“Kendiliğindenlik-Güdümlülük” Tartışmaları Çerçevesinde 15 Temmuz’a Bakmak

Yıl 2017, Sayı: 87, 89 - 105, 01.09.2017

Fatih Ertugay Ali Çiçek

Öz

Her sosyo-politik olay gibi 15 Temmuz darbe girişimi ve ona karşı gösterilen toplumsal direniş ve direnç de, toplumsal ve politik alanda bir takım sonuçlar meydana getirdi ve getirmeye de devam edecek gibi gözükmektedir. Bu sonuçlardan birisi de 15 Temmuz’un, rekabet halindeki politik iddialar ile bunların teori ve politik eylemden neşvünema bulan söylem repertuarları üzerinde oluşturduğu çarpıcı etkidir. 15 Temmuz gecesi ve sonrasındaki kitlesel mobilizasyon, bu hareketliliğe dönük iki farklı bakış açısını da beraberinde getirdi. Bunlardan ilki, söz konusu hareketliliğin büyük oranda bir kendiliğindenlik içerdiği, bireysel ölçekte duygusal ve rasyonel gerekçelerin aynı anda tetiklediği bir kararın ürünü-sonucu olduğu; ikincisi ise, bu hareketliliğin büyük oranda sistematik çağrılar ve organizasyonel yapıların uyandırması ve kanalize etmesinin ürünü-sonucu olduğu yönündedir. İkinci bakış açısına göre bu nedenlerden ötürü, bahse konu mobilizasyon, güdümlü-yönlendirilmiş bir kolektif hareketlilik olarak değerlendirilebilir.Çalışma bu iki bakış açısını, içerdikleri sosyo-politik anlamları ve göndermeleri de hesaba katarak daha önce yapılmış olan bazı saha verileri eşliğinde analiz etmeyi amaçlamaktadır. Bu analizden çıkarılabilecek muhtemel sonuçlar arasında, Türkiye’de aydın, entelektüel ve akademik çevrelerin bazı toplumsal olaylara neden ve hangi gerekçelerle, ne tür bakış açıları geliştirdiklerinin değerlendirmesi de yer alacaktır

Anahtar Kelimeler

15 Temmuz, Kendiliğindenlik, Güdümlülük, Mobilizasyon, Modernleşme

Looking at 15 July Through “Spontaneity-Guidedness” Debates

Öz

As every socio-political event, the 15 July (2016) coup attemp and social opposition-resistance that has been shown against it have brought some result to the social and political scene and it seems to continue to bring about it. One of these conclusions is the striking effect of the July 15 competition on political claims and the their reportoire of discourse that has taken its toll on theoric and political action. Mass mobilization on July 15 and after July 15 brought with it two different perspectives on this movement. The first one is that mentioned movement contained largely spontaneous activity. This is also the product- result of decision that is triggered at same time by emotional and rational reasons on an individual scale. The second is that this movement is largely the product- result of systematic calls and organizational structures to awaken and canalise. For these reasons, from the second point of view, mobilization can be evaluated as a guided- directed collective mobility. This study aim to analyze these two perspectives, their socio- political means and their implications in the context of some previous fieldwork. Probable outcomes from this analysis include that intellectuals and academics in Turkey have what sort of perspective to some social events

Anahtar Kelimeler

July 15, Spontaneity, Guiding, Mobilization, Modernisation.

