet Kaynakçası
• BERGARA, Mario, PEREYRA, Andrés, TANSİNİ, Ruben, GARCÉ, Adolfo, CHASQUETTİ, Daniel, BUQUET, Daniel ve MORAES, Juan Andrés, “Political Institutions, Policymaking Processes, and Policy Outcomes: The Case of Uruguay”, Washington, March 2006, s. 4, https://pdfs.semanticscholar.org/577d/9fee51958ebd60a7e913117a01ac1724f7ef.pdf, (ET: 28.04.2018).
• EKİCİ, Birol, “Brezilya Yönetim Sistemi”, Uluslararası Politika Akademisi, (22.01.2015), (Erişim: 22 Mayıs 2017), http://politikaakademisi.org/2015/01/22/siyasal-sistemler-brezilya
• NETO, Octavio Amorim, “Presidentıal Cabinets, Electoral Cycles, and Coalition Discipline in Brazil”, Mart 2000, (Erişim: 4 Nisan 2018) http://citeseerx.ist.psu.edu/viewdoc/download?doi=10.1.1.618.437&rep=rep1&type=pdf
• ÖZBUDUN, Ergun, “Daraltılmış Bölge Seçim Sistemi Yüzde 10 Barajından da Adaletsiz Olur”, (Erişim: 27 Nisan 2018) http://t24.com.tr/haber/daraltilmis-bolge-secim-sistemi-yuzde-10-barajindan-da-adaletsiz-olur,241289