Kaynakça

• ALKAN, Haluk, “15 Temmuz’u Anlamak: Parametreler ve Sonuçlar”, Bilig Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı 79, Güz 2016.
• BAUMAN, Zygmunt,Siyaset Arayışı, 2. Baskı, Çev. Tuncay Birkan, Metis, İstanbul 2012.
• BİLGİN, Nuri, Siyaset ve İnsan, Bağlam Yayınları, İstanbul 2005.
• ÇETİN, Halis ve GÖRÜŞÜK, Levent, Siyaset Psikolojisi, Orion Yayınevi, Ankara 2015.
• ÇETİN, Halis, Krizler Kahramanlar ve Hainler, Modernleşme Geleneği 1500- 1800(I. Cilt), Orion Yayınevi, Ankara 2016.
• ÇOBANOĞLU, Yavuz, “İslamcılık ile Demokrasi İlişkisi”, BirGün Pazar, Yıl: 3, Sayı: 494, 28.08.2016.
• DEMİREL, Tanel, “15 Temmuz Darbe Girişimi: İlk İzlenimler”, Hür Fikirler, http://www.hurfi- kirler.com/15-temmuz-darbe-girisimi-ilk-izlenimler-tanel-demirel/, (erişim:05.07.2017).
• DOĞAN, Sevinç, “Kefaretçi Eylem, Siyasal Özneleşme ve Mobilizasyon”, Birikim Aylık Sosya- list Kültür Dergisi, Sayı: 330, Ekim 2016.
• ERTUGAY, Fatih, 15 Temmuz Darbe Girişimi: Hatırladıklarımız ve Hatırlayacaklarımız, Kadim Yayınları, Ankara 2017.
• ERTUGAY, Fatih, “Bugünden 15 Temmuz’a Bakmak”, Diyanet Dergisi, Sayı:319, Temmuz 2017.
• KAHVECİ, Erol, “Demokrasi Nöbetlerine Katılanlar Hakkında Sosyolojik Bir Araştırma”, ht- tps://www.asbu.edu.tr/Media/Default/duyurular/prof_dr_erol_kahveci_rapor.pdf (eri- şim:13.07.2017).
• KONDA, Demokrasi Nöbeti Araştırması: Meydanların Profili, http://konda.com.tr/wp-content/up- loads/2017/03/Demokrasi-N%C3%B6beti-Sunum.pdf (erişim:14.07.2017).
• KORAY, Yeliz, “Yerim Destanınızı”, Koz Gazetesi http://www.kocaelikoz.com/yazar/yeliz-ko- ray/yerim-destaninizi/449.html, (erişim:14.07.2017).
• LAÇİNER, Ömer, “15 Temmuz’dan Sonra”, Birikim Dergisi, http://www.birikimdergisi.com/ haftalik/7810/15-temmuz-dan-sonra#.WIc_tFOLTIV/, (erişim: 26.12.2016).
• MARGULİES, Roni, “Darbeyi Kim Engelledi?”, Marksist.org http://marksist.org/icerik/Ya- zar/5021/Darbeyi-kimler-engelledi, (erişim:15.07.2017).
• MİŞ, Nebi ve Diğerleri, 15 Temmuz Darbe Girişimi Toplumsal Algı Araştırması, SETA Yayınları, İstanbul 2016.
• ÖZDAĞ, Ümit (edit), 21. Yüzyılda Prens: Devlet ve Siyaset Yönetimi, Kripto Yayınları, Ankara 2012.
• SAF, Hacı Hasan, “Risk Toplumunda Toplumsal Denetim: WhatsApp Darbesine FaceTime Önlemi”, TRT Akademi Dergisi, Sayı: 3, Ocak 2017.
• SOLAK, Nevin ve SÜMER, Nebi, “Politik Sistem Algısı ve Duygular”, içinde Siyaset Psikolojisi 1. Cilt, Ed. Özlem Dirilen Gümüş, Nobel Yay., Ankara 2015.
• TAŞKIN, Yüksel, “Birlikte Nasıl Yaşayacağız?” Birikim Dergisi http://www.birikimdergisi.com/ haftalik/7811/birlikte-nasil-yasayacagiz (erişim: 14.07.2017).
• USLU, Cennet, “15 Temmuz’un Onur ve Utanç Listesi”, Serbestiyet, http://serbestiyet. com/yazarlar/cennet--uslu/15-temmuzun-onur-ve-utanc-listesi-705607/, şim:06.07.2017). (eri
• YAYLA, Atilla, “15-16 Temmuz Şanlı Direnişi’nden Dersler ve Gözlemler”, Hür Fikirler, http:// www.hurfikirler.com/15-16-temmuz-sanli-direnisinden-dersler-ve-gozlemler/ şim:01.07.2017). (eri